O futuro das viñas está en risco polo cambio climático, que xa obrigou a adiantar a vendima

As altas temperaturas tamén obrigaron a modificar a altura dos arxóns deixando unha maior superficie para as follas e así xerar un maior sombreado que evite queimar as plantas.

Por E.P. | Santiago de Compostela | 17/10/2020 | Actualizada ás 15:32

Comparte esta noticia

As consecuencias do cambio climático xa son palpables no viñedo español, un cultivo cuxa vendima nos últimos anos viuse obrigada a adiantarse principalmente polo aumento constante das temperaturas ou pola tendencia a un menor réxime de precipitacións, segundo informaron a Europa Press viticultores de varias zonas xeográficas do país.

Así, distintos viticultores manifestaron  que as cada vez menos abundantes precipitacións obrigaron a algunhas adegas e áreas vitivinícolas a instalar sistemas de rega nas súas viñas, un cultivo que tradicionalmente era de secaño.

O sector xera unha facturación total de 6.500 millóns de euros ao ano, segundo datos da Federación Española do Viño (FEV), que sinala que este volume supón en torno ao 1 por cento do Produto Interior Bruto (PIB).

Así, alertan de que o sector podería verse prexudicado no futuro próximo a consecuencia do cambio climático, aínda que algunhas adegas empezaron xa a implantar medidas de adaptación ao quecemento e medidas de sustentabilidade para frear as perdas dun sector que ano a ano ve algunhas diferenzas respecto ao ciclo da uva ou da viña.

En declaracións, o enólogo de Aroa Adegas (Navarra), Iñaki Olaberri, cuxa adega posúe o certificado de sustentabilidade 'Wineries For Climate Protection' (Viños para a protección climática) desenvolvido e outorgado pola FEV, manifestou como "aos poucos" están a cambiar as maneiras de facer as cousas, aínda que case de maneira imperceptible.

"Ano a ano vanse tomando decisións respecto das circunstancias", asegurou Olaberri, que no seu caso, si que recoñece os efectos do cambio climático, especialmente tras un 2019 no que tiveron problemas pola seca.

Recentemente, a Axencia Estatal de Meteoroloxía (AEMET) confirmou que o nove primeiros meses de 2020 converteron a este ano no máis caloroso ata a data desde que se comezou a ter rexistros en 1961.

Con todo, o director de Adegas Viñátigo (Santa Cruz de Tenerife), Juan Jesús Méndez, tamén foi un ano moi caloroso á vez que seco en canto a choivas. "Estamos a rexistrar en outubro temperaturas de 30ºC e isto non é normal para a época", lamentaba Méndez que recoñecía que se produce unha "alteración do ciclo importante" producida, entre outras cousas, por unha seca no últimos catro anos "bastante clara".

"En Tenerife temos unha redución media do 50 por cento na pluviometría. Todo isto tradúcese nun diante da vendima para poder manter os parámetros do azucre, a acidez e a concentración fenólica", afirmou o director de Adegas Viñátigo, quen ademais alertaba da posible desaparición dalgunhas viñas ao non poder adaptarse a estes novos escenarios.

Ao seu xuízo, o "futuro do sector" pasa por "fuxir ás montañas", algo que na súa zona vitivinícola é "máis fácil que outras zonas". Neste contexto, considera "fundamental" cambiar de latitude para ter climas máis frescos pero Méndez alerta de que haberá zonas chairas, cunha climatoloxía homoxénea que non poidan facelo e "quizais teñan que pechar o viñedo".

MEDIDAS PARA PREVIR PERDER A PRODUCIÓN

No seu caso, explica que están a realizar varios estudos para modificar a xestión de rega nas zonas necesitadas para así poder compensar a falta de auga.

Ademais, as altas temperaturas tamén obrigaron a modificar a altura das espalderas deixando unha maior superficie para as follas e así xerar un maior sombreado que evite queimar as plantas.

"Está a someterse ás plantas a unha tensión moi marcada dado que en moito menos tempo a planta debe desenvolver o mesmo que anos anteriores", apuntou Méndez.

Por iso, algunhas adegas pon o foco de atención na variedade de plantas a cultivar, como é o caso de Adegas José Luís Pérez, cuxo técnico de campo, José Luís Mateos, recoñeceu que agora se busca unha planta con maior resiliencia ao sol e á seca. "E máis na Denominación de Orixe de Xerez, onde a rega está prohibido por lei aínda que "si é necesario", comenta.

Neste contexto, os expertos expoñen que unha das principais decisións que están a tomar as adegas é adaptarse ao cambio climático. Por exemplo, a adega Terras Gauda (Pontevedra) xa non realiza o mesmo esfollado que adoitaba facer anteriormente porque a calor podería deshidratar a uva e mesmo queimar o froito, tal e como recoñeceu o director enológico desta adega, Emilio Rodríguez.

En cambio, no Rosal aínda non tiveron problemas coas precipitacións e mesmo puideron obter unha mellor maduración debido ao aumento da temperatura media.

MEDIDAS DE SUSTENTABILIDADE

De forma voluntaria ou forzados polas circunstancias, as adegas están a pór en marcha medidas de sustentabilidade na adega para obter recursos e contribuír a frear o quecemento global.

Por exemplo, Terras Gauda ten un proxecto baseado na economía circular, no que utilizan o bagazo da uva prensada para alimentar o vermireactor, que é un aparello no que se sitúa o bagazo xunto con lombrigas de terra, e estas descompoñen esa bagaxe, o que xera un vermicompost, que volverá ao chan como abono. Na mesma liña, desenvolve outro proxecto, cos organismos beneficiosos do chan para a recuperación da microbiota.

Pola súa banda, Adegas Verum (Cidade Real), onde todos os seus caldos son ecolóxicos, o seu enólogo Elías López, detallou como cultivan os viños a dez metros baixo terra grazas ao proxecto 'Cova de Crianza'. "Implantamos na adega este proxecto cunhas condicións de humidade e temperatura natural que non necesita consumir enerxía porque o propio terreo o que cede a humidade e baixa a temperatura. O maior consumo enerxético dunha adega é xerar as temperaturas correctas para a fermentación e conservación do viño", recalcou o enólogo.

A VENDIMA EN TEMPOS DE COVID-19

Ademais dos problemas a medio e longo prazo polo cambio climático, a vendima de 2020 estivo marcada pola pandemia do coronavirus, que obrigou a acometer outra sorte de adaptación ás circunstancias. Aínda que, os adegueiros destacaron que superaron a situación coas adecuadas medidas sanitarias e de limpeza para previr o COVID-19, tales como máscara, limpeza de mans e distancia social.

No caso da Adega de Paco e Lola  han ido un paso máis aló, de acordo co seu técnico de campo, Diego García, que explicou que instalaron biombos de separación, cabinas para a descarga das uvas e a dixitalización do proceso.

Por último, coinciden en que a medida que predominou nos equipos de traballo foi a formación de grupos burbulla, de oito a dez persoas, cun itinerario diferente á hora de realizar o labor por se en caso de contraer alguén o virus, illar unicamente a ese pequeno grupo.

Un vendimiador corta acios de uvas no viñedo. Carlos Castro - Europa Press - Arquivo
Un vendimiador corta acios de uvas no viñedo. Carlos Castro - Europa Press - Arquivo | Fonte: Europa Press

Comparte esta noticia
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA
Comenta