Bruxelas expedienta a España por incumprimento das normas europeas sobre seguridade ferroviaria

A Comisión Europea informou este xoves da apertura dun expediente sancionador contra España ao considerar que os seus procedementos de control da seguridade ferroviaria "non cumpren os requisitos" que esixe a normativa comunitaria.

Bruxelas ve "deficiencias" na forma en que a Comisión de Investigación de Accidentes Ferroviarios (CIAF) "analiza e investiga os accidentes e incidentes", segundo informou a institución comunitaria nun comunicado. Tamén ve problemas en "as técnicas de supervisión" por parte da Axencia Estatal de Seguridade Ferroviaria (AESF), indica o mesmo comunicado sen dar máis detalles da infracción.

A apertura do expediente ten a forma dunha carta de emprazamento --primeiro paso no procedemento de infracción--, que Bruxelas remitiu ao Goberno para que no prazo de dous meses aclare a situación e ofreza datos claros das medidas correctivas que poña en marcha.

Se os servizos comunitarios non desen por boas as explicacións de España, poderían pasar á segunda fase do expediente, un ditame motivado que dá outros dous meses ao Estado membro para corrixir o problema, período tras o cal a Comisión podería elevar o caso ao Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TUE). Esta decisión foi celebrada pola asociación de vítimas do accidente do tren Alvia ocorrido en Angrois (Santiago) en 2013 e pola eurodiputada do BNG, Ana Miranda, quen en declaracións á prensa desde Bruxelas dixo que é unha noticia "moi esperanzadora" para os afectados.

Miranda, que denunciou en xullo de 2017 o incumprimento da normativa comunitaria en materia de seguridade ferroviaria, vinculou a decisión do Executivo comunitario con irregularidades no momento do accidente. "Analízase a situación actual sobre o estado da lexislación comunitaria, pero isto quere dicir que tampouco no accidente do Alvia cumpríase, en 2013", opinou a eurodiputada.

O Executivo comunitario puntualizou que se trata de dous asuntos que non están vinculados, a pesar de que Bruxelas estea "plenamente" ao tanto do ocorrido en Angrois e tomou medidas para reclamar unha investigación independente sobre o ocorrido. "Déixenme deixar claro que este é un exercicio que facemos porque a seguridade ferroviaria é unha das nosas prioridades e traballamos constante traballando coas autoridades nacionais e coa axencia europea para garantir os máis altos estándares", sostivo o portavoz da Comisión Europea de Transportes, Enrico Brivio.

Brivio desvinculou o dossier (resultado de análise de documentación solicitada entre finais de 2017 e principios de 2018) do accidente en Angrois (xullo de 2013), do que dixo que Bruxelas está perfectamente informado, pero que son "dous exercicios diferentes" de análises e que sobre o accidente son as autoridades nacionais as encargadas de investigar. Tamén indicou que o expediente é o resultado dunha avaliación á que a Comisión Europea ha sometido non só o sistema español, senón tamén o de "outros estados membro", que non precisou. A carta que a Comisión Europea remitiu ao Goberno pedindo explicacións polas deficiencias detectadas nos protocolos de investigación e as técnicas de supervisión non se fixo pública.

"Trátase dunha avaliación da situación actual e dalgunhas deficiencias específicas", repetiu o portavoz comunitario, quen insistiu en que o procedemento que abre Bruxelas ten que ver máis con "procedementos administrativos" e "non está vinculado especificamente a ningún accidente concreto".

AUDITORÍA Á  AXENCIA, ADIF E CETREN

As vítimas do accidente que deixou 80 mortos e 140 feridos dirixíronse en reiteradas ocasións ás institucións europeas en busca de amparo (a finais de 2015 presentaron sendas demandas na comisión de peticións da Eurocámara), e a Comisión Europea mostrouse sempre prudente e remitido ás autoridades nacionais como responsables de investigar o sucedido.

Con todo, o Executivo comunitario afirmou que tomaría medidas para garantir que levase a cabo unha investigación "independente" e pediu á Axencia Ferroviaria Europea (ERA, polas súas siglas en inglés) que examinase o cumprimento en España da lexislación ferroviaria da Unión Europea. En febreiro do ano pasado, un equipo de éRAA estivo en misión de auditoría en Madrid para solicitar información. Visitaron a Axencia Estatal de Seguridade Ferroviaria, Adif e o organismo notificado (Notified Body) Cetren.

Entre outras cuestións, estudaron como Cetren realiza o seu labor de verificar a interoperabilidad, conforme a normativa europea, de varias liñas, incluída a de Ourense-Santiago, onde se produciu o sinistro que en xullo de 2013 saldouse con 80 mortos e 144 feridos. Esta liña, a pesar de ser inaugurada en 2011, carecía do certificado europeo de interoperabilidad. O administrador de infraestruturas ferroviarias (Adif) non o encargou ata setembro de 2016 e actualmente aínda non dispón del.

No que respecta á investigación de accidentes, Bruxelas xa abriu un anterior expediente a España por entender que a CIAF non funcionaba de xeito independente, tras o cal o Executivo español modificou a norma en que se nomea aos seus responsables. Pola súa banda, éraa emitiu un informe contundente en contra do informe elaborado pola CIAF sobre o sinistro da curva da Grandeira, pero todo isto non redundou en que se repita ou se refaga a investigación.

O xuíz que instrúe a causa mantén investigados ao maquinista que aquel día conducía o tren e ao exjefe de seguridade de Adif. En decembro decidiu pechar esta fase, o que sitúa máis cerca o xuízo por este caso, pero esta decisión está recorrida por varias partes e será a Audiencia Provincial da Coruña a que decida.