"Morra o conto", equivalente á castelá "aquí paz y después gloria"

Non sería nada estraño que os que estades a ler este artigo presenciarades ou vivirades nalgunha ocasión unha situación de discusión e enfrontamento entre dúas ou máis persoas que acabou cun morra o conto ou expresión semellante.

Tal e como xa temos comentado nalgunha ocasión, o obxectivo desta serie de artigos é unicamente o de fornecer posibilidades expresivas propias do galego que en moitos contextos conflúen con paremias castelás que paulatinamente están a desprazar aquelas, mais sen entrar en consideracións normativistas acerca de se certas expresións que calcan as castelás –ou que a primeira vista poden parecer calco das castelás– deberían ser aceptadas ou non pola norma (sen prexuízo de que nalgún caso puntual si que poidamos facer algún tipo de valoración ó respecto). Xa que logo, e sen entrar a valorar, polo tanto, se a paremia aquí paz e despois gloria (que xa se recolle nalgunha obra literaria mesmo do século XIX, así como tamén nalgunha fraseolóxica do XX) ten ADN galego ou non vén a ser máis ca un calco da castelá aquí paz y después gloria, o que si podemos afirmar é que na nosa lingua temos varias expresións que se usan nestes contextos e das cales imos dar conta a seguir:

Aquí paz y después gloria

Aquí gracia y después gloria

{= Fórmulas utilizadas para lle poñer fin a unha discusión, lea, disputa… entre dúas ou máis persoas.}

Morra o conto

Acabouse un conto # o conto

● E tamén:

Morra o conto e veña un neto

Morra o conto e veña un vaso

Botémoslle/Botádelle... terra

Ex.: Si las discusiones son diarias, lo mejor es que os divorciéis y aquí paz y después gloria.

Se as discusións son diarias, o mellor é que os divorciedes e morra o conto ‡ e acabouse un conto ‡ e morra o conto e veña un neto ‡ e morra o conto e veña un vaso ‡ e botádelle terra.

● Tamén, gardando relación, e só en certos contextos, na medida en que se usa para lles indicar a dúas ou máis persoas que están a discutir que o deixen ou que paren xa, tirando a dicir algo así como “parade xa e non se fale máis do tema” ou “parade xa, acabouse a discusión” (e mesmo podendo combinarse con algunha das expresións reflectidas anteriormente ou incluso entre si):

Chegou o defunto á igrexa && Navallas ó peto && Gardade as navallas

Ex.: ¡Toda la mañana terqueando uno con otro que si roban más los de este partido o los del otro! ¡Dejadlo ya y aquí paz y después gloria!

¡Toda a mañá turrando un contra o outro que se rouban máis os deste partido ou os destoutro! ¡Acabade xa, que chegou o defunto á igrexa! ‡ ¡Navallas ó peto, que chegou o defunto á igrexa! ‡ ¡Gardade as navallas, que chegou o defunto á igrexa! ‡ ¡Morra o conto (, que chegou o defunto á igrexa)! ‡ ¡Acabouse un/o conto (, que chegou o defunto á igrexa)! ‡ ¡Navallas ó peto, e morra o conto e veña un neto! ‡ ¡Deixádeo xa, e morra o conto e veña un vaso!

● E así mesmo, tal e como comentamos no artigo anterior, as expresións que desta volta estamos a ver poden confluír coas equivalentes á castelá “pelillos a la mar”:

Ex.: ¡Toda la mañana terqueando uno con otro que si roban más los de este partido o los del otro! ¡Dejadlo ya y pelillos a la mar!

¡Toda a mañá turrando un contra o outro que se rouban máis os deste partido ou os destoutro! ¡Deixádeo xa e patacas á terra ‡ e nabos ó caldeiro ‡ e patacas á terra e nabos ó caldeiro!

NOTAS:

1. Cómpre ter en conta que a expresión morra o conto abrangue máis ámbitos de uso cós que aquí se sinalan, pois tamén se pode utilizar, por exemplo, no sentido de “non se fale máis, xa está; trato feito”. Exs.:

—Mi última oferta es de tres mil euros. —Pues ya está, no se hable más.

—A miña última oferta é de tres mil euros. —Pois morra o conto (, non se fale máis).

—Si tú vienes a trabajar este sábado por mí, los dos próximos sábados te los cubro yo. —¡Trato hecho!

—Se ti vés traballar este sábado por min, os dous vindeiros sábados cúbrochos eu. —¡Morra o conto!

2. Nótese tamén que en certos contextos a expresión morra o conto pode variar no que respecta á súa conxugación na liña temporal. Ex.:

—¿Qué ha pasado? —Nada, nada... que dos de los asistentes a la conferencia se han puesto a discutir y la cosa llegó a adquirir cierto grado de tensión, pero rápidamente han terciado unos compañeros y aquí paz y después gloria.

—Que foi? —Nada, nada... que dous dos asistentes á conferencia puxéronse a discutir e a cousa chegou a adquirir certo grao de tensión, pero logo terzaron uns compañeiros e aí morreu o conto.

3. Obsérvese que na expresión morra o conto e veña un neto, a voz neto fai referencia á medida de capacidade de líquidos aproximadamente equivalente a medio litro (isto é, ó que tamén poderiamos denominar como cuartillo), ou, máis ben, ó recipiente que a contén (sobreenténdese que se refire a un neto de viño, en principio).

4. Alén de todo o comentado, tamén hai que ter en conta que en ocasións a paremia aquí paz y después gloria é usada en contextos en que se quere dar a entender que algo que se considera negativo remata e que non hai ningunha consecuencia ó respecto, que non pasa nada, coma dicindo que se vai empezar de cero, que se vai facer táboa rasa e non se vai tomar ningunha medida en relación con iso que se considera negativo. Trátase de contextos nos que a devandita expresión pode normalmente ser substituída por “e non pasa nada”, e nos cales a paremia galega ou agalegada aquí paz e despois gloria non é raro que se escoite. Ex.:

O sea, que después de todas las fechorías que ha cometido desde su puesto de alcalde durante todos estos años, va el tío, dimite, se le hace un acto de despedida y aquí paz y después gloria. ¡Esto ya es el colmo!

Ou sexa, que despois de todas as falcatrúas que cometeu desde o seu posto de alcalde durante todos estes anos, vai o paisano, dimite, fáiselle un acto de despedida e morra o conto ‡ e morra o conto e veña un neto ‡ e morra o conto e veña un vaso ‡ e acabouse un conto ‡ e aquí paz e despois gloria ‡ e botámoslle terra a todo. Isto xa non hai máis para onde ir!

5. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Martínez Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.

- Martíns [anteriormente, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “O labor de fraseógrafo de Manuel Leiras Pulpeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2003, páxs. 59-77. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Taboada Chivite, Xesús: Refraneiro Galego. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 2, 2000. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Vázquez Saco, Francisco: Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Veiga Díaz, Maite: “Pequena contribución á fraseoloxía galega”. Cadernos de Lingua, 14, 1996, páxs. 85-100.