Os grandes xornais incumpriron o código deontolóxico na cobertura do accidente de tren en Angrois

El País, El Mundo, La Voz de Galicia e Faro de Vigo "incumpriron normas deontolóxicas en maior ou menor medida" na cobertura do accidente de tren en Angrois, tanto no que se refire á publicación de fotografías como nos textos das novas publicadas. Así o conclúe agora o estudo 'Aspectos éticos y deontológicos de la cobertura periodística de las catástrofes tecnológicas: el caso del accidente ferroviario de Santiago de Compostela (2013)', de Alba Almenara Lorenzo, investigadora da Universidad de La Laguna, publicado en Fonseca, Journal of Communication.

Almenara analizou os aspectos ético-deontolóxicos da cobertura xornalística das catástrofes tecnolóxicas tomando como caso de estudo o accidente ferroviario más grave dos últimos 40 anos en España, sucedido o 24 de xullo de 2013 en Angrois, Santiago de Compostela. Partindo dos documentos de autorregulación xornalística españois relacionados coa cobertura de accidentes e catástrofes, fixo unha análise dos textos e das fotografías publicadas nas edicións dixitais dos catro xornais tradicionais máis seguidos polos galegos: elmundo.es, elpais.com, lavozdegalicia.es e farodevigo.es.

"A protección da privacidade dos protagonistas e a non inclusión de contidos cruentos foron os aspectos éticos máis vulnerados".

En xeral, "a protección da privacidade dos protagonistas e a non inclusión de contidos cruentos foron os aspectos éticos máis vulnerados", salienta Almenara, quen incide en que na cobertura do accidente de tren en Angrois "vulnerouse a privacidade das vítimas" e houbo por parte destes medios "reiteración de escenas de dor e sufrimento".

"Os resultados permiten afirmar que as transgresións deontolóxicas ocorren en maior ou menor medida en todos os medios dixitais estudados, tanto en fotografías como en texto", conclúe a investigadora.

As pautas máis incumpridas nas fotografías publicadas foron as relacionadas co respecto á intimidade dos protagonistas das mesmas, cun 21,5% de imaxes que non a respectaron, e cos contidos cruentos das imaxes, cun 14,8% das fotografías que as incumpriron, segundo aporta o estudo.

Pola súa banda, as pautas máis quebrantadas nos textos destes xornais foron as relativas á citación de fontes, cun 5,8% de textos que a incumpriron, e a que recomenda non publicar datos persoais das vítimas, aínda co consentimento previo dos familiares, cun 12,6% de textos que publicaron estes datos sen que os citados fosen a fonte.

Pero "non só se incumpriron estas pautas", segundo a autora, que destaca que "todas as normas foron vulneradas en maior ou menor medida, exceptuando a non intromisión na privacidade de vítimas ingresadas en centros hospitalarios".

O medio que máis transgresións éticas cometeu nas súas fotografías foi Faro de Vigo e nos textos, El País, segundo o estudo.

FOTOGRAFÍAS

Os resultados indican que o medio que máis transgresións cometeu nas súas fotografías foi a versión dixital de Faro de Vigo e o que menos, elmundo.es.

As análises referidas ás fotografías mostraron un comportamento deontolóxico similar entre os catro medios, que non ofreceron diferenzas estatisticamente significativas. Así, o estudo pon de relevo que un 17,3% das novas publicadas infrinxiron polo menos unha das normas éticas das consideradas na investigación, mentres que esta porcentaxe foi do 28,6 para as imaxes. "Estes datos demostran que o formato no que se produciron máis transgresións foi o visual", afirma a autora da investigación.

TEXTOS

O medio que máis vulneracións cometeu nos seus textos foi elpais.com e o que menos, farodevigo.es. Con todo, no que se refire ao xornal vigués, Almenara matiza que, "aínda que non se estudou a procedencia das noticias, o resultado podería deberse a que este medio incluíse con maior frecuencia informacións procedentes de axencia, que, en xeral, presentan un ton máis aséptico e menos valorativo".

No relativo aos textos, a investigadora expón que "os resultados constatan un mellor comportamento deontolóxico dos medios rexionais (Faro de Vigo e La Voz de Galicia)", xa que "elpais.com e elmundo.es mostraron medias máis altas na escala de transgresións, aínda que as diferenzas resultaron estatisticamente significativas só para El País fronte a Faro de Vigo e La Voz de Galicia".

Máis especificamente, "a noticia que máis pautas infrinxiu, e neste caso a máis reprobable deontoloxicamente, publicouse en El País o 26 de xullo de 2013 (Tejedor, E e Duva, J.)", sinala a investigadora. Segundo esta, a nova publicada no xornal estatal "incumpre catro das seis pautas deontolóxicas seleccionadas para análises de texto" e nela "detectouse unha intromisión na privacidade do protagonista —neste caso o maquinista—, pois se achegaban datos da súa vida íntima tales como os motivos persoais que lle levaron a pedir o seu traslado a Galicia". Así mesmo, destaca que "non se respectou a súa presunción de inocencia, xa que a construción do texto suxire que o maquinista adoitaba manexar velocidades «inadecuadas»". Por último, Almenara explica que nesta nova "tampouco se especifica a fonte dalgúns datos achegados e figuran datos persoais do protagonista".

O periodo de análise das novas publicadas comprendeu oito días: desde o mércores 24 de xullo de 2013, día do accidente de tren, até o mércores 31 de xullo de 2013.