O cego dos Vilares

Moitos deses romances están recollidos na obra antolóxica “Cantos, Coplas e Romances de Cego”, da autoría de Xosé L. Rivas Cruz e Baldomero Iglesias Dobarrio, editado por Ophiusa. Florencio, “como todos os seus compañeiros no mester da xograría  eran  fistores, parrafeantes, sermoeiros e hábiles cantores que poñían ao día a toda comunidade cos acontecementos de influenza, por medio de composicións – xeralmente en verso e anónimas- de extensión variable”. Así  definen no prólogo do libro a aquelas persoas con escasos medios de vida.

 

Os máis deles facíanse acompañar por unha persoa que os axudaban a moverse nas súas viaxes. Valéndose dun cartel con viñetas nas que  secuenciaban a historieta e das coplas que vendían procuraban o  seu sustento .  Logo de escoitalas, os que as mercaban levábannas para amosárllelas aos parentes e conveciños e recitalas. Os relatos desas coplas eran, nalgúns casos, sucesos escabrosos referidos a crimes. Pero outros eran relatos máis lúdicos, moi do gusto popular. 

 

Para coñecer a biografía do “Cego dos Vilares” é recomendable tamén a lectura da biografía que  publicou o musicólogo Pablo Quintana, que  ademais leva un disco adxunto. 

 

Imitando a utilización deste medio de transmisión oral púxeno en práctica eu con notable éxito en varias ocasións durante os anos que fun funcionario de cultura e lingua no concello de Redondela. Lembro que coa colaboración de coñecidos actores percorrendo o recinto da feira cantando e divulgando  coplas alusivas ás medidas sanitarias acadaramos os obxectivos que pretendiabamos.  Noutra ocasión fixémolo para escorrentarmos os carteiristas que facían das súas ripándolles os moedeiros ao descoidados. Tamén a Asociación de Amigos do Couto Mixto, contando coa inmellorable escenficación do “cego” Antón Durán “Morris”, conseguíu divulgar a historia daquel territorio independente na raia seca. As coplas correron de man en man das xentes da fronteira.

 

A Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística de Galicia, en colaboración co Concello de Baleira e o colectivo “Egeria”  renderanlle  unha homenaxe a Florencio no cemiterio da Fontaneira, o próximo día 12 ás 12:30 horas,  colocando no seu nicho unha lápida en lingua galega,  que o identifique como un personaxe  que contribuíu a acrecentar o noso patrimonio cultural : “Foi transmisor oral da nosa cultura e lingua nos escenarios naturais das feiras e romaxes. Xograr popular de memoria imperecedeira”.

 

Convócase a homenaxe ao abeiro do Día da Restauración da Memoria Lingüística de Galicia,  unha  iniciativa que quere identificar a memoria dos defuntos coa lingua na que se expresaron e utilizaron en vida cos familiares e veciños. Consideramos un anacronismo cultural e unha desconsideración cos defuntos que foron galegofalantes que se lles inmortalice a súa memoria nun idioma que endexamais falaron. Feito que se agrava aínda máis cando as funerarias, co silencio dos familiares, espallan esquelas anunciando os falecementos  nun idioma que nin o defuntos nin os chamados a participaren nos acto funerarios tiñan como lingua común.

 

Os concellos teñen a obriga por mandato legal de fomentaren o uso da lingua galega en todas as ordes da vida social nos territorios respectivos. De aí que debesen desenvolver accións con carácter pedagóxico para reconducir estes anómalos comportamentos.

 

É obriga de todos os que os sobrevivimos, honrar a memoria dos defuntos que foron fieis a unha cultura e lingua. A indiferenza  non é un bo patrón de conduta. O poeta Ramón Cabanillas expresou este desexo con acaidos versos: “Galegos, agora e sempre, na vida e na morte. Sempre galegos!”. Memoria eterna para Florencio da Fontaneira.