“Andar con algo ou alguén coma cos ovos”, equivalente ao castelán “andar con algo o alguien con (todo el # mucho # sumo) cuidado”
O lingüista Xosé Antonio Pena Romay publica unha nova entrega da sección de fraseoloxía "Verbas sisudas non queren testemuñas".
Por Xosé Antonio Pena | Compostela | 20/03/2022 | Actualizada ás 11:00
Transitando pola ruta que principiamos na anterior entrega, imos ver desta feita secuencias expresivas que dan a entender que se trata a alguén con moito tento e tino para non o magoar nin o ferir na súa sensibilidade, e que mesmo tamén se empregan para manifestar que se manexa algo con moito tento e tino para non lle provocar ningún dano ou para non o derramar nin estragar.
Tratar algo o a alguien con (todo el # mucho # sumo cuidado)
{= 1. Tratar a alguén con moito tento e tino para non o magoar ou para non o ferir na súa sensibilidade. 2. Manexar algo, ou andar con algo, con moito tento e tino para non lle provocar ningún dano ou para non o derramar nin estragar.}
Andar con algo ou con alguén coma cos ovos # coma con ovos
[E TAMÉN]:
Andar con algo ou con alguén coma cos ovos na peneira
Levar # Traer algo ou a alguén coma os ovos na peneira
Andar con algo ou con alguén coma a galiña cos ovos
Ex. (acepc. 1): ¡Joder, colega, con tu primo hay que andar con todo el cuidado, que cualquier cosa que le digas te la toma a mal!
¡Foder, meu rei, con teu curmán hai que andar coma cos ovos ‡ hai que andar coma cos ovos na peneira ‡ hai que andar coma a galiña cos ovos, que calquera cousa que lle digas xa cha toma a mal! && ¡Foder, meu rei, a teu curmán hai que o levar/traer coma os ovos na peneira, que calquera cousa que lle digas xa cha toma a mal!
Ex. (acepc. 2): Oye, no tienes por qué andar con tanto cuidado con el ordenador, que aunque lo sacudas un poco no le vas a hacer ningún destrozo.
Oíches, non tes por que andar co ordenador coma cos ovos ‡ coma cos ovos na peneira ‡ coma a galiña cos ovos, que inda que o sacudas un pouco non lle vas facer ningunha canteira. && Oíches, non tes por que levar/traer o ordenador coma os ovos na peneira, que inda que o sacudas un pouco non lle vas facer ningunha canteira.
● Tamén:
Andar con algo ou con alguén con (todo o # moito # sumo) tento # tino # tacto # xeito && Andar con algo ou con alguén con moita (toda a # suma) conta && Andar con algo ou con alguén tino con tino
Ex. (acepc. 1): ¡Foder, meu rei, con teu curmán hai que andar con todo o coidado ‡ con moito tento ‡ con todo o tino ‡ con sumo tacto ‡ con todo o xeito ‡ con moita conta, que calquera cousa que lle digas xa cha toma a mal!
NOTA:
1. Unha variante das locucións todo o tento # tino # tacto # xeito, ou de toda a conta, teriámola engadindo ó final a locución preposicional do mundo:
Ex. (acepc. 1): ¡Foder, meu rei, con teu curmán hai que andar con todo o coidado do mundo ‡ con todo o tento do mundo ‡ con todo o tino do mundo ‡ con todo o tacto do mundo ‡ con todo o xeito do mundo ‡ con toda a conta do mundo, que calquera cousa que lle digas xa cha toma a mal!
2. Obsérvese, ademais, que para a primeira das “acepcións” indicadas, hai contextos en que estas expresións poderían confluír con varias das que no seu día reflectimos ó abordarmos as equivalencias galegas da locución castelá andar(se) # ir(se)... con pies de plomo:
Ex.: Últimamente está pasando un momento complicado y hay que andarse con él con pies de plomo para no hundirlo todavía más.
Ultimamente está a pasar un momento complicado e hai que andar con el coma cos ovos ‡ hai que andar con el coma cos ovos na peneira ‡ hai que andar coma a galiña cos ovos ‡ hai que andar con el con pés de la ‡ hai que andar con el con pés de manteiga ‡ hai que andar con el cos cinco sentidos ‡ ..., que calquera cousa que lle digas xa cha toma a mal!
3. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes, ou inspiradas nelas:
- Recolleita propia da oralidade galega.
- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).
- Domínguez Rial, Evaristo: “Fraseoloxía e paremioloxía de Bergantiños (Cabana de Bergantiños, Carballo e Coristanco”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 13, 2011, páxs. 301-404. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Ferro Ruibal, Xesús & Groba Bouza, Fernando: “Dichos y refranes y dialecto vianés de Laureano Prieto (1951)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 11, 2009, páxs. 259-282. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Guerra Otero, Pilar: Así falan en Trasar (1 e 2). Obra á que se pode acceder, a través de Internet, nos enderezos seguintes:
- Irmandades da Fala: Vocabulario Castellano-Gallego de las Irmandades da Fala. Imprenta Moret-Galera, 48, A Coruña 1933.
- López Ferro, Xosé María: “Locucións, fórmulas e paremias do concello das Pontes de García Rodríguez”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 17, 2015, páxs. 135-178. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Martínez [agora, Martíns] Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.
- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “Hai cousas que parecen lousas. Unha nova achega á fraseoloxía do Cachafeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 18, 2016, páxs. 211-247. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Noriega Varela, Antonio: Como falan os brañegos. Ed. Nós, 1928, A Coruña.
- Zamora Mosquera, Federico: Refráns e ditos populares galegos. Ed. Galaxia, 1972, Vigo.
