A seca en Galicia aumenta o gasto na factura da luz e na cesta da compra

A seca que afecta a Galicia desde hai meses tamén repercute no peto do consumidor en cuestións como un aumento da factura da luz e no incremento de prezos na cesta da compra. Nunha entrevista con Europa Press, o secretario xeral da Unión de Consumidores de Galicia (Ucgal), Miguel López, explica que a suba da luz e a compra diaria "son dúas cuestións básicas que forman parte dos elementos dun consumidor aos que a seca está a afectar dunha forma significativa".

De tal forma, identifica unha "suba relevante" no prezo de "froitas, verduras, legumes e aceite de oliva", ademais de que existe un "efecto directo na cesta da compra noutros produtos que teñen a súa orixe na propia alimentación do gando", xa que a carne e os lácteos "vense afectados porque o custo de produción aumenta" ante a escaseza de pastos.

"A seca vainos pasar factura", avisa, posto que "se empeza a pagar moitísimo as súas consecuencias en todo tipo de servizos", "con familias que se alimentan peor", advirte.

E é que lembra que "segue habendo moitísimas familias en Galicia ás que custa chegar a fin de mes, segundo sinala o IGE", que "están a deixar de consumir determinados produtos", pois o aumento de prezo provoca que "se reduciu de forma moi significativa nos últimos meses o consumo de froitas e hortalizas", que "supoñen unha dieta sa e equilibrada".

Nos últimos datos do IPC de outubro obsérvase unha escalada do 7% no prezo de hortalizas e do 6,5% en froitas en Galicia respecto ao ano anterior, o que supón cuadriplicar a alza da inflación interanual xeral (do 1,5%). Tamén se elevan prezos por enriba da media en carnes de porcino (+2,1%) e vacún (+1,7%), mentres que o aceite dispárase case un 10%.

CAÍDA DA PRODUCIÓN HIDROELÉCTRICA

O secretario xeral de Ucgal explica que "desde o momento no que a produción hidroeléctrica non ten case presenza, porque o nivel dos encoros é mínimo, era evidente que ía supor unha suba significativa".

O feito é que a produción hidroeléctrica no Estado desde o arranque de ano até o 12 de novembro sufriu unha caída da 51,8% fronte ao mesmo período de 2016, até quedar en 14.776 xigavatios, segundo datos de Rede Eléctrica (eran 30.645 o ano anterior), onde destaca o descenso no caso galego (de máis do 70% no primeiro cuadrimestre).

Esta situación provocou que se disparou un 58% o consumo de carbón para facer fronte á demanda, unido a un aumento da factura da luz para o consumidor que foi do 7% en outubro, na maior alza desde xaneiro.

De feito, a calefacción, luz e distribución de auga experimentaron un avance de prezos en Galicia en outubro do 5% respecto ao mesmo mes do ano pasado, por enriba do avance xeral do IPC.

"MELLOR OPCIÓN" DO MERCADO REGULADO FRONTE AO LIBRE

A continuación, Miguel López fai fincapé en que o prezo da luz sobe tanto para o mercado regulado, que considera á "mellor opción en termos económicos" para o consumidor, como no libre, o cal "se basea nun engano".

Advirte aos consumidores de que, aínda que suba a luz, non asinen "un contrato dun comercial que lles vén pola porta con prezo fixo" do mercado libre, porque "van pagar a luz en termos anuais máis cara que a que xa tiñan". Tamén remarca que persoas que poden ser beneficiarias do bono social (cun 25% de desconto) perden esta rebaixa se se marchan ao mercado libre.

Aquí, sostén que as empresas comercializadoras de referencia "venden a electricidade máis barata que a día de hoxe hai en España" en comparación ao mercado libre. "Aínda así, é carísima respecto doutros países que a venden na UE", agrega.

INFORME SOBRE TARIFAS DA AUGA QUE "SACARÁ AS CORES" A MUNICIPIOS

Por outra banda, a Ucgal traballa nun informe sobre a estrutura tarifaria da auga nos 70 principais concellos galegos, no que detectan un modelo "lamentable" en moitos deles, pois "non está pensado para incentivar o aforro".

Este estudo —que prevén finalizar antes de fin de ano— vai "sacar as cores" a moitos municipios, sentenza Miguel López, á vez que prevén de que existe unha "necesidade urxente de regular a subministración de auga e entender que é un ben preciadísimo e moi escaso".

Pon o foco sobre que a estrutura tarifaria "practicamente é gratuíta en moitos sitios", "noutros non se paga de ningunha maneira o prezo que realmente ten" e "non se basean en tarifas progresivas nin disuasorias que pretendan aforrar auga".

Como exemplo, di que "a día de hoxe hai moitísimos concellos en Galicia que che permiten gastar 45.000 litros de auga cada dous meses, que tes que pagar aínda que non os gastes" "Iso supón que eu vou ter algún tipo de conciencia ambiental ou de aforro de auga? Se dá igual que teña a billa aberta ou non aberta!", reflexiona.

De feito, lamenta que "hai moitos concellos" nos que pagas o mesmo se fas un uso da auga responsable no teu día a día que se "enches unha piscina olímpica".

Así, a estrutura tarifaria de administracións locais como Vigo "é lamentable", en Santiago págase "desde hai 10 anos" practicamente o mesmo pola auga e en Pontevedra "calquera litro que consuma unha industria é máis barata que calquera litro que consuma unha familia". A isto únese a cantidade "desmesurada" de auga que se perde por fugas.

"Falta xestión en materia de auga en Galicia, que non estaba afeita a ter seca, nin sabiamos o que era iso", quéixase. Cre que "en xeral non hai cultura de aforro e os políticos nunca tiveron tampouco interese porque non foi un problema perentorio".

CAMBIOS PARA O AFORRO

No outro extremo, López valora o esforzo por mellorar neste ámbito en municipios como Ames (A Coruña), que pasou dun sistema no que "se malgastaba auga" a un no que "se se pasa un limiar de nove ou dez metros cúbicos por mes nunha casa" (entre 9.000 e 10.000 litros), "unha marxe bastante ampla sobre recomendacións por persoa e día da OMS", o prezo "multiplícase por seis".

De feito, cifra que "calquera" pode vivir "perfectamente con 60-70 litros por día". Tamén se corrixe en Ames que o consumo doméstico "nunca pode custar" máis que un uso industrial.

Sobre este extremo, Ucgal chama a calquera responsable municipal a porse en contacto con eles "para botar unha man" neste campo, e pon en valor que "hai concellos que xa pediron asesoramento como Cangas, Ames ou Carballo".

Respecto diso, prevé que se vai "experimentar un incremento de tarifas da auga e unhas restricións importantes" debido a problemas "moi serios" pola seca. "E ímolo facer case sen transición (...) ímonos a ver obrigados porque a reservas de augas nalgúns concellos están no mínimo", engade.

Porén, asegura que unha estrutura tarifaria ben deseñada "non implica necesariamente pagar máis pola auga", posto que para as necesidades mínimas non supoñen "unha diferenza de prezo importante". Como mostra, refírese ás novas tarifas en Cangas, onde "aqueles que máis aforran" pagan "menos que antes", mentres que "aos que consomen sen control váiselles a disparar".

Precisamente, a Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) e a Xunta acordaron en febreiro un impulso ao pacto da auga —que data de 2013— para homoxeneizar unha estrutura tarifaria co obxectivo de reducir as amplas diferenzas existentes entre municipios sen que se presentou aínda unha proposta.