As mariscadoras que rexeitaron a chegada de Ence hai 60 anos lamentan a decadencia que sufriu a ría desde entón

A Asociación pola Defensa da Ría (APDR) de Pontevedra e a Plataforma contra a Ampliación da Depuradora de Lourizán celebraron unha homenaxe ás mariscadoras polo "exemplo e dignidade" co que hai 60 anos mostraron o seu rexeitamento á construción da Empresa Nacional de Celulosas, actual Ence.

Sete daquelas mulleres lamentaron a decadencia que sufriu desde entón a ría, que compararon cunha "mina", "unha petroleira" e mesmo "o Bankinter", pola "riqueza natural" de especies mariñas que producía outrora.

As protagonistas do acto, celebrado no Colexio Sagrado Corazón dos Praceres, foron Concepción Freiría, Erundina Abreu, Dolores Rosales, Visitación Núñez, Jesusa Mora, Adolfina Moledo e Isaura Pazos. Esta última, xunto con Pilar Dios que, por razóns de saúde non puido asistir, son as únicas mariscadoras que sobreviven, do grupo de 14 mulleres detidas e encarceradas como consecuencia das duras protestas que se produciron o 10 de febreiro de 1959.

Lola Portas, Josefa 'A Furada', Carme 'A Chamaca', Elvira Otero, Estrella 'Do Cabo', Pilar Area, María Lameiro 'A Portuguesa', Josefina Barcia, Candela Moledo, Aurora Peón, Argentina Pazos e Consuelo Pazos tamén recibiron o aplauso da veciñanza da parroquia ao citar os seus nomes.

Precisamente, as homenaxeadas presentes lembraron a María Lameiro como unha das mulleres feridas cando a dotación do buque Hernán Cortés foi enviada con baionetas a reprimir a concentración das mariscadoras aquel 10 de febreiro de 1959 por mor de que unha draga se dispuña a iniciar os traballos de recheo dos bancos marisqueiros.

Aquel día chegaron a acudir ata 500 persoas en protesta contra as obras, convocadas polo toque a rebato das campás da igrexa.

"Veu moita xente de Poio en barcas a sacalas", lembrou unha delas, "pero as que tiveron que saír por terra foron detidas e queríanlles facer un consello de guerra". Aínda que non se rexistraron vítimas mortais polos enfrontamentos entre mariscadoras e soldados, as homenaxeadas narraron con indignación as agresións que recibiron para "asustalas" e equipararon a "unha guerra" a confrontación militar.

CONFRARÍA

O presidente da APDR, Antón Masa, cualificou de "sintomático que na mesma data que se celebra esta homenaxe, a Confraría de Lourizán estea a recibir unha esmola de Ence", en alusión a que o depósito foi un dos colectivos beneficiados no II Plan Social da compañía pasteira, dotado con 600.000 euros.

"Pon en evidencia que naquel entón as mariscadoras xa sabían o importante que era coidar a praia, o futuro delas e dos seus fillos, e tamén o marisqueo na ría de Pontevedra, fronte á actual posición por parte das confrarías de submisión aos intereses de Ence, defendendo contra vento e marea ao máximo destrutor da ría e o marisqueo", insistiu Masa.

Durante a súa intervención no acto, o responsable do colectivo ecoloxista eloxiou a "loita, a visión de futuro e a dignidade" daquelas mariscadoras "contra os seus expoliadores", "moi ao contrario de quen están a vender a ría e o futuro da comarca a cambio de pequenas esmolas", remarcou Antón Masa durante a homenaxe. "Era de xustiza facelo", engadiu.

Precisamente, desde que o xurado do Premio Cidade de Pontevedra 2019 rexeitase a candidatura presentada pola APDR e a Plataforma de Lourizán para que se recoñecese o papel destas mulleres, e despois de que a confraría se desmarcase da iniciativa, a neta dunha das homenaxeadas explicou que "xa están os veciños, para transmitir a súa admiración e respecto" cara a elas.

"Son a primeira pedra para que as novas xeracións sigamos o seu camiñar", engadiu en ton reivindicativo, ao lembrar os sucesivos proxectos de infraestruturas que afectaron á parroquia nos últimos anos, como a construción da autovía Pontevedra-Marín, os recheos portuarios declarados ilegais polo Tribunal Supremo, o paso do ramal ferroviario pola praza dos Praceres ou o novo emisario e a ampliación da depuradora á que se opoñen actualmente.

A homenaxe completouse coa proxección dun fragmento do documental "Paraíso roubado", de Lukas Santiago, no que historiadores como Eduardo Rico Boquete ou Xosé Enrique Acuña documentaron o proceso cronolóxico desde as primeiras manifestacións en 1958 contra a instalación de Ence, pasando polas accións de boicot das mariscadoras "desfacendo pola noite as obras realizadas durante o día" e a consecuente represión da Garda Civil, ata a inauguración da factoría por parte do ditador Francisco Franco, en setembro de 1963.

Ademais, colaboraron o grupo musical Ghalos do Curral e a narradora Tareixa Alonso. O descubrimento dunha placa no lugar do Cabo foi o colofón a este acto, ao que se sumaron representantes de Marea Pontevedra.