“O turismo reforzou a imaxe da nación española fronte a nación galega”
Un estudo de investigadores da Universidade de Santiago conclúe que a clásica promoción turística de Galicia como destino do Camiño de Santiago e como paisaxe rural foi "un instrumento político eficaz" para "reforzar a idea de España" e dunha Galicia "submisa".
Por Galicia Confidencial | Santiago de Compostela | 19/04/2017 | Actualizada ás 08:00
As campañas turísticas sobre Galicia serviron para "reforzar a España como Estado-nación e mesmo para lexitimar a ditadura franquista" e contribuíron á "construción dunha imaxe de Galicia baseada no ruralismo e nos atributos sociais ligados á feminidade, como a melancolía, que pode conducir ao rexeitamento de Galicia como suxeito político". Así o conclúe o estudo 'Tourism and nation in Galicia (Spain)', publicado na revista Tourism Management Perspectives e asinado polos investigadores Xosé M. Santos e Juan Manuel Trillo Santamaría, do Departamento de Xeografía da Universidade de Santiago de Compostela.
Aínda que se asume que Galicia desempeñou un papel secundario na política turística española ao longo do último século, este autores argumentan que "o turismo desempeñou un papel significativo desde un punto de vista ideolóxico, reforzando a imaxe da nación española fronte a nación galega", fundamentalmente mediante a promoción do Camiño de Santiago, que "adquiriu un gran valor simbólico con respecto á unidade de España e os vínculos españois coas raíces europeas", e tamén mediante unha "idea estereotipada" do noso país mediante "o ruralismo e o sentimentalismo asociados coa propaganda turística de Galicia", que axudaron a reforzar a imaxe dun "territorio submiso", expoñen os investigadores da USC.
"O nacionalismo galego non logrou construír unha imaxe alternativa" e "contribuíu ao fortalecemento das tendencias dominantes no nacionalismo español".
O turismo en Galicia foi, polo tanto, "un instrumento político eficaz" que utilizou a promoción e, a miúdo, a propaganda , segundo estes autores, para "reforzar a idea de España, recorrendo ao papel histórico de Santiago de Compostela e ao fenómeno Xacobeo", ao mesmo tempo que contribuíu á "difusión dunha imaxe subordinada de Galicia a través do uso da nostalxia e a feminización vinculadas á paisaxe".
Porén, e a diferenza de lugares como Cataluña (Vargas, 2015) e algúns territorios de Gran Bretaña, "o nacionalismo galego non logrou construír unha imaxe alternativa". De feito, aseguran que "a través das súas orientacións estratéxicas e das súas accións (tanto históricas como actuais), contribuíu ao fortalecemento das tendencias dominantes no nacionalismo español", argúen os investigadores tras analizar o fenómeno turístico en Galicia no último século.
"O turismo contribuíu ao establecemento dunha imaxe de Galicia como territorio apracible que é submiso ao Estado".
O foco principal desta investigación foi o período da ditadura de Franco (1939-1975), aínda que percorre un século enteiro de actividade turística. Nel, os seus autores din demostrar que "aínda que Galicia foi a miúdo excluída das principais políticas turísticas do goberno español, pode desenvolverse unha lectura ideolóxica en termos de política nacional e identidade". Máis detalladamente, defenden que "en termos de turismo, a política nacional de España tentou entender Galicia desde a perspectiva nacional española (e non galega)". Por qué?
Por unha banda, os investigadores observaron que Galicia foi sempre considerada un "elemento cohesivo da identidade nacional española e un instrumento para a difusión dos valores que son particularmente útiles para a promoción da unidade nacional".
Por outra banda, da súa análise chegan á conclusión de que "o turismo contribuíu ao establecemento dunha imaxe de Galicia como territorio apracible que é submiso ao Estado", de xeito que "o turismo foi utilizado como ferramenta para o desmantelamento do nacionalismo galego, cuxa fortaleza foi particularmente evidente durante os anos vinte e trinta e que estivo rexurdindo desde 1975", explican Santos e Trillo.
