A Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal, “o espazo transfronteirizo mellor definido en Europa”

A Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal é, "probablemente, o espazo transfronteirizo mellor definido en Europa". Así o afirman os economistas Xulio X. Pardellas e Carmen Padín, do Departamento de Economía Aplicada da Universidade de Vigo.

Os economistas aseguran que, polo tanto, "non debe estrañar que a cooperación transfronteiriza e a construción aquí dunha eurorrexión tivese desde finais dos anos 80 evidentes factores favorables, tanto desde a perspectiva institucional, como social, para limitar, cando non eliminar, o negativo «efecto fronteira» e integrar os dous pobos con máis afinidades históricas e culturais de Europa".

Con todo, malia os avances desta eurorrexión, consideran que "este espazo común non é homoxéneo" e sinalan unha "dimensión dual da súa estrutura de relacións".

Así, por un lado salientan que nos dous últimos séculos se evidenciou un "marcado acento atlántico na evolución das dúas rexións" que foi "favorecido polas condicións moito máis favorables das infraestruturas de comunicación próximas ao litoral, que unían as principais cidades" galegas e portuguesas.

Pola contra, destacan que "o eixo interior apenas servía para unha relación fronteiriza moi puntual e con moito menos comercio entre as propias cidades virtualmente configuradoras dese eixo". 

Foi  a partir da integración de Portugal e de Galicia na Comunidade Europea, a mediados da década de 1980, cando primeiro a Comunidade de Traballo Galicia-Norte de Portugal e máis tarde o Eixo Atlántico foron as dúas entidades claves para consolidar o proceso de construción do espazo común da eurorrexión". 

O modelo da Comunidade de Traballo, recordan, estaba fundamentado nunha "xestión da cooperación fronteiriza máis interesada en eliminar as barreiras físicas das vellas fronteiras como factor básico para favorecer o desenvolvemento".

Xa coa constitución do Eixo Atlântico do Noroeste Peninsular, creado en 1992 co apoio da Comisión Europea, configurouse un "lobby ante Bruxelas para atraer cara a este territorio fondos europeos e investimentos empresariais".

"Parece obvio que os seus obxectivos en realidade eran complementarios e superadas as diferenzas entre as entidades e finalmente integrado o Eixo Atlántico na Comisión de Traballo a mediados da década de 2000, os resultados parecen ser cada vez máis positivos para o conxunto do territorio", explican Pardellas e Padín.

Con todo, recoñecen que se pode observar de novo unha "certa asimetría no protagonismo institucional das dúas entidades, cunha clara inclinación cara ao Eixo Atlántico", o cal, coa súa "maior dinámica non parou de crecer en municipios membros en todo este período, pasando dos seis fundadores ata os 36 integrantes na actualidade".

A EUROCIDADE CHAVES-VERÍN

Pardellas e Padín analizan tamén un dos grandes logros da Eurorrexión, a configuración da eurocidade Chaves-Verín, como "construción exemplar dun espazo transfronteirizo común".

"A eurocidade Chaves-Verín é probablemente o mellor exemplo da cooperación transfronteiriza na eurorrexión, e os seus principais eixos de intervención, a eurociudadanía, un territorio sustentable e a dinamización económica, teñen a coherencia do obxectivo xenérico dunha nova identidade social cun desenvolvemento conxunto", subliñan os economistas.

RETOS

Malia todos os logros acadados, que fixeron que "probablemente, o territorio conxunto constituído por Galicia e a Rexión Norte de Portugal sexa o espazo transfronteirizo mellor definido en Europa, tanto pola súa historia común, como por factores culturais, idiomáticos e de relacións sociais", os autores avisan de que desde o punto de vista da eficiencia no uso dos recursos, "aínda falta unha formulación clara de reordenación territorial nas dúas marxes do río Miño". 

"A singularidade e innegable mellora das infraestruturas de comunicación para persoas e mercadorías, favorece o funcionamento do libre mercado, pero o uso futuro que se faga das axudas europeas (probablemente as últimas que recibamos como territorio de preferencia), no actual período financeiro 2014-2020, será decisivo nunha ou outra dirección", alertan os economistas nun traballo publicado no último número de Polígonos, Revista de Geografía.