O sexo dos maxistrados ten un impacto nas sentenzas, especialmente, nos delitos sexuais

Nas últimas catro décadas entraron moitas máis mulleres na xudicatura, un ámbito tradicionalmente masculino, o que incentivou que se investigue a influencia que o xénero dos xuíces pode ter sobre as decisións xudiciais que toman. E é que, aínda que ser home ou muller non é un factor legal, si ten un peso nas sentenzas que se ditan, posto que a persoa está condicionada inevitablemente polos roles tradicionalmente distintos que ambos os sexos teñen na sociedade e que poden dar lugar a diferentes puntos de vista sobre os grupos sociais vulnerables.

Así o apunta, cando menos, un estudo liderado por investigadores do grupo Victimoloía empírica e aplicada (VICRIM) dos Estudos de Dereito e Ciencia Política da UOC que conclúe que, nos casos de delito sexual nos que as vítimas son maioritariamente mulleres e menores, as xuízas tenden a ser máis punitivas que os seus compañeiros homes, sobre todo á hora de determinar a duración das penas.

"O sexo dos maxistrados ten un impacto nas sentenzas", sinala Laura Arantegui, investigadora predoctoral da UOC e primeira autora do estudo, que especifica que, a pesar de que "a lei española é bastante estrita no que respecta á determinación das penas por tipo de delito, hai unha serie de factores que, como persoas humanas, poden tamén afectar a sentenza. E un deles é o sexo dos xuíces".

REVISADOS MÁIS DE 2.200 CASOS

Estudos previos centrados en delitos sexuais labores contra menores acharan que nos tribunais compostos por varios xuíces, por cada muller máis que o integraba, a duración da pena incrementábase en 3,5 meses, aproximadamente. Neste sentido, neste novo traballo os investigadores da UOC centráronse nos casos de delito sexual entre 2019 e 2020, e xulgados polas audiencias provinciais españolas, que se encargan de delitos superiores ao cinco anos de prisión e nos que as sentenzas se toman por tribunais formados por tres maxistrados.

En total, revisaron máis de 2.200 casos, a maioría delitos sexuais e de abuso sexual a mulleres e a menores, e conclúen que as sentenzas son máis duras cando hai máis mulleres nos tribunais. Aínda que, curiosamente, cando o tribunal estaba integrado exclusivamente por xuízas, a pena imposta dependía tamén doutras variables.

"As mulleres son máis duras que os seus compañeiros homes no que respecta á duración das penas, impoñen condenas máis longas, o que non quere dicir que sexan máis xustas. En cambio, non achamos resultados significativos en canto ao número de condenas. É dicir, non hai diferenzas entre homes e mulleres á hora de considerar o delito, senón que a pena que impoñen é superior", explica Arantegui.

EMPATÍA COAS VÍTIMAS

Á vista dos resultados obtidos neste traballo, publicado na revista Criminology & Criminal Justice, e baseándose nas conclusións de estudos previos, os investigadores da UOC propoñen que o motivo que podería explicar esa diferenza entre xuíces e xuízas podería ser a identificación das xuízas cos colectivos máis vulnerables.

Seguramente, "neste tipo de delitos sexuais, as mulleres actúan como representantes do seu xénero e tentan defender a situación desas vítimas, ás que ven máis desamparadas ou en situación de inferioridade, e talvez por iso son máis punitivas", afirma Arantegui, profesora dos Estudos de Dereito e Ciencia Política da UOC. Polo que respecta á composición dos paneis de xuíces, o estudo conclúe que non é tan importante a cantidade de mulleres que hai (0, 1, 2 ou 3), senón o sexo do xuíz que preside, e mesmo máis o do xuíz relator.

O seguinte paso, apunta Arantegui, será analizar o que ocorre tamén en casos de violencia sexual xulgados por un único maxistrado, así como ampliar a tipoloxía de casos estudados para ver se o sexo dos xuíces tamén inflúe noutros tipos de delitos. Este proxecto de investigación da UOC favorece os obxectivos de desenvolvemento sustentable (ODS) 10, de redución das desigualdades, e 16, de paz, xustiza e institucións sólidas.