A volta ao colexio reabre o debate sobre os deberes: "Son unha falta de respecto ao tempo dos nenos"

As aulas de Infantil, Primaria e educación especial de Galicia volverán abrir as súas portas este mércores, día 12 de setembro —197.457 alumnos, un 0,6% menos que o curso pasado—, despois de case tres meses de vacacións de verán. A volta ao cole, como cada ano, reabre tamén o debate sobre se os nenos deben levar deberes para casa unha vez acabada a xornada.

O vicepresidente de ANPAs Galegas, Fernando Lacaci, móstrase "totalmente en contra" desta medida. "Deberes non, sen paliativos, en ningún caso. Falando de Infantil e Primaria deberían estar totalmente prohibidos", propón.

"Un docente que non é capaz de dar todo o temario en horario de clase terá que preguntarse por que. En moitas ocasións non é culpa súa, necesita axuda porque son demasiados nenos ou porque as peculiaridades da clase lle impiden avanzar adecuadamente", explica, aínda que admite que, noutras ocasións, os deberes están "tan arraigados" que os profesores "non saben" traballar sen eles.

Os deberes supoñen, en palabras de Lacaci, unha "falta de respecto" cara aos nenos e cara ao seu propio tempo, posto que "non hai ningún presunto beneficio" que compense a "desorganización" na contorna familiar. "Impídenlles, en moitas ocasións, facer o resto de cousas que teñen que facer, que fundamentalmente é xogar", asegura.

Pola súa banda, o presidente da Confederación Galega de ANPAs de Centros Públicos (Confapa), Rogelio Carballo, afirma que, para o profesorado, os deberes son parte dun "diagnóstico de evolución", aínda que, prosegue, son un mecanismo "que ten máis de 200 anos". "Podemos estar de acordo ou non, pero hoxe en día hai outros modelos", apostila.

Ademais, Carballo apunta á "desigualdade" que xera entre diferentes nenos e familias, pois "mentres uns pais teñen tempo para axudar aos seus fillos" coa tarefa, "outros non". Os adultos "si deben implicarse", ao seu modo de ver, aínda que "só uns poucos saben que función deben desempeñar" á hora de axudar cos exercicios.

XENERALIZAR É "ABSURDO"

Á parte destas opinións, educadores como o profesor asociado do Departamento de Pedagoxía e Didáctica da Facultade de Educación da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Francisco Mareque advirte que a "clave" está no que se entenda por deberes e en admitir que é "absurdo" xeneralizar e encomendar tarefas iguais para todos os nenos: "Sería coma se a todos os enfermos nun hospital se lles tratase igual, non tería sentido".

E é que, ademais, dentro dos deberes cabe un "abano moi grande" de actividades, "desde observar por onde sae a lúa agora e por onde sae dentro dunha semana" até "copiar cinco páxinas dun libro". "Deberes excesivos á vella usanza? Eu non son favorable a eles, pero cada caso hai que estudalo de forma particular porque si hai nenos que necesitan algún reforzo que lles permita seguir co ritmo ordinario da clase", manifesta Mareque.

Así mesmo, o tamén profesor de Infantil e Primaria apunta ao papel "esencial" dos adultos, pois o sistema educativo actual "require que os nenos teñan uns hábitos de traballo", como porse dez minutos a ler un conto cos seus pais e logo explicarllo "para que vaia adquirindo comprensión". En todo caso, debe haber unha "coordinación" entre familias e centros.

AS VACACIÓNS, UN "DESCONTROL"

Ademais do debate sobre os deberes, asociacións como ANPAs Galegas suxire que as vacacións de tres meses supoñen un "descontrol" de horario para os cativos, sobre todo ao volver a unha rutina "maratoniana" cando "está totalmente demostrado que a atención dun neno, e dun adulto, é imposible mantela" durante tanto tempo, segundo apunta Lacaci.

Os primeiros días, "Infantil e Primaria están sorprendidos de por que teñen que pasar tantas horas aí metidos cando o normal é estar por aí xogando, o que levan facendo durante tres meses", continúa.

Neste contexto, Francisco Mareque explica que as vacacións de verán derivan "dun sistema produtivo" que se tivo en España que establece a época estival para descansar. Así, propón a creación dunha comisión para alcanzar un "gran pacto educativo" que estude "a idoneidade de repartir ou non" as vacacións ao longo de todo o curso "como noutros países".

No caso de España, tal e como admite o profesor universitario, hai comunidades nas que en xullo e agosto "fai moita calor" e os centros "non están preparados" —mesmo en Galicia— en materia de aire acondicionado. "Por tanto, isto habería que analizalo e dotar aos centros dos medios necesarios para poder aplicar" unha redución das vacacións de verán, engade.

Como nos deberes, Mareque considera "erróneo" xeneralizar, pois a dureza da volta ao cole "vai depender do neno e da familia, e mesmo do contexto xeográfico". E é que hai pais que no verán "non fan absolutamente nada" cos pequenos, polo que estes "o van notar moito máis que aqueles que lle dedican media hora ou dez minutos a ler un conto, ver un documental e comentalo ou facer actividades adaptadas ao seu nivel".

O MAIOR CAMBIO, EN 3º DE PRIMARIA

Así, o profesor de Pedagoxía e Didáctica apunta a 3º de Primaria como curso de maior cambio para eles, xa que "pasan de traballar con cadernos pequenos de completar a ter que traballar xa con libros e cadernos", ademais de asumir novas responsabilidades como os deberes ou os exames.

Pero non só estes alumnos, senón que tamén os de 1º de Primaria, ao dar o "salto" desde Infantil, hai algúns que xa len e outros que "practicamente non saben nin as letras", algo que xera "dificultades" para eles e para o profesor.

"Dependendo da escola infantil da que veña, é distinto. A falta de coordinación tamén a hai entre Primaria e Secundaria, que é sanguenta. Non ten sentido o desfasamento que existe entre un centro e outro", censura.

GASTO ECONÓMICO "CONSIDERABLE"

Deixando a un lado estes debates, o vicepresidente de ANPAS Galegas, Fernando Lacaci, lamenta tamén o desembolso "considerable" pero "inevitable" que asumen as familias en material escolar, a vestimenta para ximnasia ou as propias mochilas.

Pero o que si ve "evitable" é o "sobregasto" en libros de texto, algo "totalmente obsoleto", segundo as súas palabras, fronte a iniciativas como o libro electrónico ou unha simple consulta en Internet, aínda que tamén "pode haber material preparado polo profesorado".

Pola súa banda, o presidente de Confapa en Galicia tacha aos libros de texto como un gasto "inxustificado" que no caso da súa familia, cun fillo en 2º curso de Primaria, ascende a 200 euros. "Iso non mo gastei eu en ningún ano da carreira de Arquitectura", apunta.

Ademais, sobre as axudas públicas para a compra de material, Rogelio Carballo censura que "hoxe en día só atenden ás rendas máis baixas", de modo que "non cobren a case ninguén" e a maioría dos pais enfróntanse a unha situación "difícil" coa volta ao cole.

En materia tecnolóxica, Lacaci propón non "demonizar" o uso dos teléfonos móbiles, os que propón como un "complemento educativo". Na actualidade, continúa, os 'smartphone' son unha realidade, "como un boli ou un caderno".

Neste sentido, o vicepresidente de ANPAS Galegas advirte que "o único que hai detrás da prohibición" destes dispositivos é a "incapacidade dun corpo docente", que "non ten a formación adecuada". E é que, ao seu modo de ver, censurar os móbiles nas aulas "non deixa de ser unha forma de tapar o sol cun dedo".