Soldos mileuristas e xornadas de 14 horas, así afrontou o sector de coidados a covid en España

Escaseza de persoal, precariedade laboral e déficit de formación son algúns dos problemas do sector dos coidados de longa duración en España, segundo un informe da Fundación Alternativas que analiza o impacto da pandemia da Covid-19 no ámbito dos coidados ás persoas maiores.

Así se desprende do proxecto 'Na primeira liña do coronavirus: o traballo de coidados a persoas maiores en España', un estudo comparado que analiza como se viu afectado o sector do coidado de persoas maiores pola crise do coronavirus en España e identifica as dificultades das persoas que traballaban nas residencias e nos servizos de axuda a domicilio durante a primeira onda.

O documento, realizado polos investigadores Jorge Hernández-Moreno e Manuel Pereira-Puga, precisa que, no contexto da primeira onda da COVID-19, o principal problema en materia de persoal foi a falta de traballadores, un problema "especialmente grave" nas residencias de persoas maiores, como consecuencia do "alto impacto" que a pandemia tivo no persoal.

Segundo indican, as principais causas do escaso número de efectivos dispoñibles durante a primeira onda foron: a alta taxa de contaxio; as corentenas; o feito de ter algunha patoloxía previa ou factor de risco; problemas de carácter psicolóxico ante a dificultade e complexidade desta situación, ou cuestións relacionadas coa contorna social e familiar.

O documento afirma que se fixeron "esforzos institucionais e organizativos, tanto públicos como privados", pero "non foron suficientes" ante a situación crítica vivida nos servizos de atención residencial.

Varios directores de residencias e responsables das patronais do sector entrevistados sinalaron que cando acudían ás bolsas de emprego "estaban esgotadas". Este "desbordamento" desde un punto de vista dos recursos humanos levou a adoptar medidas extremas, como recorrer á Unidade Militar de Emerxencias (UME).

PROFESIONALIZACIÓN DO SECTOR

Así mesmo, os autores poñe de relevo outro problema que afecta o sector dos coidados, que se caracteriza por "unha baixa cualificación formal e unha insuficiente oferta dirixida á formación e a acreditación profesional".

Segundo sinalan, en España, a lei de Dependencia obriga á profesionalización dos traballadores --fundamentalmente coidadores e gerocultores-- dos centros residenciais para persoas maiores, a través dunha acreditación que certifique a súa preparación.

Aínda que, engaden que, por mor da crise da COVID-19 e ante a escaseza de persoal, o réxime desenvolvido polo Goberno central e as comunidades autónomas permitiu a contratación de traballadores sen certificado de formación nin experiencia, "dificultando a consecución dos obxectivos de mellora neste ámbito".

SOLDOS POR BAIXO DOS 1.000 EUROS

Así o aseguran varios dos entrevistados para a realización deste informe: "Se eu cobro 2.000 euros no SNS e teño mellores condicións laborais, non vou ir a traballar a unha residencia por mil e pico euros".

Os soldos máis baixos, segundo o informe, danse nos postos asociados a un menor nivel de educación formal (como os de xerocultor e auxiliar do sistema de axuda a domicilio) e, "en moitas ocasións, están por baixo dos 1.000 euros mensuais a xornada completa". Ademais, sinala que no sector dos coidados tamén existe unha alta incidencia da temporalidade e o traballo a tempo parcial.

QUENDAS DE 14 HORAS

Esta situación, segundo engaden os autores, viuse agravada debido á pandemia, cunha "gran carga de traballo", derivada da propia carencia de recursos humanos e as dificultades de recrutamento, que obrigou ao persoal a encarar "xornadas laborais extenuantes, renunciar a libranzas e vacacións, e vivir unha sobrecarga de traballo aínda maior, con "quendas de 12 e 14 horas", segundo algúns entrevistados.

Ademais, o documento pon de manifesto que a saúde dos traballadores, ademais da das persoas residentes, "foi posta en risco" debido ás "escasas probas diagnósticas" levadas a cabo entre o persoal e os usuarios das residencias durante as primeiras semanas da crise, así como pola "carencia de EPI suficientes e adecuados".

DEFICIENTE FINANCIAMENTO DO SAAD

Doutra banda, o informe tamén pon de relevo a "relativamente deficiente" implementación do Sistema para a Autonomía e a Atención á Dependencia (SAAD) baseado nos servizos públicos que se debe, segundo a inmensa maioría dos participantes no estudo, ao contraste entre a "gran ambición" da Lei de Dependencia de 2006 e o "deficiente financiamento" do SAAD, que dificultou a súa implementación.