O uso do galego, unha forma de activismo e de resistencia social

Bernadette O'Rourke é profesora de español e de Lingüística no Departamento de Linguas e Estudos Interculturais da Universidade Heriot-Watt de Edimburgo (Escocia). Experta na realidade lingüística galega, sobre a que ten investigado amplamente e publicado varios traballos científicos, agora vén de presentar un novo estudo no que describe o uso do galego como "forma de resistencia" e de "activismo" entre os neofalantes.

Manifestación da plataforma 'Queremos Galego'.

Os resultados do seu traballo de campo con novos galegofalantes indican que estes "reaccionan ante o que perciben como unha gobernamentalidade vertical" e "ao mesmo tempo se involucran nun proceso reflexivo de cuestionamiento das estruturas de poder existentes a través do seu uso activo do idioma".

O'Rourke constatou que "moitos novos falantes de galego apoian a política nacionalista galega na extrema esquerda do espectro político e algunhas veces están vinculados con movementos anticapitalistas". Actitudes e posicionamentos nos que a adopción da lingua galega supón para estes neofalantes un aliñamentio coas súas ideoloxías políticas.

O traballo da profesora da Universidade Heriot-Watt de Edimburgo describe como a adopción intencionada da lingua galega por parte de neofalantes está relacionada coa "resistencia ás políticas lingüísticas establecidas por grupos e institucións que ocupan a esfera de elite en Galicia", expón a profesora, que convida a considerar a "reflexividade dos activistas da linguaxe" e "o que a súa toma de posición reflexiva sobre os problemas da lingua pode revelar acerca da relación entre a práctica lingüística, a resistencia política e o cambio social". 

Froito das entrevistas en profundidade con neofalantes de galego, O'Rourke descubriu que para estes "falar en galego constitúe unha forma de resistencia contra a incapacidade percibida do que se considera unha gobernamentalidade lingüística vertical para provocar un cambio sociolingüístico real en Galicia".

Así, "impulsados ​​por unha conciencia de subordinación histórica de Galicia e pola dinámica sociolingüística contemporánea da comunidade, a miúdo expresan un forte sentido de responsabilidade para asegurar a futura supervivencia do idioma, así como un compromiso claro para corrixir o que ven como unha situación de inxustiza social e política", detalla a autora do estudo.

Tales consideracións, di, son as que parecen levar a mudar a preferencia idiomática destas persoas e pasa a combinar o español e o galego ou mesmo "nalgúns casos desprazando completamente o seu primeiro idioma e adoptando prácticas monolingües en galego".

Aínda que O'Rourke apunta a que este comportamento sociolingüístico é adoptado por menos do 2% da poboación galega, segundo datos do Instituto Galego de Estatística, tamén salienta que "este desprazamento do idioma dominante pode ser explicado polo menos en parte por un cambio de enfoque que se afasta dos modelos funcionalistas de  contacto co idioma e cambia cara a unha comprensión destes procesos desde a perspectiva do conflito lingüístico".

É dicir: "As prácticas destes novos falantes activos non se poden ver simplemente como desviacións do status quo sociolingüístico, senón como reaccións a el e como defensa do cambio social", expón a profesora.

O'Rourke argumenta que mediante o seu comportamento lingüístico, estes neofalantes "contribúen á transformación dunha orde sociolingüística existente, unha orde social coa que están profundamente insatisfeitos".

Esta nova achega publícase na revista científica Journal of Multilingual and Multicultural Development co título 'Just use it! Linguistic conversion and identities of resistance amongst Galician new speakers'.