Só o 10% das persoas que queren deixar de fumar conségueno sen axuda psicolóxica ou farmacolóxica

Tan só entre o 5 e o 10% dos fumadores que tratan de deixar o tabaco conségueno se non reciben axuda psicolóxica ou farmacolóxica, ao tratarse dunha "enfermidade" e non só un hábito.

Ata o 60% dos fumadores de entre os 35 e os 65 anos fixeron polo menos un intento para deixar de fumar, pero tan só o consegue un máximo do 10%. Así o pon de manifesto o neumólogo responsable da Consulta Antitabáquica do Servizo de Pneumoloxía do Hospital Clínico de Santiago, Carlos Rábade.

"Fumar non é un vicio, é un hábito que ao final se converte nunha enfermidade adictiva e crónica, producida por unha substancia que é a nicotina", remarca Rábade, que aclara que sufrir unha recaída no tabaquismo non se debe entender como "un fracaso". "A xente téntao e se non o consegue séntese frustrada, pero ao final todos teñen que saber que hai unha dependencia", insistiu neste venres no que se celebra o Día Mundial sen Tabaco.

Ante isto, recomenda, en primeiro lugar, solicitar axuda, para recibir tanto tratamentos farmacolóxicos como psicolóxicos. E a primeira vía, como en calquera enfermidade, sería acudir ao médico de cabeceira. Nos casos de persoas con enfermidades crónicas ou que sufriron varias recaídas, poderían ser derivados ás unidades hospitalarias.

"As posibilidades de éxito duplícanse ou triplícanse con asesoramento psicolóxico e farmacolóxico", subliñou.

O tabaquismo afecta a máis de 1.000 millóns de persoas no mundo e causa 7 millóns de mortes ao ano, das que 900.000 se corresponden con non fumadores que respiran o fume de tabaco alleo.

En España, cada ano falecen unhas 50.000 persoas por enfermidades provocadas polo consumo de tabaco e preto de 2.500 fumadores pasivos, segundo os datos facilitados por Sanidade.

En Galicia, as cifras de prevalencia de fumadores diarios, en maiores de 16 anos, é do 16% pero chega a un 23% no grupo de idade entre 25 e 44 anos, o que se traduce en que un de cada cinco galegos nesta franxa é fumador.

"CASE NON HABERÍA CANCRO DE PULMÓN SEN TABACO"

Os riscos do tabaquismo na saúde son directos e para Carlos Rábade non hai lugar a dúbidas: "O cancro de pulmón practicamente non existía en Europa ata empezar a consumirse tabaco, hai unha correlación lineal entre tabaco e cancro de pulmón, que é unha enfermidade con moi mal prognóstico".

No Día Mundial sen Tabaco, que este ano se centra na saúde pulmonar, Rábade alertou de que o tabaquismo tamén está moi vinculado á enfermidade pulmonar obstructiva crónica (EPOC), a un mal control da asma ou a un maior risco de pneumonías e de infeccións respiratorias nas vías baixas.

ALERTA ANTE OS NOVOS DISPOSITIVOS PARA FUMAR

Ante a aparición nos últimos anos de novos dispositivos para fumar, como o cigarro electrónico ou, máis recentemente, o IQOS ou o JUUL --que se converteu case nunha "epidemia" en Estados Unidos--, Rábade alerta das súas consecuencias. En primeiro lugar, deixa claro que non son tratamentos para deixar de fumar, é máis, "nin sequera" está demostrado que o cigarro electrónico "sexa seguro nin que sexa eficaz".

Pero ademais advirte de que nalgúns casos están a converterse na "porta de entrada" do tabaco a adolescentes. O máis coñecido é o IQOS, un dispositivo que quenta o tabaco pero que non o queima e que "aínda que se publicita que minimiza o dano do tabaco, segue sendo tabaco, segue tendo efectos tóxicos para a saúde", explicou.

E que medidas se poden adoptar para reducir o consumo do tabaco na sociedade? Carlos Rábade defende que se incremente o prezo do tabaco, que se vixíe o cumprimento das leis antitabaco e que se aumenten as campañas de prevención.

AUMENTA O TABAQUISMO ENTRE OS ADOLESCENTES

O consumo de tabaco volveuse incrementar nestes últimos anos entre os máis novos, en especial, entre as mulleres. Os datos do Plan Nacional de Drogas reflicten que o 34,7% dos adolescentes con idades entre os 14 e os 18 anos consumiron tabaco. En 2014, a porcentaxe era do 31%.

E nesta franxa de idade, as mulleres superan aos homes. Así o constatan na Unidade de Tabaquismo e Trastornos Adictivos da Universidade de Santiago de Compostela. Ana López, a súa coordinadora, sinala que "xa hai máis adolescentes fumadoras mulleres que homes".

Os riscos do tabaquismo nas mulleres, debido a cuestións fisiolóxicas son, nalgúns casos, específicas e varían desde a osteoporose ata o cancro de mama ou de útero e limitacións na fecundidade.

Con todo, a Unidade constatou que moitas mulleres "deixan de fumar no momento de ter fillos", ao redor do trinta anos. "É máis frecuente que deixen de fumar cos períodos de embarazo, pero o que estamos a ver é o incremento da demanda das mulleres, que se produciu neste últimos dez anos".

E no novo panorama do tabaquismo, na súa Unidade tamén percibiron efectos de novos sistemas, como o cigarro electrónico. Aínda que o denominado 'vapeo' non tivo unha grande implantación en España, "a diferenza doutros países como Estados Unidos", na Unidade si percibiron que algunhas persoas que acudían a solicitar axuda acababan recaendo por culpa destes dispositivos.

"Houbo un Nadal no que a moitas persoas se lles regalou estes distpositivos, e algunhas que deixaran de fumar volvérono facer con cigarros electrónicos", lembrou.

Para facer fronte ao novo incremento no consumo de tabaco, Ana López expón varias medidas: incidir no prezo, restrinxir o uso do tabaco en espazos públicos e aumentar as campañas de prevención entre os mozos, para frear o consumo entre adolescentes, pero tamén, de forma indirecta, entre os adultos.

"Veñen pais para tratar de deixar de fumar porque llo pediron os seus fillos pequenos", explica.

Entre os distintos métodos para superar a adicción ao tabaco, na Unidade apostan polo tratamento psicolóxico, sen o que sosteñen que os fármacos non son tan efectivos.

Os seus datos aválanos. Ata 14.000 fumadores pasaron pola Unidade desde a súa creación en 1984 e o 70% conseguiron deixar o tabaco, con axuda psicolóxica durante oito sesións, unha hora á semana e un seguimento posterior. Calquera interesado pode acudir a este servizo, ao que en moitos casos recorren fumadores derivados polos médicos de atención primaria.

ENFERMEIRAS NOS COLEXIOS PARA EVITAR TABAQUISMO EN MOZOS

Precisamente, ante o incremento do consumo de tabaco entre os máis novos, vólvese pór o foco na necesidade de que se implante a figura dun profesional de enfermaría nos centros educativos para "sensibilizar aos nenos e mozos sobre os efectos prexudiciais que ten o consumo de tabaco".

Así o defende a Plataforma Estatal de Enfermeira Escolar, que avoga por que estes profesionais realicen talleres, seminarios e actividades informativas dirixidas a alumnos e a pais e nais.