Oh Canadá!... “En todas partes cocen fabas”. Discriminación, segregación e violencia contra s mulleres

Canadá é un país de contrastes. Os chans e montañas interminables están tinxidos de verdes e ocres, misturados co azul de ríos e lagos, inabarcables coa ollada Cando chega o inverno todo queda cuberto dunha lámina fría e espesa de neve e xeo. A miña sensación foi similar ao longo dos días que pasei alí e a medida que fun coñecendo un pouco a historia canadiense. O feito de que un país de 37 millóns de habitantes conte con 8  millóns de inmigrantes acollidos enténdese doadamente ao coñecer o carácter do canadiense medio, cálido, aberto e acolledor. Sen embargo non todo alí é ou foi amigable e cálido, e a súa historia garda feitos lamentables, como a meirande parte dos paises occidentais.

Nos primeiros dias do programa PIALE (Programa Integral de Aprendizaxe de Linguas Extranxeiras) recibimos formación básica sobre o sistema educativo e sobre a sociedade de man de Kari Hanes. De nai inuit, falounos do programa de aculturación que durante anos desenvolviu o goberno desde mediados do século XIX até . . . ¡¡1996!! . . . Milleiros de nativos indios, inuit e mestizos foron obrigados por lei a ingresar internos  nas denominadas “Residential Schools”, desde moi tenra idade, nun intento de erradicar a súa cultura e idioma.

O sistema educativo nestes centros era dunha castración cultural inusitada, e tamén física, xa que se constataron prácticas de pederastia, esterilización ou castigos físicos. Mais de 150.000 foron víctimas destes abusos, e mais de 6000 nenos e nenas morreron no seo destas institucións. Entre 2008 e 2015 estableciuse unha comisión pola verdade e a reconciliación. Despois dun longo proceso de investigación, concluiuse que se tiña levado a cabo un xenocidio de estado contra os indixenas canadienses, aplicáronse medidas compensatorias, pero o debate e as feridas ainda seguen e seguirán abertas durante moito tempo, a pesares da disculpa pública presentada polo Estado.

A miña anfitriona, Ethel, unha inmigrante caribeña da illa de Grenada, chegada a principios dos 70, representa ben o espírito dun país que ten por bandeira a multiculturalidade de carácter afable e hospitalario. Nas longas conversas que mantivemos saboreando unha taza de té, ao longo das catro semanas que pasei na súa casa, e despois de falar do divino e do humano, tiven ocasión de preguntarlle a súa opinión sobre a existencia ou non de discriminación social ou racial na sociedade canadiense. Ela é ben coñecedora deste tema, non solo por ser de raza negra, senón porque  desempeñou labouras de traballadora social, declarou percibir discriminación en certos sectores da poboación cara a poboación negra, india, inuit e mestiza. 

Un informe da Real Policía Montada, corroborado pola ONU, amosa unha violencia desproporcionada cara as mulleres indíxenas ou mestizas no periodo 1980-2012, con mais de mil asasinatos, moitos deles sen investigarse. A propia policía canadiense, considerada internacionalmente como modélica, enfrentouse a graves acusacións de racismo, discriminación, sexismo, violacións de dereitos humanos e deixación de obrigas. Un informe da OHBC, a Comisión de dereitos Humanos da provincia de Ontario asegurou que unha persoa negra ten 20 veces mais posibilidades de morrer tiroteada pola policía de Toronto que unha branca pese a que supón menos do 9% do total da poboación, ademais de sinalar detencións e interrogatorios  sistemáticos e arbitrarios. Dous dias despois da publicación deste informe, a organización civil que vixia as accións das forzas de policía de Ontario (OIPRD) emitiu outro estudo igual de crítico sobre a situación na cidade de Thunder Bay, a decimoquinta en tamaño da provincia, e aseverou que "existe un racismo sistemático na Policía de Thunder Bay a nivel institucional" contra os indíxenas que viven na cidade. Ademais de todo o anterior, en 2017 a ONU concluiu que a poboación negra en Canadá sufre unha constante e permanente discriminación racial por parte das forzas de seguridade. 

Cando escribo este artigo varios conflictos seguen en pé, cun amplo historial de detencións de manifestantes e desmantelamento de campamentos por parte da Real Policía Montada. O premier  Justin Trudeau ofrece unha imaxe conciliadora e de respeto ás comunidades indíxenas, pero parte dela queda en papel mollado  cando se trata de favorecer a grandes multinacionais xustificándoos en base ao interese social e económico.  A finais de agosto de 2019, un Tribunal Federal de Apelacións de Canadá anulou por unanimidade a aprobación para ampliar o oleoducto Trans Mountain, que cruzaría o pais cara ao oeste, por considerar que o goberno de Trudeau non avaliou correctamente os efectos medioambientais e non consultou o proxecto coas comunidades indíxenas. Esto mantense na liña do seu predecesor, Stephen Harper, quen deu via libre á construcción dunha presa no val do río Peace, na Columbia Británica, e que poñerá en perigo a supervivencia dos indíxenas desa zona. Trudeau autorizou en 2016 discretamente os trámites do proxecto, que a día de hoxe continúa, a pesares de que Amnistía Internacional ese mesmo ano publicase un informe que amosa que “os funcionarios do goberno canadiense recoñeceron abertamente que o proceso de toma de decisións que conduce á aprobación da construcción nunca considerou se a construcción da presa era compatible coas súas obrigas legais cara os pobos indíxenas”, e de que, a maiores, en 2019, o comité da ONU para a Eliminación da Discriminación advertiu ao Goberno de Canadá de que a edificación da presa é unha violación do dereito ao consentimento libre e informado da poboación local.