Arrinca o proceso xudicial para reclamar á familia Franco as estatuas de Abraham e Isaac

Case un ano despois da súa admisión a trámite, este luns arrincará en Madrid o proceso xudicial pola titularidade das estatuas do Pórtico da Gloria correspondentes a Abraham e Isaac, que o Concello de Santiago reclama ante os tribunais á familia Franco.

Será ás 9,00 horas cando o xulgado de instrución número 41 de Madrid, que admitiu a trámite a demanda municipal, celebre a vista oral preliminar deste caso, no que o consistorio compostelán reivindica a titularidade de dúas esculturas da Catedral que obran en poder dos Franco.

Nesta vista, tal e como comentou o alcalde de Santiago, o que "que queda por completar" son os testemuños e as probas para a celebración do xuízo, que o consistorio confía en que se celebre antes de final de ano, aínda que augura ao caso un percorrido "longo" que podería chegar até o Tribunal Supremo.

A demanda presentada polo Concello de Santiago fai referencia a dúas esculturas que representan aos profetas Abraham e Isaac, orixinalmente pertencentes á fachada situada ante o Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago e que foron retiradas durante as obras do século XVI.

Ambas as pezas foron incluídas o pasado ano nunha exposición dedicada ao Mestre Mateo como pertencentes a unha "colección particular". Foi neste momento cando o Concello de Santiago detectou que a documentación no seu poder atribuía ao patrimonio público a propiedade e iniciou as xestións para reclamar a devolución das pezas.

O Concello de Santiago comezou a principios de mes de setembro do pasado ano a reclamación destas figuras directamente ao Franco. Con todo, tras non obter contestación da familia, o goberno local decidiu o 24 de novembro interpor unha demanda xudicial contra Carmen Franco para esixir a devolución destas pezas, que foi admitida a trámite en decembro. De forma paralela, a Xunta iniciou o procedemento para declarar Ben de Interese Cultural (BIC) estas pezas.

PROHIBICIÓN DE VENDA OU CESIÓN

A demanda de Santiago viuse apoiada, pouco despois do inicio das accións, coa localización no arquivo da Universidade de Santiago do expediente de adquisición das pezas, así como da propia escritura notarial, facendo constar todas as características das estatuas, e da titularidade municipal.

Segundo estes documentos, tras a súa retirada da Catedral, as esculturas pasaron a mans do Conde de Ximonde no século XVIII, un nobre que as vendeu ao Concello de Santiago por 60.000 pesetas en 1948. No documento de venda existe unha reserva "para evitar que desaparezan do concello" --cunha multa no caso de que así sexa-- e se preserve a súa propiedade "pública, dos veciños de Santiago", sen posibilidade de venda ou cesión.

A pesar diso, as dúas esculturas pasaron nalgún momento a mans da familia Franco fai máis de medio século, aínda que non se localizou ningún documento de cesión. Nun principio estiveron no polémico Pazo de Meirás e, posteriormente, foron depositadas en casa Cornide, ata que se tivo noticias delas na exposición do Mestre Mateo.

O FRANCO NEGAN O AGASALLO

A demanda municipal presentouse no seu día contra Carmen Franco Polo que, precisamente, faleceu en decembro de 2017, o que obrigou a reorientar a querela cara aos seus herdeiros.

No escrito que os demandados presentaron no xulgado, e ao que tivo acceso Europa Press, o sete netos de Francisco Franco e Carmen Polo --fillos de Carmen Franco Polo e herdeiros do ditador-- alegan que as estatuas foron "adquiridas" polo "matrimonio" a un "particular, a través dun anticuario" e afirman que o Concello de Santiago non acreditou que as chegase a ter na súa posesión.

Os herdeiros de Franco negan o "rocambolesco e incrible relato" do Concello de Santiago, segundo o cal, din os netos do ditador, "Carmen Polo se encaprichou das esculturas nos actos da ofrenda ao Apóstolo do ano 1954 e que o señor alcalde, e coma se dunha caixa de bombóns se tratase, 'comprace' á esposa do xefe do Estado 'regalándolle' as figuras". Concretamente, o Consistorio relata o "interese moi insistente" de Carmen Polo ao alcalde, "suxeríndolle de forma inequívoca o seu desexo de posuílas".

As estatuas volveron saltar á palestra hai escasas semanas, cando un dos herdeiros, Francisco Franco Martínez-Bordiú, iniciou os trámites para tentar vender a parte que lle corresponde do Pazo de Meirás á súa propia empresa, a sociedade Pristina S.L. Na documentación presentada, esta venda incluiría as esculturas de Abraham e Isaac.

Con todo, o alcalde de Santiago, Martiño Noriega, asegurou no seu momento que a presentación e admisión a trámite da demanda en curso "blinda" estas pezas dunha posible venda no caso de que sexan devoltas ao concello.