O Concello de Santiago recorre a sentenza que outorga aos Franco a propiedade das estatuas do Mestre Mateo

O goberno local de Santiago recorreu este luns ante a Audiencia Provincial de Madrid a sentenza que outorga á familia Franco a propiedade das dúas estatuas do Mestre Mateo que reclama o Concello compostelán, correspondentes a Abraham e Isaac.

En concreto, o recurso de apelación oponse a tres dos argumentos da sentenza: o que sinala que non quedou demostrada a entrega efectiva das estatuas ao Concello, o relacionado á identificación das pezas e o que apela á 'usucapión' para determinar que as figuras pertencen ao Franco polo tempo transcorrido desde que están na súa posesión. Na súa sentenza, a titular do Xulgado de Primeira Instancia e Instrución número 41 de Madrid sinalaba que non había testemuños directos de que se produciu a entrega efectiva das estatuas de Abraham e Isaac ao Concello, nin fotografías das pezas dentro do Pazo de Raxoi.

Con todo, no recurso, o concello lembra que "no expediente público que precedeu á escritura de compra-venda das figuras" aparecen "uns informes asinados por Manuel Chamoso Lamas e Francisco Asorey, que asesoraran ao Concello na operación, que sinalan que o exame das esculturas realízase na propia casa consistorial", mentres que na anteriores figura que se atopaban no Pazo de Ulla.

Ademais, recolle, no xornal A Noite do 30 de xaneiro de 1948 aparece unha pequena referencia a que "na véspera produciuse a entrada das dúas esculturas do Mestre Mateo no Pazo de Raxoi, xunto cunha terceira peza de menor valor que tamén formara parte da adquisición ao Conde de Ximonde". Esa escultura, ademais, "segue aínda en posesión" do Concello, "polo que se pode deducir que o tres pezas foron entregadas ao mesmo tempo".

TRASLADO A RAXOI

Do mesmo xeito, o recurso rexeita que este traslado puidese ser provisional, só para facer a valoración, aludindo a que os documentos apuntan que xa fora pagada a metade da cantidade convida e ás dificultades nese momento de trasladar en varias ocasións unhas pezas tan voluminosas.

Entre outras cuestións, o documento tamén fai referencia á resolución da Dirección Xeral de Patrimonio Cultural para a declaración as pezas como Ben de Interese Cultural, onde se recolle que as figuras foron adquiridas e estiveron en posesión do Concello. En todo caso, o recurso precisa que o Código Civil explicita que cando a compravenda dunha peza fágase por escritura pública, "o outorgamento desta equivalerá á entrega da cousa obxecto de contrato". A maiores, rexeita o argumento dado pola xuíza en relación á inclusión nun inventario municipal, figura que non foi regulada ata 1955.

IDENTIFICACIÓN DAS ESCULTURAS

En canto á identificación das estatuas como as obras adquiridas polo Concello, que a xuíza pon en dúbida, o Concello reitera no recurso que existe diferente documentación que o avala, como o informe da Dirección Xeral de Patrimonio da Xunta de Galicia para a declaración das pezas como Ben de Interese Cultural, o informe do historiador Ramón Yzquierdo Perrín, e mesmo o catálogo da exposición organizada conxuntamente pola Fundación Catedral, a Real Academia Galega de Belas Artes e o Museo do Prado, na que se puideron ver as dúas figuras, xunto coas outras sete que formaron parte do Pórtico da Gloria.

O recurso municipal afea que a sentenza vaia "máis aló que a defensa" dos demandados, que "non se atreveu a negar de maneira clara a identificación" e asegura que "non é certo que haxa discusión ou discrepancia con relación ao número de esculturas procedentes da fachada discutida", dado que todos os expertos apuntan a oito ou nove dependendo se se ten en conta a última, localizada recentemente. Estas pezas, ademais, "foron obxecto de numerosas publicacións desde 1988, 1990, 1992, 1995, 2005, 2012 e 2015, sen que as mesmas suscitasen ningunha controversia no seo da comunidade académica e científica", recolle o recurso.

Ademais, o recurso incide no "erro" que supón que a xuíza alegue que un estudo de Fermín Bouza Brey de 1933 sinalaba que unha das figuras estaba rota e estas non o estean, "cando unha simple fotografía permite ver a fractura nunha das dúas pezas tal e como a describía Bouza Brey". "Estamos ante unha estatua completa pero fracturada, e o feito de que no contrato de compravenda e nos informes dos expertos non se faga alusión algunha a tal circunstancia non é relevante precisamente porque se trata dunha escultura completa", indica.

"Se fose certa a infundada conclusión da sentenza, resultaría que, a día de hoxe, habería dúas esculturas do Mestre Mateo pertencentes á fachada discutida sobre cuxo paradoiro non saben nada nin esta parte nin a parte demandada, nin o catedrático de Historia da arte, nin a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, nin as entidades organizadoras da recente 'Exposición Temporal Mestre Mateo', o cal resulta obviamente incrible", resolve o escrito.

USUCAPIÓN

O terceiro argumento da xuíza contra o que carga o recurso municipal ten que ver coa figura da usucapión, pola cal a familia de Franco tería dereito á propiedade das estatuas polo tempo transcorrido desde que están no seu poder. Neste ámbito, o recurso insiste en que a xurisprudencia establecida polo Tribunal Supremo que sinala que, con independencia da súa catalogación, os bens integrantes do Patrimonio histórico artístico nacional son imprescriptibles e inalienables, é dicir, non se poden comprar nin vender nin se poden posuír por particulares a efectos de adquisición da propiedade.

Para concluír, o recurso apunta que "chama a atención" que a sentenza "sexa tan extremadamente rigorosa e esixente con relación ás probas que esta parte achegou", someténdoas a "un escrutinio que vai máis aló do argumentado polos demandados", mentres "non ponderou en absoluto" que a familia Franco "limitouse a afirmar, simplemente, sen proba algunha, que segundo a tradición oral da súa familia, as estatuas perténcenlles porque os seus avós as compraron a un particular a través dun anticuario".

"O feito de que, fronte ao título de dominio do Concello --contrato de compravenda en escritura pública, con expediente administrativo previo--, os demandados invoquen unha mera 'tradición familiar' sen ningún soporte probatorio debería ser obxecto da adecuada ponderación que, repetimos, a sentenza non realizou",