Unha vintena de concellos galegos cambiaron de alcalde en 2 anos dun mandato que suma 5 mocións de censura

Dous anos despois de arrincar o actual mandato local e de que a maioría de alcaldes asumisen os seus bastóns de mando o 17 de xuño de 2023, en Galicia houbo xa cambios de rexedor en ao redor dunha vintena de municipios. Os veciños de tres deles (Cambre, O Irixo e Lugo) tiveron xa tres alcaldes en dous anos por distintos motivos: desde a inestabilidade política á renuncia e un falecemento no caso da cidade da muralla.

Os veciños afectados polos cambios de rexedor superan con amplitude os 200.000 (eleva a cifra a cidade de Lugo). Deles, uns 27.000 de catro localidades viviron cinco mocións de censura, os ao redor de 1.300 do Irixo ata en dúas ocasións. As outras tres mocións do mandato rexistráronse en Muxía e Outes, e Viveiro. O caso do Irixo é paradigmático: en agosto de 2024, a localidade ourensá converteuse na primeira en rexistrar unha moción de censura apenas dous meses despois da constitución da maioría de corporacións locais tras o 28M, que tivo lugar o 17 de xuño. Houbo 13 excepcións (unha ducia de municipios, por mor de recursos, viron atrasados os seus plenos constitutivos ata o 7 de xullo; e en Castro Caldelas repetíronse eleccións o 26 de novembro).

En agosto de 2023 prosperou a moción do Irixo e o popular Manuel Cerdeira perdeu a Alcaldía, e quedou a independente Susana Igrexas (tras o pacto alcanzado entre Xuntos polo Irixo e o PSOE). Pero a inestabilidade continuou nesta localidade e Igrexas tivo que deixar a Alcaldía o pasado xaneiro despois dunha segunda moción de censura que, tras un pacto PP-PSOE, situou a Rosa María Dalama (PSOE) como terceira alcaldesa en apenas ano e medio. Outros tres concellos viviron mocións de censura no que vai de mandato. En dous deles, en Outes e Viveiro, os populares fixéronse cos bastóns de mando de ambos os municipios. En Muxía, o independente Javier Sar converteuse en rexedor ao prosperar a moción de censura contra o PSOE apoiada por PP e BNG.

LUGO CONCENTRA BOA PARTE DOS CAMBIOS

A provincia de Lugo concentra ao redor da metade das substitucións no que vai de mandato, ademais dun caso curioso, o da localidade de Cervo, na Mariña, onde Alfonso Villares, a pesar de ser quen concorreu como cabeza de lista do PP ás eleccións do 28M, non chegou a tomar posesión ao ser fichado polo presidente galego, Alfonso Rueda, como conselleiro do Mar, cargo do que dimitiu tras ser investigado por suposta agresión sexual. No Concello de Cervo, o 17 de xuño de hai dous anos, asumiu a Alcaldía a que fora o seu número dous na lista: Dolores García Caramés. O seguinte cambio na provincia produciuse en Vilalba, onde a socialista Elba Veleiro deixou o bastón de mando en mans de Marta Rouco --accedeu á Alcaldía en outubro de 2023-- para volver traballar como médica no centro de saúde da localidade.

E tras a decisión de Rueda de adiantar as eleccións autonómicas ao 18 de febreiro de 2024, en xaneiro do ano pasado producíronse outras tres substitucións nas alcaldías lucenses. Un deles afectou á capital provincial cando a súa ata entón alcaldesa, Lara Méndez, renunciou para reforzar a candidatura capitaneada por José Ramón Gómez Besteiro. Relevouna Paula Alvarellos, quen faleceu en marzo tras sufrir un infarto. O terceiro alcalde de Lugo neste mandato é Miguel Fernández. Antes, xunto co de Lara Méndez, foron dous cambios máis ligados ás listas ao Parlamento os que afectaron á provincia, onde a doutora Montserrat Mulet converteuse a principios deste ano na primeira alcaldesa da historia de Paradela, tras a inclusión do seu antecesor, José Manuel Mato, na lista popular; e Mayra García --quen foi na lista socialista, aínda que non logrou asento no Hórreo-- traspasou o bastón de mando de Trabada a Rubén García.

Tras revalidar Rueda a maioría absoluta en febreiro de 2024 chegaron máis cambios no plano municipal galego e é que o presidente galego fichou a María José Gómez, alcaldesa de Guntín, como nova conselleira de Medio Rural. Anxo Pérez ocupou o seu posto á fronte da Alcaldía a finais de abril de 2024. A provincia, ademais, viu en setembro de 2024 como o popular José Manuel Lamela volvía á Alcaldía do Valadouro tras renunciar a independente María José Fernández; e como, en decembro, se despedía en Ribas de Sil un histórico: Miguel Sotuela. O seu compañeiro, o socialista Roberto Castro, tomou o bastón de mando.

PONTEVEDRA

Na provincia de Pontevedra, a finais de 2024, outro histórico, Juan Manuel Rey (PSOE), decidiu xubilarse da política e deixou as rendas da Alcaldía de Caldas de Reis en mans de Jacobo Pérez. En setembro, Pablo Barcia (PP) converteuse en novo alcalde de Mondariz, ao ser os 'populares' a segunda forza máis votada nas últimas eleccións de 2023 e despois de que o goberno local dimitise en bloque. Previamente, tras as autonómicas, outra fichaxe de Rueda, quen decidiu crear unha nova Consellería de Cultura, Lingua e Xuventude, provocou outro cambio. Para esta carteira autonómica, o pontevedrés decidiu 'pescar' na súa propia provincia e elixiu a José López, un veterano da política local. O bastón de mando da Estrada recolleuno Gonzalo Louzao.

A finais de xaneiro de 2024 e co transfondo, de novo, das candidaturas autonómicas, tomou posesión como alcaldesa de Silleda, a socialista Paula Fernández Pena, quen retomou a Alcaldía máis dunha década despois da súa renuncia tras ser elixida senadora. Fíxoo tras dimitir Manuel Cuíña, quen concorría na lista socialista por Pontevedra. O círculo político pechouse na localidade pontevedresa, tendo en conta que Paula Fernández cedera o bastón de mando a Cuíña, á súa vez, en 2013.

OUTROS CAMBIOS E ALCALDÍAS ROTATORIAS

Finalmente, xunto coas mocións en Muxía e Outes, na provincia coruñesa rexistráronse máis cambios. En marzo de 2024, produciuse a substitución en Laxe, onde por motivos de saúde José Luís Pérez Añón (PP) deixou a Alcaldía en mans de Francisco Charlín. No mesmo mes, a ata entón edil de Facenda María Pan (Unión por Cambre) converteuse en rexedora tras a dimisión do seu antecesor, Óscar García Patiño. Pero apenas un ano despois era o propia Pan a que renunciaba e a Alcaldía recaía en mans de Diana Piñeiro (PP). En Ourense tamén houbo, xunto ao Irixo, outro cambio de rexedor en Vilar de Santos. Pero, ademais, neste mandato, é a provincia na que se concentraron os pactos das alcaldías rotatorias. O alcalde do Bolo, Alberto Vázquez (PSOE), confirmou a Europa Press que o pleno no que cederá a testemuña a Miguel Anxo García, de Somos O Bolo, está convocado para o 17 deste mes, xusto cando se cumpren dous anos do arranque do mandato, na liña co pactado.

En Ramirás, un pacto PP-PSOE deixou unha conxuntura similar. Á fronte da Alcaldía está a socialista Isabel Gil, a quen tocaría ceder o bastón de mando. Polo momento, aínda que fontes do PP provincial consultadas por Europa Press manifestaron non coñecer problemas neste municipio, non se concretou como e cando se materializará a substitución. Sobre a mesa hai outros acordos de rotar o bastón de mando na mesma provincia, como o do Carballiño (no que o PSOE decidiu ceder o último ano de Alcaldía ao PP) e Vilardevós (onde o pacto de tempo á fronte do Consistorio foi repartido segundo a representación obtida nas urnas, polo que o PSOE continuará co bastón de mando varios meses máis, antes de ser relevado, se non se altera o acordo, por Interior Galego Vivo).

Unha mesa electoral | Fonte: Rosa Veiga - Arquivo