O decano de Montes avisa de que as choivas ata agora non son garantía suficiente para ano escaso en lume

O decano do Colexio de Enxeñeiro de Montes, Eduardo Rojas-Briales, advertiu de que "non hai garantías" para que este sexa un bo ano en materia de incendios forestais a pesar das abundantes choivas deste ano na vertente mediterránea e de que se está solucionando a seca no noroeste, porque "nada asegura o segundo semestre", é dicir a época de maior risco e incidencia do lume.

Con todo, ve que de momento, o primeiro semestre de 2017 "pinta ben" se se mantén "este refacho de choivas" na vertente mediterránea e segue chovendo na atlántica. "Se non hai unha parada de choivas, de aquí a xuño pinta moi ben, salvo polos incendios de xaneiro no Cantábrico, pero ten que seguir chovendo e, en todo caso, iso non asegura o segundo semestre de ningunha maneira", manifestou.

O decano subliñou que aínda se mantén a falta de choivas na vertente atlántica, aínda que no últimas tres ou catro semanas corrixiuse pero "non como para botar as campás ao voo", polo que cre que este pode ser un "moi bo ano" porque con estas choivas manterase maior humidade na herba, o chan e a vexetación.

Rojas-Briales sinalou nunha entrevista que o problema do monte non é o volume de herba, senón que a vexetación que está lista para arder non é anual, senón plurianual, é dicir que non son herba, senón ramas ou árbores. Ademais, culpabilizou á falta de xestión do monte e de políticas de prevención e de xestión do monte que poden evitar os incendios e non só aplicar a "solución de urxencia" que é a extinción.

O decano comentou os datos de incendios de 2016, cando se queimaron 65.246 hectáreas en 8.810 sinistros, dos que 22 foron grandes lumes de máis de 500 hectáreas.

Ao seu xuízo, o factor climático nos incendios forestais é "fundamental", xa que hai dúas épocas de incendios en España: a de verán, na zona mediterránea, á que se une a Galicia máis seca, e os invernos de final de inverno na cornixa cantábrica. En 2016, lembrou que non houbo incendios no norte, porque se adiantaron a decembro de 2015, e o primeiro semestre foi moi húmido en toda España salvo en Canarias e no sueste. Por iso, os lumes foron críticos no sueste e Canarias ata agosto e, despois en Galicia.

Respecto dos grandes incendios forestais, os que superan as 500 hectáreas, valorou a dificultade de alcanzar esa superficie afectada en zonas como Galicia ou o Cantábrico, non así no resto de España. Con todo, é no noroeste onde se produce tres cuartas partes dos incendios de todo o país.

Mentres, no resto, "como non se extingan" no primeiro día "escápanse" e poden chegar a gran incendio, de ata 20.000 ou 30.000 hectáreas. "Iso en Galicia non o coñecen, porque hai moito incendios pero máis pequenos", comentou.

ESFORZO GALEGO

Para Rojas, quen ocupou a Subdirección Xeral do Departamento Forestal da FAO o número de incendios está "estancado" despois de que Galicia baixase de 12.000 a 4.000 os lumes nos últimos 25 anos, grazas a unha actuación moi importante e ao final dunha xeración de gandeiros adoitados a usar o lume. Así, ve que no resto de España o número de incendios é "moi normal" ao número de persoas e infraestruturas, de modo que está a baixar e aconsella non obsesionarse coa causa dos incendios.

"España é moi diversa e un 20 por cento do territorio concentra o tres cuartas partes de incendios, como en Galicia, que traballado moito porque o tema estaba desbocado", destacou.

En canto á política forestal, o decano dos enxeñeiros de Montes manifestou que o operativo de extinción en España é "moi eficaz" xa que se actúa dunha maneira "moi rápida e inmediata", pero os expertos coinciden no "paradoxo" da extinción, pola que se pode lograr controlar o 99 por cento dos incendios, que antes eran relativamente grandes e agora son pequenos, de menos dunha hectárea ou poucas hectáreas. Con todo "ese 1 por cento" restante que se escapa é, na súa opinión, "cada vez peor".

Entre as medidas para evitar estes grandes incendios, que o ano pasado foron 22, recomenda reducir a carga e a continuidade horizontal e vertical do combustible mediante unha política baseada na prevención a través de tratamentos selvícolas, podas, clareos e tendendo a bosques con árbores máis grandes, máis separados, máis resistentes ao lume, ao cambio climático e que consuman menos auga para, conseguir que o lume poida pasar por baixo e que non só sexa posible atacalo desde arriba.

PREVENCIÓN

Do mesmo xeito, ademais de reducir a "carga" dos bosques, reclama mellores infraestruturas, como pistas forestais, devasas ou xerando compartimentaciones ou, por exemplo, con viñedos, que é unha boa devasa no verán, cando está verde. É dicir "é preciso ter puntos de ancoraxe para actuar desde o terreo e non só desde o aire, que é carísimo e non se pode extinguir durante a noite".

En definitiva, insiste en que a disrupción vertical e horizontal da vexetación é necesaria igual que evitar a interfaz urbano forestal, que é un "problema" na actualidade porque hai urbanizacións e construcións no monte ou pegadas ao monte, o que sumado ao abandono agrícola e forestal fai que estas zonas se embosquen e na maior parte dos casos sen plans de xestión ou de autoprotección, o que aumenta o risco de incendios forestais.

Outra das cuestións que favorecería a loita contra os incendios e que ao tempo favorecería a bioeconomía, o desenvolvemento rural sustentable e a loita contra o cambio climático é a biomasa, que é "a maior enerxía renovable" que "non se ten en conta" o suficiente, a pesar de que España está entre o primeiros cinco países forestais de Europa.

De feito, lamentou que España gastase grandes recursos en enerxías renovables cando a primeiro fonte renovable é a biomasa e quedou fóra a pesar de que este é o primeiro país en extensión de terreos forestais.

"Somos un país forestal pero como sociedade non somos conscientes. España, entre os anos 60 e 70, en aproximadamente quince anos pasou de ser un país plenamente rural a un país súper urbano e que perdeu as súas raíces rurais. España vive coma se fose un país de grandes metrópoles e a costa pero ten un enorme territorio que se quedou baleiro", valorou.

Precisamente, España, onde o 55 por cento do terreo é forestal no 80 por cento do territorio con baixísima poboación, por iso, este sector é menos denso e menos produtivo que noutros países. En todo caso, sacou peito polo sector, que xera o 1,7 por cento do PIB, fronte, por exemplo, ao 1 por cento do PIB do sector pesqueiro. "Non hai que desprezar nunca a sectores que poidan parecer pequenos. Ese 1% do PIB vertebra o 80% do territorio, aínda que non é un sector que poida facer unha chantaxe como os controladores aéreos", lembrou.

En definitiva, lamentou o abandono político e económico que padece o sector forestal para o que "non hai recursos para a prevención" e soamente adóptase a solución do sistema de urxencias.

Finalmente, reclamou maior investimento en prevención que, na súa opinión sería "máis lóxico", así como fomentar o uso da biomasa ou desenvolver os principios e obxectivos da Lei de Montes.