Un ano despois da primeira morte en residencias, a Xunta segue sen atopar un modelo para o futuro
Mellorar os servizos sen romper a "equidade" de acceso: o reto da reformulación do sistema de residencias galego. Expertos asumen que o novo modelo suporá un aumento de prezos.
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 20/03/2021 | Actualizada ás 13:14
O 19 de marzo cumpriuse un ano da primeira morte da pandemia nas residencias de maiores. Foi na San Carlos de Celanova, dous días despois de que, na cuarta xornada de estado de alarma, se diagnosticase nunha muller que superou a enfermidade o primeiro caso de covid-19 nestes centros.
Atrás quedan doce meses nos que a crise sanitaria cebouse cos centros de maiores, que suman miles de usuarios falecidos en España e centenares en Galicia. O coronavirus puxo fronte ao espello o modelo de coidados dos países occidentais e proxectou cara ao exterior as carencias dunha realidade que apenas lograba traspasar a esfera familiar e dos propios traballadores das residencias.
Por iso é polo que as administracións, incluída a galega, asumisen a necesidade de repensar o modelo de atención ás persoas maiores e os servizos que se prestan nestes centros, aínda que os expertos consultados por Europa Press cren que as melloras levarán, inevitablamente, un aumento de prezos. Enriquecer a atención sen agrandar unha brecha de acceso por motivos económicos que xa existe é, pois, un dos grandes desafíos no reto de repensar o modelo.
En Galicia, a reformulación do sistema residencial está en mans dun comité asesor da Xunta. Constituído en decembro de 2020, está composto por expertos de distintos campos encargados de articular un novo modelo que esperan implantar antes de 2024, coincidindo co fin da presente lexislatura.
Cumprido un ano dunha crise "sen precedentes", este órgano ultima un informe que, antes de que conclúa o primeiro semestre do ano, servirá de "diagnóstico" do actual modelo residencial galego sobre o que asentar os cambios, que, para o Goberno autonómico, deben pasar, en primeiro lugar, por reforzar a coordinación entre a atención sanitaria e a social, pero sen caer na concepción das residencias "como hospitais".
OBXECTIVOS DA XUNTA
"O sistema sanitario tivo unha serie de desenvolvementos no campo dos procesos tecnolóxicos e organizativos que, ás veces, non se viron reflectidos no mundo sociosanitario", sinala en declaracións a Europa Press Antón Acevedo, director xeral de Atención Sociosanitaria, cargo creado o pasado outono para, precisamente, reforzar esa coordinación.
Ademais de mellorar os sistemas de vixilancia ante episodios virológicos como o covid-19, Acevedo incide en que o obxectivo é facer que as persoas poidan manterse "o maior tempo posible" na súa contorna e, ao mesmo tempo, avanzar cara a un sistema que diferencie a atención segundo o perfil da persoa.
A pesar da existencia dun documento que fixa as liñas mestras sobre as que redefinir o modelo (cocientes máximas, cambios arquitectónicos ou tipoloxías de usuarios), Acevedo empraza a deixar traballar ao comité asesor e evitar "marcarlle o camiño" desde a administración.
"Queremos que o comité, desde a súa independencia, nos diga os camiños que debemos seguir", recalca o responsable autonómico, que subliña a necesidade de, primeiro, contar cunha "análise" da situación sobre o que construír os cambios e darlles encaixe con cambios normativos. "Pero iso sería a última parte", apostila.
"REVOLUCIÓN" TECNOLÓXICA
Un dos integrantes do comité asesor é o vicepresidente da recentemente nada Asociación Galega do Sector da Dependencia (Agasede), Óscar Neira, quen considera que aínda é "moi pronto" para afirmar que se produciron cambios. En declaracións a Europa Press, Neira nega que algo "fallase" no sector e prefire falar de que estes centros "non estaban preparados para unha enfermidade infectocontaxiosa".
O vicepresidente de Agasede pon o foco, entre outros asuntos recollidos no informe, nun replanteamento "a nivel arquitectónico" das residencias de nova creación, aínda que tamén as xa existentes poderían "adaptarse co apoio da administración" a través de, segundo suxire, liñas de axudas públicas.
Neira tamén ve conveniente traballar para "integrar os servizos sanitarios" na vida dos xeriátricos. "Non defendemos a medicalización das residencias porque esa non é a súa función. Queremos ser fogares para os residentes", subliña. Como terceiro ámbito no que profundar, o vicepresidente de Agasede menciona o tecnolóxico: "Quizá somos un sector que non tivo unha revolución tecnolóxica, somos máis tradicionais". Para iso, tamén aposta por apoios públicos ás residencias, "igual que hai axudas para a industria 4.0".
INCREMENTO DE PREZOS
Iso si, todos estes engadidos e un previsible incremento dos cocientes de persoal precisa un "aumento de recursos", o cal podería derivar nunha subida de custos e de prezos do servizo. "Hai que ter coidado tamén por como tratamos iso", sinala Neira.
O espello no que mirarse está o norte europeo. Os nórdicos, asegura Vázquez, traballan con residencias "pequenas" e "máis amigables", parecidos á propia vivenda nas que os maiores "determinan a súa vida". Ademais, sobre o eterno debate ao redor da medicalización dos centros, reivindica unha "maior coordinación" co sistema sanitario público.
