Paco Lobatón critica os intereses comerciais dos medios no tratamento do caso de Diana Quer

Informar sobre desaparecidos é fundamental, a xuízo do xornalista Paco Lobatón, pero, "fronte á audacia informativa, ten que primar a eficacia da información". Por iso, móstrase crítico co tratamento que os medios de comunicación fixeron do caso de Diana Quer, que identificou cun "xogo de especulacións". Así o trasladou o que fora presentador de dous programas sobre casos de desaparecidos 'Quién Sabe Dónde' (1992-1998) e 'Desaparecidos' (2018), que está a facer unha xira para presentar o seu libro, 'Te buscaré mientras viva', onde se recollen 14 testemuños de familiares de desaparecidos e que xa vai pola súa segunda edición.

Despois da presentación de Santiago, o xornalista, que este sábado leva a súa obra a Boiro, transmitiu unha visión crítica en relación ao tratamento informativo que se desenvolveu no caso de Diana Quer; aínda que considera clave informar, posto que "a actividade pública ao redor das desaparicións é un reclamo importantísimo".

Sobre o crime do Barbanza, con todo, entende que se creou unha "dinámica mercantil", onde os obxectivos comerciais dos medios de aumentar a audiencia primaron sobre a intimidade e a honra de Diana Quer e a súa familia. "É indecente facer deste caso unha exposición a grande escala", sinalou.

O libro trata este caso no seu prólogo, titulado 'O legado de Diana Quer'. O xornalista explicou que cando o libro estaba practicamente pechado, apareceu o cádaver de Diana Quer e foi detido 'O Chicle'.

"A editorial contactoume para que engadise unha reflexión sobre a desaparición, en todos os sentidos, no plano familiar, social, da investigación policial e do tratamento informativo", explicou.

Ademais, Lobatón declarou que dita parte do libro "era moi complexa porque se prestou a un xogo especulativo" por parte dos medios de comunicación.

Debido, precisamente, a este "xogo especulativo", confesou que a recompilación da información sobre o caso de Diana Quer para o epílogo do seu libro resultou clave. Era preciso que "houbese un relato ordenado e ao mesmo tempo unha formulación de reflexión", así que desta compilación encargouse un xornalista de 'El Correo Gallego', Suso Souto, quen o presentou nesta cita.

EFECTOS SOBRE "A HONRA" DO BARBANZA

Á marxe do impacto para a intimidade da familia Quer, o xornalista constatou que a "competición entre cadeas" que se xerou en torno ao caso tivo outros "efectos" negativos. Como exemplo, aludiu "á honra da comarca do Barbanza", definida no imaxinario "como unha comarca cativa do narco".

"No libro, chegamos a facer unha resposta consistente, lembrando que a poboación galega da comarca do Barbanza, se se caracterizou por algo, é pola coraxe. A coraxe das nais que loitaron contra os clans da droga e que puxeron por enriba de todo o valor da convivencia e os bos valores", reivindicou.

Nesta liña, o autor tamén falou sobre o caso de Gabriel Cruz, sobre o que explicou que "o despregamento desenfreado de medios" fixo, no seu momento, "imposible" o traballo da Garda Civil e mesmo, se o menor seguise con vida, podería pór "en risco a súa integridade".

"RECLAMO IMPORTANTÍSIMO"

En contraposición, mostrou "a convicción de que non hai que deixar de informar, paradoxalmente, porque se os casos de desaparicións están presentes na opinión pública, esa presenza actúa tamén como factor de presión sobre a psicoloxía das persoas que pode terminar confesando (o crime) ou dunha persona que está en posesión dun dato" que axudaría á investigación.

"Creo que a actividade pública ao redor das desaparicións é un reclamo importantísimo, unha condición para que a esperanza poida retroalimentarse constantemente", subliñou.

Así mesmo, Paco Lobatón cre que "hai que crear referencias e referentes". "É moi importante reivindicar que na radio televisión pública un espazo para as persoas desaparecidas, porque pode ser e debería terminar sendo un referente no modo de tratar". El mesmo presentou este ano un espazo que cubría este campo co seu programa 'Desaparecidos' en TVE, pero que non foi renovado.

"INSTITUCIÓNS FRÍAS E DISTANTES"

Despois dunha longa traxectoria vinculada a casos de desaparición, Lobatón quéixase de que "as institucións, en xeral, son frías e distantes". "Aínda non hai unha progresión importante nese sentido, temos que facer que a Administración en todos os seus estratos, empezando pola municipal, sexa máis sensible", expuxo.

Ante o pouco avance que constata por parte a Administración neste campo, Lobatón trasladou que "durante moito tempo, era un tema que seguramente incomodaba á Administración".

Foi en 2009 cando se creou unha base de datos conxunta das forzas e corpos de seguridade. O xornalista sinalou que actualmente entre 2010 e 2018 houbo máis de 140.000 denuncias e hai 6.053 casos sen resolver. O libro é "un pequeno mostrario" de 14 destes casos.

ESQUECEMENTO

Ao afrontar o seu libro, Lobatón entendía que era importante deixar a pegada das historias dos familiares, porque "o escrito permanece e, desa maneira, faise un pouco de xustiza e lóitase contra o esquecemento". As familias explicáronlle que "o esquecemento é a verdadeira desaparición". Por iso, as familias da novela estaban "desexosas de que puidese existir un testemuño duradeiro".

"A miña idea do libro era emular a unha xornalista, a única que foi premiada por un Nobel de Literatura, Svetlana Alexiévich". "Con voces de Chernóbil, fixo o exercicio de desaparecer como xornalista e como autora", explicou Lobatón. Así, o xornalista "quixo facer iso tamén coas familias dos desaparecidos, darlles voz".

Ademais, explicou que "a experiencia de volver falar con eles foi formidable, no sentido de descubrir, non só detalles do que pasou ao redor da desaparición, senón de descubrir a fortaleza que move a estas persoas e que lles fai constantemente rexenerar a capacidade de loita".

As historias contadas por 14 familias de persoas desaparecidas, suma outros casos como os recentes de Carolina del Valle ou Paco Molina. Así, a recadación da novela irá aos fondos da fundación que creou, para seguir axudando a estas familias.

Lobatón promoveu a creación da Fundación europea das persoas desaparecidas 'QSD Global', que organizou un foro sobre o tratamento informativo das desaparicións en 2016. Sobre este foro, o autor destacou que se concluíron dous "mandamentos": "O tratamento dunha desaparición nunca debe engadir sufrimento á dor que as familias experimentan pola ausencia dun ser querido e tampouco é admisible interferir na investigación policial".