Fran Araújo, guionista de "Un ano, unha noite", filme que narra feitos reais sobre un tatentado yihadista
A cinta é unha adaptación da novela 'Paz, amor e death metal', do español Ramón González, un dos sobreviventes do atentado yihadista ocorrido na sala de concertos Bataclán, en París.
Por E.P. | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 05/02/2023 | Actualizada ás 16:20
'Un ano, unha noite' suma tres nomeamentos aos Goya, que chegan tras alzarse con catro premios nos Feroz e tres nos Premios Gaudí. No caso dos Goya, entre as candidaturas está a de 'Mellor Guión adaptado' á que optan conxuntamente Isaki Lacuesta (tamén director da cinta), Isa Campo e o galego Fran Araújo, co que charla Europa Press sobre o terrorismo, o trauma e a dor.
A cinta é unha adaptación da novela 'Paz, amor e death metal', do español Ramón González, un dos sobreviventes do atentado yihadista ocorrido na sala de concertos Bataclán, en París, en novembro de 2015. Na novela, González narra como viviron el e a súa parella a noite dos feitos e como afrontaron as secuelas psicolóxicas e emocionais que provoca experimentar unha situación dese calibre.
"Foi un proceso de escritura moi complicado porque, ademais de estar baseado nunha novela, ao mesmo tempo está baseado en feitos reais, e non só no atentado, senón tamén todo o ano seguinte, no que procesan todo o ocorrido. Interesounos moito a historia real, sobre todo despois de coñecelos a eles. E decidimos que aí había unha historia que queriamos contar", explica.
Retratar algo así, insiste Araújo, require un respecto e un coidado especial. "Queriamos facelo con respecto, coidado e responsabilidade para que eles sentísense representados no que faciamos. Estiveron moi implicados, participaron nos guións, nas rodaxes, viron a película. Que estivesen tan implicados tamén é unha forma de demostrar que estabamos a facer algo que tiña sentido", comenta.
Esa implicación, e aprobación explícita, era vital non só polo traumático e sensible do representado, senón tamén polos cambios propostos polos guionistas na adaptación. E é que a novela se centra, "nun 80%" na propia noite dos atentados, mentres que ao trío de guión interesáballes moito máis reflectir que ocorre despois.
"Falar do pasado próximo sempre é máis complicado que facelo do pasado afastado, sobre todo porque sempre hai xente afectada", recoñece. Pese ao maior protagonismo do trauma posterior na película, Araújo destaca que rodar as secuencias de Bataclan xeroulles "bastante preocupación e coidado; eran moi complicadas".
"Había afectados vendo as escenas polos monitores. Había un esforzo colectivo enorme por ter coidado e ensinóuselles antes a montaxe final, sobre todo para facer algo que fose xusto e ponderado con eles", insiste.
Como transmitir sen mostrar "foi un dos grandes debates". "Aquí Isaki dirixiu maxistralmente o que está dentro de plano e o que está fóra de campo. Poder vivir con eles, desde o que ven. Como conseguir contalo co grao de intensidade suficiente para que ti entendas o trauma que xeran esas imaxes sen velas", detalla.
POLÍTICA E NACIONALISMO
A outra gran modificación vén da man dos personaxes principais, Ramón e Mariana. Na novela, el é o protagonista e só a coñecemos a ela polo que el narra, deixando entrever que enfrontan o shock de formas diamentralmente opostas. "Na peli son coprotagonistas, mesmo ela un pouco máis", comenta Araújo.
A Mariana orixinal é arxentina, pero en 'Un ano, unha noite' convértese en Céline, unha moza francesa. "Interesábanos tamén que fose francesa por un tema de proximidade ao atentado, que marcou enormemente á sociedade francesa. Parecíanos interesante ver como o desde fóra e o desde dentro, que che pase no teu país ou que che pase fose. Ao final incide no que se fala na peli de que se trata sempre ás vítimas do terrorismo como un todo homoxéneo cando non é así. Cada vítima é un individuo que o procesa e víveo de forma diferente", defende Araújo.
Incide ademais --apunta o guionista-- na desmitificación do argumento do nacionalismo. "Sempre o levamos a iso, ao 'atacáronnos', como país. E ao final en Bataclán había 30 nacionalidades diferentes. Estaban en Francia pero ao final a xente afectada era moi diversa, non era só francesa", argumenta.
As derivadas políticas detrás dun atentado e as consecuencias que deixa na sociedade afectada foron outros dos retos, imposibles de evitar e moi difíciles de retratar en pantalla "sen caer" no sensacionalismo ou o sectarismo. Para iso sérvense de personaxes secundarios que rodean aos protagonistas --familia, amigos, policías, psicólogos-- "e que representan, cada un á súa forma, as diferentes posturas ao redor dun suceso destas características".
NOMEAMENTO AOS GOYA
Fran Araújo competirá xunto a Isaki Lacuesta e Isa Campo polo cabezón a 'Mellor Guión Adaptado'. Non será o único galego que acudirá a Sevilla o próximo fin de semana como nomeado aos Premios Goya 2023. Xunto a el, farano Javier Gutiérrez e Luís Tosar na categoría de 'Mellor actor principal'; Diego Anido e Luís Zahera en 'Mellor actor de repartición'; as películas de animación 'Unicorn Wars' e 'Demos de Barro'.
Ademais, no tres categorías de curtametraxes hai representación galega. 'A entrega', de Pedro Díaz, 'Memoria', de Nerea Barros e 'Amence a noite máis longa', de Carlos Fernández de Vigo, están nomeadas a mellor curtametraxe de ficción, documental e animación, respectivamente.
Fran Araújo comenta que, aínda que a vida en cinemas da película xa se terminou, "os premios sempre axudan e ao final non é o mesmo estar entre unha das películas do ano que non estar". "Ademais, a nivel humano é unha alegría moi grande porque nos custou moitísimo facer esta película e que a xente a valore sempre dá alegría".
