Absolución para os catro acusados pola vertedura ao río Barbaña que causou a morte de máis de 17.000 peixes

O Xulgado do Penal Número 2 de Ourense absolveu aos catro acusados polo delito contra o medio ambiente sufrido polo río Barbaña o 24 de xuño de 2009 e que causou a morte de máis de 17.000 peces. En concreto, o xuíz absolveu dos cargos á administradora solidaria e copropietaria da empresa concesionaria da Edar de San Cibrao das Viñas, ao ex-xefe de servizo, ao encargado das tarefas de mantemento e limpeza, e a un membro do departamento de explotacións. O Concello de San Cibrao tamén foi eximido de responsabilidade. Con todo, as acusacións xa retiraran no trámite de conclusións do xuízo, celebrado os días 10, 11 e 12 de xullo de 2018, a acusación inicial formulada contra dous deles --o encargado das tarefas de mantemento e limpeza e o membro do departamento de explotacións--.

O caso foi xudicializado tras a denuncia presentada polas asociacións veciñais de San Breixo de Seixalbo, Ponte Noalla e a Asociación Barbaña --integradas despois na Plataforma Ríos Limpos-- contra o Concello de San Cibrao das Viñas e a empresa concesionaria que xestiona a Edar, pola morte de máis de 17.000 peixes do río Barbaña tras a vertedura de sustancias tóxicas. A xuíza considerou na súa sentenza que, en base ao "exposto no xuízo polos técnicos na materia", a "única actuación" da entidade explotadora que podería evitar os "catastróficos resultados que produciu a vertedura ilegal realizado por outra empresa" pasaría por "contar cun 'peachímetro' na entrada da depuradora dotado dun sistema de alerta automática".

Así mesmo, destacou que esta actuación debería completarse con "comportas automáticas que encapsulasen esa vertedura desde o momento en que se detectasen niveis de ph anómalos para despois poder aplicar sobre devandito vertido accións correctoras". Neste sentido, ditaminou que, "na data do sinistro, ningún deses elementos estruturais era esixible", polo que non pode "proclamar a existencia dunha responsabilidade en comisión por omisión, debendo, por iso, proclamar a absolución dos acusados e, en consecuencia, a exoneración tamén de responsabilidade aos chamados ao proceso en calidade de responsables civís", indica a sentenza.

COÑECEMENTO DA ENTRADA DA VERTEDURA

A maxistrada subliñou que non alberga "razón obxectiva algunha" para poder soster que a entidade explotadora da depuradora soubese "desde o minuto un" que a vertedura chegara ás súas instalacións e decidise mandalo ao río, "afirmación que tanto a acusación popular como o avogado do Estado insinuaron en diversas ocasións", apostilou. "Resulta un extremo incontrovertido que non existía naquel momento ningún peachímetro á entrada da depuradora que puidese alertar de maneira inmediata de que estaba a entrar unha vertedura con ph por baixo dos parámetros establecidos e, así, poder encapsularlo no tanque de homoxeneización", redactou.

Con todo, concretou que "si se tivo claro en todo momento" que o autor da vertedura "houbo de ser unha empresa cunha actividade industrial que comprendese na súa mecánica de traballo un proceso de cromado, cincado ou lacado" ou "algún xestor de residuos que non lle deu o destino prevido na normativa vixente". Ademais, engadiu que, segundo o catedrático de Enxeñaría Química da Universidade de Santiago de Compostela --uno dos peritos--, trataríase dunha vertedura "de nada menos que unhas 2,1 toneladas de acedo sulfúrico concentrado ou dun ácido de forza iónica equivalente".

USO DO TANQUE PULMÓN E DO FISICOQUÍMICO

O Xulgado do Penal Número 2 de Ourense confirmou que "non é correcta a afirmación das acusacións de que tería que derivarse a vertedura ao tanque pulmón", xa que "non hai tanque pulmón" nas instalacións da Edar de San Cibrao das Viñas. "En todo caso, se as acusacións, ao referirse a este tanque pulmón, realmente se estaban referindo á balsa de homoxeneización e laminación, tampouco sería correcto soster que tería que derivarse a vertedura a ese tanque, pois a vertedura necesariamente tivo que pasar por ese elemento, dado que, conforme ao deseño concreto desa depuradora, ese tanque está en liña e sempre operativo", puntualizou.

Nesta mesma argumentación, a xuíza apuntou que non se pode asegurar que, "aínda intervindo o tanque fisicoquímico, xa non se prexudicou gravemente o equilibrio dos sistemas naturais" do río Barbaña e a súa contorna. "Non parece tan desatinada a decisión tomada pola entidade explotadora da depuradora de prescindir dese elemento e é que, ao estar sobredimensionada a depuradora, se se activase o fisicoquímico, non chegaría suficiente carga orgánica ao tratamento biolóxico e os microrganismos morrerían", sentenciou a maxistrada.

MEDIDAS PARA EVITAR O OCORRIDO

A xuíza lamentou na sentenza que teñan que ocorrer episodios "como o aquí axuizado" para que leven a cabo accións "que consigan conxurar riscos" deste tipo, "medidas que tampouco son excesivamente custosas en relación aos danos que se conseguen evitar coa súa adopción". "E é que, segundo consta nas actuacións, tras a produción deste sinistro, foi cando se procedeu, no ano 2010, a dotar á Edar de San Cibrao das Viñas dun peachímetro á entrada e saída da depuradora, e non só iso, con sinal de alarma vía GSM a teléfono", sinalou. Contra a sentenza emitida pola xuíza do Xulgado do Penal Número 2 de Ourense cabe interpor recurso de apelación ante a Audiencia Provincial de Ourense no prazo de dez días contados a partir do seguinte á súa notificación.