Angrois-Un experto en 'ERTMS' ve "evidente" que a retirada a baliza de freado aumentou o risco "nun millón de veces"

Jorge Iglesias, director do laboratorio de interoperabilidade ferroviaria do Centro de Estudos e Experimentación de Obras Públicas (Cedex), adscrito orgánicamente ao Ministerio de Transportes, ve "evidente" que Adif debería analizar o que supuxo a desconexión do sistema de seguridade 'ERTMS' embarcado no Alvia que descarrilou en xullo de 2013, posto que esta decisión incrementou en "un millón de veces" o risco.

Así o ratificou na súa declaración no xuízo polo sinistro ferroviario, no que morreron 80 persoas e 145 resultaron feridas. E é que Iglesias xa lanzou esta denuncia na comisión de investigación creada no Congreso dos Deputados para tratar de determinar as causas da traxedia.

Igrexas era director de coordinación técnica na Dirección de Operacións e Enxeñaría de Rede de Alta Velocidade, dependente da Dirección Xeral de Operacións e Enxeñaría de Adif, durante a posta en servizo da liña.

Este martes, no xuízo polo accidente, reiterou que a seguridade "se reduciu un millón de veces" ao desconectar o 'ERTMS', un cambio na súa opinión "significativo", polo que sostivo que "si" debería facerse unha análise de riscos antes de adoptar esta medida.

"Quen?", preguntoulle o avogado da plataforma de vítimas, quen o propuxo en calidade de testemuña: "Ata onde eu entendo, a dirección de seguridade na circulación", contestou Jorge Iglesias.

Neste punto, sinalou "compartimentación" e dixo que esa dirección é "a única encargada dentro de Adif de analizar os riscos". "Calquera técnico de Adif que opinase sobre seguridade diría que isto é cousa da dirección de seguridade", profundou.

O que foi titular desa dirección, Andrés Cortabitarte, senta no banco dos acusados xunto ao maquinista Francisco Garzón por 80 supostos delitos de homicidio e 145 de lesións, por imprudencia profesional grave, precisamente en relación coa análise de riscos da liña Ourense-Santiago.

"PASARÍA A 80 KM/H"

Á pregunta dunha avogada sobre cal cre que foi a causa do sinistro, Iglesias sinalou que "primeiro eliminar" o 'ERTMS' na "zona" do descarrilamento "e despois desconectalo" do tren, xa que isto fixo que o convoi circulase "por esa curva sen ningunha supervisión dun sistema que estaba proxectado".

De estar activado o 'ERTMS', chamou a atención, "o tren pasaría por esa curva a unha velocidade de 80 quilómetros por hora ou inferior". Mentres, con 'Asfa', "o maquinista ten que decidir cando empeza a frear" e na vía "nin había sinais" que funcionasen como "referencia visual".

E é que o 'ERTMS' eliminouse dos últimos quilómetros do trazado da liña, onde está a curva da Grandeira, mentres que o sistema a bordo do tren desconectouse por interferencias a petición da dirección de seguridade de Renfe, segundo dixo este martes un traballador de Bombardier, sen unha consulta previa nin atender ás medidas correctoras que se propuxeron despois.

"NON SE PODE ADMITIR"

A xuízo deste experto, "non se pode admitir de ningunha das maneiras" que a mitigación do risco sexa "transferilo a un ser humano". Ademais, "non se pode dicir que sexa un novo risco" como o que implica "que nunha curva haxa que baixar a velocidade".

No interrogatorio do avogado do estado, que representa ao Adif, este experto en 'ERTMS' que dirixe un laboratorio de referencia adscrito ao ministerio insistiu en que o 'Asfa' é un sistema "un millón de veces menos seguro" e que "nin sequera se pode catalogar como un sistema de seguridade".

"Está comunicado a Europa e homologado por Europa?", preguntoulle. "Que eu saiba non. Unha cousa é que se comuniquen os sistemas de clase B e outra cousa é que a avaliación non a fixo a axencia europea", respondeu a testemuña.

A continuación, lembrou que leva "anos" pedindo "que se transite a ERTMS" nas liñas que aínda seguen con 'Asfa', pero o tope marcado por Europa, recoñeceu, é 2030. Por iso, lamentou e mostrou a súa preocupación por que "pasaron xa nove anos" do sinistro "e o Asfa segue en moitas liñas", aínda que recoñeceu que iso non é obxecto deste xuízo.

O avogado do estado mostrou a súa sorpresa de que "só unha persoa" avisara do perigo da curva, polo correo electrónico que enviou o xefe de maquinistas José Ramón Iglesias Mazaira, mentres que Jorge Iglesias remarcou que esta advertencia que "comunicou en Renfe debería chegar a Adif".

"O XA SABIDO"

Neste momento, a xuíza fixo alusión ao que "todos" dan por "xa sabido". "Se era algo tan evidente, tanto risco, tan pouco cubría o 'Asfa' e demais... Como ninguén o dixo salvo ese correo de Mazaira?", recalcou. "A esa pregunta eu non podo responder señoría", respondeulle, ao que a titular do xulgado do penal número 2 de Santiago agregou que "ese é o quid da cuestión xurídica que nos afecta".

"Hoxe estamos todos de acordo en que había un problema gravísimo de seguridade. Fago esta análise a posteriori", recoñeceu Jorge Iglesias.

AS REGRAS DE ENXEÑARÍA

"Da miña propia man, bo co meu teclado, escribín as regras de enxeñaría", apuntou, antes de subliñar que a transición de 'ERTMS' a 'Asfa' non tiña por que implantarse no punto en que estaba --xusto antes da curva-- e que podía facerse despois da estación compostelá.

Con isto trata de desmontar a tese de quen estaba á fronte da Dirección Xeral de Operacións e Enxeñaría de Adif, Alfonso Ochoa, que declara no xuízo este xoves.

"ERTMS É PRINCIPAL"

Con 'ERTMS' "nunca" se pode circular con exceso de velocidade xa que "no caso de que se exceda esa velocidade aplica o freo", polo que "en absoluto" se pode equiparar ao 'Asfa'.

Neste sentido, lembrou que o 'ERTMS' ten un risco de fallo "cada 1.000 millóns de horas", con todo "o 'Asfa' deixa moitas veces a condución en responsabilidade do maquinista e o factor humano non ten esa taxa de fallos". En concreto, apuntou a un fallo "cada 10.000 horas ou cada mil horas", que é "o que se estima".

"O 'ERTMS' é principal e o 'Asfa' é de respaldo cun nivel de seguridade moi inferior", incidiu, para, a continuación, insistir en que era "perfectamente posible" despregar o primeiro en toda a liña. De feito, precisou que lle "consta que o proxecto orixinal chegaba ao cambiador que había despois da estación de Santiago".

Respecto diso, apuntou que o 'ERTMS' "cobre moitas estacións", entre as que citou Chamartín, Valencia, Barcelona Sants e Málaga. "O ideal é que o 'ERTMS' cubra a estación porque é un sistema máis seguro", recalcou.

Por outra banda, sobre se houbo présas ou presións para a posta en servizo, indicou que "se ía razoablemente ben para chegar a decembro co proxecto que se aprobou". En calquera caso, segundo afirmou, "si" había "unha data fixa para a posta en servizo", que era o 7 de decembro.

A cuestións do fiscal, Mario Piñeiro, este experto fixo fincapé en que ese tramo era "inseguro" pola curva e que "alguén tería que analizar a seguridade posterior". "Deixouse sen equipar unha zona que de xeito evidente se demostrou que era unha zona conflitiva", constatou. O maquinista contaba con "o 'Asfa' dixital, ou sexa, non tiña nada".

Nun momento dado, a xuíza advertiu a unha letrada de que non lle interesa o sucedido na comisión do Congreso "sobre todo" cando non lle achegou unhas conclusións. A comisión disolveuse sen elas debido ao adianto electoral.

Jorge Igrexas e Jaime Tamarit | Fonte: Europa Press