"Un día para o recordo", por Jon Iñarritu

Hoxe,  27 de xaneiro, impulsado pola ONU e a Unión Europea, celébrase o Día Internacional de Conmemoración en Memoria das Vítimas do Holocausto, tamén coñecido pola súa tradución ao hebreo “Shoah” (Xenocidio Xudeu). De igual forma, de maneira inclusiva, en numerosos actos  lembrarase ao resto de vítimas do totalitarismo, xa que, aínda que existen días de conmemoración específica do xenocidio xitano (Porraimos),o 2 de agosto, e o das vitimas do nazismo, o 23 do mesmo mes. O aniversario da liberación de Auschwitz- Birkenau, polas tropas sovieticas. Un día para o recordo da páxina máis negra da historia Europea. Como puido ocorrer ese horror na zona máis culta e desenvolvida na Europa do Século XX?

A Shoah, foi deseñada e planificada por 15 membros da elite do partido nazi, reunidos en Wansee (20-1-1942). Naquela reunión estableceuse a burocratización da deportación e aniquilación dos xudeus europeos por medios industriais «a solución final á cuestión xudía». Ao final da II Guerra Mundial, 2/3 dos xudeus de Europa, máis de 6 millóns, foran exterminados. O Holocausto foi o cénit de máis de 2000 anos de antisemitismo.  O odio antixudeu non naceu na Alemaña Nazi. Desde séculos antes e diferentes ideoloxías, relixións e Estados promoveuse a segregación, as expulsións, os pogromos, os boicots e as discriminacións contra os xudeus. Todo iso, argumentado desde todo tipo de líbelos  e acusacións falsas deshumanizadoras, demonizadoras e estereotipadas sobre os xudeus. O máis preocupante é que nin tras o nazismo, a xudeofobia ou outras formas de odio racial, desapareceron de Europa.

Se algún de vostedes transita polo barrio do Saint-Esprit, de Baiona-Bayonne, observará como na Rue Maubec, preto da estación, hai un retén permanente de militares fronte á entrada da sinagoga. Os sucesivos ataques contra a comunidade xudía en Europa, fan necesaria a protección das institucións hebreas: o colexio de Toulouse, o museo de Bruxelas, o Hyper Cacher en Paris, a sinagoga de Copenhague. Pero non só o yihadismo ameaza a este colectivo. En 2006, o mozo Ilan Halimi foi secuestrado e golpeado até a morte, xa que os seus secuestradores presumiron, baseados nunha lóxica antisemita, que poderían pedir unha importante suma polo seu rescate, baseado na falsidade xudeófoba, que, como xudeu, a súa familia sería millonaria. Pero máis aló do antisemitismo violento, segue existindo o intelectual e discriminador; aquel que segue sinalando, acusando, calumniando e difundindo os vellos mitos antixudeus. Non só non acabaron as caricaturas que representan aos xudeus con narices aguileñas, ou os converten en arañas, polbos ou porcos; séguense publicando artigos que falan «dun lobby poderoso xudeu»; políticos, cualifican de «axentes exteriores ou verdugos» a representantes da comunidade xudía. De igual forma, internet e as redes sociais volvéronse o viveiro perfecto desde onde o anonimato, séguense estendendo todo tipo de libelos xudeófobos. En 2013, a Axencia Europea de Dereitos Fundamentais (FRA), fixo unha chamada aos países membros da Unión Europea (UE), para que tomasen medidas "urxentes" co fin de actuar contra o "crecente antisemitismo", sobre todo en Internet. No mesmo informe, no que se recollía unha enquisa en 10 Estados membros da UE, un de cada 5 cidadáns xudeus recoñecía sufrir algún tipo de incidente xudeófobo.

Unha das características propias do antisemitismo actual, é que ninguén se adoita recoñecer como tal. En moitos casos, as máis nauseabundas acusacións antisemitas, adóitanse camuflar como opinións «politicamente correctas», nalgúns casos como críticas a Israel ou ao sionismo, aínda que se realicen contra persoas  que nada teñen que ver con ese Estado. Isto non é novo; lembremos o “Complot dos Médicos” ,na URSS; ou o “Proceso de Praga”, en Checoslovaquia (1952), nos cales, as  xa falsas acusacións complotistas, foron presentadas contra “axentes sionistas”, cando en realidade foron as clásicas acusacións do antisemitismo contra cidadáns que, o único que tiñan en común, é que eran xudeus. Durante os nosos días, esta práctica non cesou o intento de camuflar a xudeofobia primaría en discursos elaborados e, presumiblemente neutrais. As  mesmas institucións europeas, como UE (Axencia Europea para os Dereitos Fundamentais-FRA) e a OSCE, na súa definición de traballo sobre o antisemitismo recolleron que é e que non o é. De igual forma, foron numerosos os estudos universitarios analizando o asunto, como o do profesor Xavier Torrens, na súa análise “A Heurística do Antisemitismo Contemporáneo”, na cal, fica en evidencia o escamoteamiento do vello odio antixudeu baixo novas formas. Cales son eses libelos e acusacións?

Nos nosos días, os libelos xudeófobos seguen estendéndose. O curioso é que, practicamente, non variaron : conspiracionismo; control de medios económicos, industriais, de medios de comunicación; poderío económico e político; deicidio; o libelo do sangue. Un século despois da públicación dos “Protocolos dos sabios de Sion”, as  falsas acusacións de control e conspiración seguen. Ao igual o da demonización e a sospeita de todo aquilo que é xudeu. O filosofo Taguieff na súa obra “O Nova xudeofobia” sinala que, hoxe en día, o antisemitismo atópase en tres sectores: A extrema dereita, o islamismo e en sectores da esquerda. Isto último é o que máis sorprende Como é posible? En ocasións quíxose presentar este problema como co conflito árabe-israelí, pero o certo é que o antisemitismo de esquerda naceu en certos sectores desde os inicios, en pleno século XIX; non hai máis que ler a Proudhon e a outros teóricos. De igual forma, a día de hoxe, os actos e declaracións xudeófobas que se realizan actualmente desde postulados de esquerda, non sempre se fan abordando a problemática de Oriente Medio, senón de asuntos occidentais. Non é nin xeneralizado nin o máis perigoso, pero se o máis incomprensible que, nun movemento que loita pola igualdade e contra a discriminación, pódese producir algo así. Por iso, como  manifestaron nos últimos anos pensadores como Ignacio Ramonet, Slavoj Zizek e Owen Jones, tamén na esquerda existe un problema e hai que facerlle fronte.

Incomprensiblemente a xudeofobia, do mesmo xeito que outros prexuízos como a xitanofobia, a islamofobia e a xenofobia, seguen presentes nas nosas sociedades. Non sempre tan explícito nin evidente, pero aí está. Do mesmo xeito, a extrema dereita volve competir por chegar a Gobernos en Europa coas súas mensaxes do odio e, con iso, inflúe noutras formacións que se dedican a abordar problemáticas humanitarias  e sociais, desde a segurocracia, apuntan e criminalizan a colectivos pola súa orixe, etnia, confesión.

Por todo iso, lembremos o que ocorreu en Europa, nunha Europa culta, berce da racionalidade. Lembremos que, a peor Europa, foi esa Europa antixudía e racista. É importante lembralo xa que se non o facemos, desa desmemoria nacerán a banalización, o esquecemento e, del rexurdirá o prexuízo no que habita a intolerancia. Todos aqueles que participamos en política, especialmente aqueles que desde a esquerda aspiramos a unha sociedade máis igualitaria, sen discriminacións de ningún tipo, temos unha responsabilidade a favor de crear máis tolerancia e de non alimentar vellos demos vestidos de novos.