O Patillas do Someso

Someso é  un barrio da cidade da Coruña. Supoño que cambiarían moito as cousas desde a década dos 60 do século pasado. Naqueles tempos aínda se dicía entre a veciñanza desta aldea arraián coa cidade: “Imos  á Coruña?”

 

Aínda non chegaran os problemas urbanísticos. Os que tiñan eran doutra caste. Unha pista paralela de terra era o camiño mais axeitado para facer a pé,  desde  o fondal de Someso á estación de San Cristovo (disque así a chaman). Un adestramento dunha hora para deportistas de alto rendemento. Nalgún verao daqueles tempos oíanse moitas faladurías. Disque ían facer (non sei quen) algo parecido ao de Cabo Cañaveral e Baikonur nas leiras do Someso, aínda que logo houbera que conformarse con Alvedro.

 

Naquel camiño comeza a historia do Patillas do Someso. Está acreditado que pola “Acelerada” pasaron 30.000 persoas en cincuenta anos. Moit@s lembrarán  “O Patillas” ben por topar con el, ben polas escoitas das súas fazañas. Resulta que naquel tempo, coa chegada de tanta xente moza e algunha xa mais feita, a froita das hortas e algúns aveños gardados nos pendellos “voaban”. Xunta tras xunta, a veciñanza non atopaba o xeito de rematar  cos roubos. 

 

Tiven noticias do “Patillas” por unha xeración de  veciños que formaron parte da aventura coruñesa na “Acelerada”. O alcume describía ben o personaxe. As patillas eran o seu Documento de Identidade; eran como corredoiras no comezo e ao separarse das orellas; asemellaban  o trazado da autoestrada do Atlántico ao seu paso por Pontevedra-cidade (nas imaxes de hoxe). Longo como a fame e con bo lombo. Cara ancha e fuciño esnaquizado. Ollos de buxato. Nunca estaba só, mais a súa compañía non merece historia que contar. El era o figura que ensombrecía a equipa. Só delegaba algunhas pequenas cousas no seu segundo, “Mariñao” (merece outro artigo),  que participara nalgunha reunión da veciñanza, dicindo, “Someso parece unha aldea de “Ghipis”: moito fornicar, pero -de cando en vez- hai que deixarse de lerias e, se te foden,  guerra aberta!!! Cando queirades, rematamos cos roubos; só fan falta 5 valentes. Eu xa son o primeiro” . Ninguén dos presentes apoiou a súa proposta.

 

Un dia calquera, os meus veciños decidiron ir cara a cidade. O amigo “Rosbel” encabezaba a partida. O alcume do meu amigo viña de que pai e nai traballaran para os yankies na base de Bares, aló polas terras do Concello de Mañón. As louvanzas dos seus a Roosewelt (o presidente dos EEUU ) foron deturpando o nome de tan difícil pronuncia até chegar a  “Rosbel”, que é mais doado. Os alcumes teñen sempre fundamento e cociña.

 

Retorno de novo á historia do encontro. A partida ía saíndo de Someso á noitiña e atopáronse cunha carretilla vella, un anaco dun poste da luz e unha grade moi escarallada  no medio da pista. Unha  raia de pintura  facía de fronteira imaxinaria en calquera lugar do traxecto desde Someso até chegar ás ribeiras da estación do tren. Se houbese fotos do satélite daquela época, a pista debía parecer un código de barras. Ás veces, ao carón da raia poñían unha palabra escrita -un Xóoo- seguramente por influxo das películas de Cantinflas. 

 

Unha parte da equipa do “Patillas”, ao mando do “Mariñao”, deu o alto á partida que ía cara A Coruña:

 

-Non se pode pasar-, -dixo o “Mariñao”.

 

Como abandeirado da  outra partida, Rosbel preguntou:

- Quen o di?

 

- O xefe, - foi a resposta dun do grupello ao mando do “Mariñao”.

 

- E quen é o xefe?, -preguntou de novo “Rosbel”.

 

-O “Patillas de Someso”, -falou outro.

 

- Uuuii, que carallo! Deixádevos de lerias, -berrou “Rosbel”. 

 

Algúns pasaron a raia a empurróns, no entanto o “Mariñao” termaba de dous polo pescozo. Dez metros  máis adiante, alguén brincou  do cómbaro e presentouse:

 

-Son o “Patillas de Someso”.

 

“Rosbel” ía facer a súa presentación, mais...

 

-Plaffffffffffffff, unha labazada  coa man aberta en toda a faciana, arrolou ao Rosbel (que fora dos que librara da garda na raia) , cara a un cano  cuberto de silvas.

 

-Traédeme o adival -berrou “ O Patillas” e deullo a coller pola cabeceira ao “Rosbel” que se repoñía no fondo do cano, laiándose da petada que lle caera..

 

Rosbel deixou a silveira a fume de carozo. Tal como estaba -que era como un nazareno-, mirou para “ O Patillas” e aceptou de súpeto a situación porque xa escoitara falar daquela partida de valentes.

- Oe, “Patillas”, nós non fixemos nada; só imos de carallada. Cando precisedes axuda, contade connosco.  Viva Someso!

 

-Hoxe temos choio.  Vémonos  mañá pola noite na taberna da Curuxa. Só tomamos  copelos de sol e sombra, xa o sabedes. Veña esa man: amigos !, - sentenciou “ O Patillas”.

 

Na Coruña A Cova era algo semellante ao Cavern Club de Liverpool. Foi nel onde o “Rosbel” me presentou o seu amigo o “Patillas”. Viña canda el o “Mariñao”. Cando o tiven diante, a súa presenza lembroume o Ton Jones á saída dunha quenda de traballo nunha mina de Gales . Mirei para el un pedaciño. Só tiña algo novo que chamou a miña curiosidade: unha cadea da que penduraba un escudo coa figura da serea sostendo armas no campo  azul, unha estrela de cinco puntas vermella, un fouciño e nos bordos prateados o lema "Denantes mortos que escravos". Díxome que fora feita polo “Mariñao” cunha chapa da publicidade do Nitrato de Chile. 

 

Nunha conversa de horas, o “Patillas” deixoume clara a súa filosofía. Contoume que se fixera persoa de todo cando se dera conta de que os seres humanos somos como o lusco e o fusco. Tiñamos dúas facianas, cando menos. Rindo, dixo: fíxate no“Rosbel”, depende como o mires, ten mais zapateada esta meixela -onde lle petara- que a outra.  Púxose  de novo serio e engadiu: na literatura hai probas dabondo  deste asunto desde a mitoloxía grega, Ego e Ánima, Apolo e Dioniso mais Orfeo resolvendo a contradición destes dous personaxes. E mais acó, Jekill e Hyde, Francisco Franco e a nai que o pariu, porque obrigou a que moita xente se agochase tras de seudónimos literarios ou políticos, para poderen defender os seus ideais. E -rematou- decateime hai tempo do meu tanto por cen de escuridade. De hoxe para diante, tratarei que sexa canto máis cativa, mellor. Dálle as voltas que queiras, a vida, pouca mais ciencia ten. 

No 1973 fun dar unha volta co “Patillas” polo Ventorillo. Foi a derradeira ocasión en que nos xuntamos. Naquela noite estrelada, presentoume o Pucho Boedo. Eran bos amigos. Na despedida  só dixo: 

- Está a saír o sol, aproveitemos.

Logo non volvín a saber del até  1979,  falando co “Mariñao” na marcha contra a central nuclear de Xove. Fórase canda outra xente dunha ONG para un hospital de Anantapur, no estado de Andhra Pradesh, na India. Disque agora como médico pediatra protexe nos nen@s  para que vexan o sol cada mañá.

Esperarei as eleccións municipais de maio para saber quen goberna na Coruña para logo propor á nova corporación un pequeno recoñecemento ao Patillas de Someso. Non faría falta moito investimento. Unha pedra galega traballada por canteir@s da terra e chantada na saída da cidade, máis ou menos en liña co barco que preside a entrada. A simboloxía: unha figura poliédrica con trece facianas representando as diferentes perspectivas da cidade e da xente que nela vive. Ao alcalde Negreira non llo vou propoñer; creo que ten pouco sentido do humor. Se o alcalde fose Paco Vazquez, non o dubidaría. 

 

Na espera dos resultados, decidín sementar  unha pequena historia deste persoeiro que coa súa actitude e o seu exemplo foron guía das arelas e os ideais que orientan unha vida.

 

En todas as aldeas, vilas e cidades galegas poderíamos xuntar miles -por non dicir millóns- de historias con fondo literario para convertelos en contos, relatos e novelas. Non falta capacidade nin arte. Só escoitar, ler e matinar.  Sen entrar nos asuntos das editoriais do libro, da prensa e da comunicación en xeral, o que precisamos -ao meu xuízo- é  sentírmonos orgullos@s coa nosa forma de ser que ten semellanzas coa da xente doutros pobos, mais tamén outras propias, asentadas na nosa terra,  fala, economía, cultura... sobre as que  temos que erguer a nación.