Unha ampla parte de Galicia, entre as zonas de Europa con mellor calidade do aire
Santiago de Compostela e Lugo mostran os niveis máis altos de contaminación entre as cidades galegas, seguidas da Coruña e Vigo, segundo datos da Organización Mundial da Saúde. Pola contra, Ourense é a urbe co aire máis limpo e Noia presenta un dos mellores valores de Europa. Boa parte de Galicia rexistra os mellores niveis do continente cos países escandinavos, Escocia, Irlanda e partes do sur de Francia e do norte de España; o resto de Europa supera o límite establecido pola OMS.
Por Alberto Quian | Santiago de Compostela | 30/12/2016 | Actualizada ás 08:00
A contaminación do aire converteuse nos últimos días nun dos temas centrais nos medios de información e nas redes sociais, logo de que a cidade de Madrid puxese en marcha por primeira vez na súa historia o escenario 3 do protocolo de contaminación para atallar o problema que sofre a urbe, restrinxindo o tráfico no interior da M30 ao 50 por cento dos vehículos. Pero o problema non só afecta á capital de España; o 92 por cento da poboación mundial vive en lugares onde os niveis de calidade do aire non alcanzan os límites fixados pola Organización Mundial da Saúde (OMS). O organismo das Nacións Unidas elaborou un novo modelo de calidade do aire e publicou recentemente un amplo e detallado informe acompañado por un mapa interactivo cos niveis de contaminación en todo o planeta. Nese mapa pode apreciarse que toda Europa supera os límites establecidos, agás os países nórdicos, case toda Escocia e Irlanda, unha pequena franxa do sur de Francia e en España, a zona pirenaica, parte de Sistema Ibérico e o Noroeste, ademais de puntos illados da cornixa cantábrica; porén, practicamente todo Portugal e toda a metade sur española superan os máximos de contaminación aconsellados.
Noia, con tan só 4 μg/m3, rexistra un dos niveis de contaminacióin máis baixos en toda Europa, segundo os datos da OMS.
Máis detalladamente, o mapa interactivo da OMS revela que as zonas máis contaminadas de Galicia, que superan por moi pouco os límites establecidos, son toda a contorna de Ferrol e A Coruña, unha ampla parte da provincia de Pontevedra e do suroeste de Ourense, parte do norte de Lugo e a contorna de Compostela, principalmente. Con todo, o mapa debuxa unha ampla parte de Galicia de cor verde, con medicións que rexistran un volume de partículas en suspensión inferior aos 10 microgramos por metro cúbico (μg/m3), o límite que establece a OMS.
Entre as cidades galegas, destacan os casos de Santiago de Compostela e Lugo, que mostran os niveis de contaminación máis altos, con 13 microgramos por metro cúbico, seguidas por A Coruña (12 μg/m3), Vigo (11 μg/m3) e Ferrol e Pontevedra (10 μg/m3).
Doutro lado, Ourense é a cidade que mellores índices rexistra, con só 7 μg/m3 —por debaixo do máximo que establece a OMS como medida límite— e Noia sitúase como a localidade de Galicia co aire máis limpo das monitorizadas, con tan só 4 μg/m3, un dos niveis máis baixos en toda Europa, por debaixo mesmo dos valores rexistrados en localidades escandinavas.
O MODELO DA OMS
O novo modelo da OMS, elaborado en colaboración coa Universidade de Bath (Reino Unido), mostra as zonas do mundo onde existe risco para a saúde debido á contaminación do aire e proporciona información de referencia para monitorear os progresos na loita contra este fenómeno. O modelo baséase en datos procedentes de medicións por satélite, modelos de transporte aéreo e monitores de estacións terrestres en relación con máis de 3.000 localizacións, tanto rurais como urbanas.
O modelo calibrou coidadosamente os datos procedentes dos satélites e as estacións terrestres para maximizar a fiabilidade. A exposición á contaminación do aire nos países analizouse tendo en conta a poboación e os niveis de contaminación do aire cunha resolución cuadricular dun 10 km x 10 km.
O mapa interactivo resultante proporciona información sobre a exposición ponderado en función da poboación a partículas dun diámetro aerodinámico de menos de 2,5 micrometros (PM2,5) respecto de todos os países. No mapa tamén se indican os datos procedentes das estacións de vixilancia respecto dos valores de PM10 e PM2,5 nas 3.000 cidades e municipios monitorizados.
Uns 3 millóns de mortes ao ano en todo o mundo están relacionadas coa exposición á contaminación de aire de exteriores.
EFECTOS DA CONTAMINACIÓN DO AIRE NA SAÚDE
Uns 3 millóns de mortes ao ano en todo o mundo están relacionadas coa exposición á contaminación de aire de exteriores. A contaminación do aire de interiores pode ser igualmente letal, alerta a OMS. Así, en 2012, segundo as estimacións, 6,5 millóns de mortes (11,6% de todas as mortes mundiais) estiveron relacionadas coa contaminación do aire tanto de interiores como de exteriores.
Case o 90% das mortes relacionadas coa contaminación do aire prodúcense en países de ingresos baixos e medianos, e case dous de cada tres prodúcense nas rexións de Asia Sudoriental e do Pacífico Occidental.
O 94% das mortes débense a enfermidades non transmisibles, sobre todo cardiovasculares, accidentes cerebrovasculares, a neumopatía obstructiva crónica e o cancro de pulmón. A contaminación do aire tamén aumenta o risco de infeccións respiratorias agudas.
Entre as principais fontes de contaminación do aire figuran os modos ineficientes de transporte, a queima de combustible nos fogares e a queima de refugallos, as centrais eléctricas e as actividades industriais. Con todo, a actividade humana non é a única fonte de contaminación do aire. Por exemplo, as tormentas de area, especialmente en rexións próximas a desertos, tamén poden influír na calidade do aire, como sucede en África, onde moitas zonas debuxadas de cor vermello están afectadas por estes fenómenos.
En maio de 2016, a OMS aprobou unha nova folla de ruta destinada a acelerar as medidas para facer fronte á contaminación do aire e as súas causas. Nesta, faise un chamamento ao sector da saúde para que intensifique a vixilancia da contaminación do aire a nivel local, avalíe as repercusións sanitarias e exerza un maior liderado respecto das políticas nacionais que afectan á contaminación do aire.
DIRECTRICES DA OMS
O modelo de calidade do aire da OMS confirma que o 92% da poboación mundial vive en lugares onde os niveis de calidade do aire exceden os límites fixados nas directrices da OMS sobre a calidade do aire ambiente para unha media anual de partículas cun diámetro inferior a 2,5 micrometros (PM2,5). Os límites establecidos nas directrices da OMS respecto da media anual de PM2,5 son 10 μg/m3.
As PM2,5 inclúen contaminantes como o sulfato, os nitratos e o ferruxe, que penetran profundamente nos pulmóns e no sistema cardiovascular, o que representa un risco grave para a saúde humana.
Este outono, a OMS puxo en marcha Breathe Life, unha campaña de comunicación mundial cuxo obxectivo é concienciar á opinión pública sobre a contaminación do aire en canto risco importante para a saúde e o clima. A campaña ponse énfase nas políticas de carácter práctico que as cidades poden adoptar (por exemplo, a mellora da vivenda, o transporte e os sistemas enerxéticos e de xestión de refugallos) e nas medidas que as persoas poden tomar a nivel comunitario ou individual (por exemplo, deixar de queimar os refugallos e promover os espazos verdes e os desprazamentos a pé ou en bicicleta) para mellorar o noso aire.
