Por Xosé Antonio Pena | Compostela | 23/01/2022 | Actualizada ás 11:00
Naquelas situacións da vida en que manifestamos de xeito improvisado e natural emocións tales como sorpresa, enfado, estrañeza, desgusto, ou mesmo tamén admiración, é usual que botemos man de diversas interxeccións ou expresións interxectivas, das cales, como imos ver deseguido, dispomos en bo número na nosa lingua:
¡Caramba! && ¡Caray!
{= Interxeccións con que se pode manifestar sorpresa, enfado, estrañeza ou desgusto, ou mesmo admiración.}
¡Carafio!
¡Caramba!
¡Recoiro!
¡Coiro!
¡Concho!
¡Contro!
¡Contra!
¡Reconcho!
¡Recontro!
¡Recontra!
¡Caraina(s)!
¡Carano!
¡Carámbanas!
Ex.: ¡Caramba con el chaval, qué tontería ha cogido desde que se fue a estudiar a Santiago!
¡Carafio ‡ Recoiro ‡ Contra ‡ Concho ‡ Contro ‡ Reconcho ‡ Recontra ‡ Carainas ‡ Carano ‡ Carámbanas co raparigo, qué borra colleu desde que foi estudar a Santiago!
● Tamén:
¡Arrea! && ¡Arre co! && ¡Arre concho! && ¡Arre contro! && ¡Arre bi! && ¡Arre bina! && ¡Arre demo! && ¡Rapen os demos # os diaños!
Ex.: ¡Caramba, chico, cómo eres! Deja que la niña venga a las doce, como el resto de la chavalada, ¿o quieres que sea la paria del grupo?
¡Arrea ‡ Arre co ‡ Arre concho ‡ Arre contro ‡ Arre bi ‡ Arre bina ‡ Arre demo ‡ Rapen os demos, meu home, ti tamén que tal es! Deixa que a meniña veña ás doce, coma o resto da rapazada, ¿ou queres que sexa a paria do grupo?
● Tamén, se cadra asociadas a un menor grao de uso –ou mesmo de coñecemento– e a unha carga expresiva que pode dar a impresión de ser así como menos forte, ou máis relambida, lene ou moderada:
¡Canastos! && ¡Carape! && [E INDA TAMÉN]: ¡Canastos! && ¡Cáspita! && ¡Atiza! && ¡Cielos! && ¡Córcholis! && ¡Recórcholis!
¡Caracho! && ¡Caracha! && ¡Caracio! && ¡Carafe! && ¡Caranio! && ¡Carapio! && ¡Carrizo! && ¡Codio! && ¡Caraida! && ¡Coia! && [E INDA TAMÉN]: ¡Caráspita # Caráspeta! && ¡Caráfita # Caráfeta! && ¡Carástolas!
● E mais tamén, asociadas a rexistros máis populares, ou mesmo vulgares:
¡Carajo! && [E MAIS]: ¡Coño!
¡Carallo! && ¡Caralla! && ¡Arre carallo! && ¡Arre caralla! && [E MAIS]: ¡Cona! && ¡Cono! && ¡Arre cona! && ¡Arre cono!
● E nestes mesmos rexistros, inda que probablemente un tanto máis suavizadas en canto á súa carga popular-vulgar:
¡Caralliñas! && ¡Carallou! && ¡Carallete! && ¡Carallete de mico! && ¡Arre bicha!
NOTAS:
1. Polo que atangue á secuencia interxectiva ¡arre co!, cómpre comentar que este “co” pronúnciase con “o” pechado.
2. Téñase así mesmo en conta que pode haber contextos, asociados a ámbitos de uso familiares e coloquiais, en que tamén se recorre a locucións interxectivas introducidas pola secuencia “¡cago en...! (ou mesmo “me cago en...” se se entende que esta estrutura castelá xa debe formar parte, como calco, do acervo lingüístico galego):
¡Cago na gloria # no ceo # na lúa # no arroz # na Mari Luz # etc.!
Ex.: ¡Caramba, cómo ha cambiando el tema!: así que, antes, todos los partidos políticos eran para él una mierda, y ahora va el menda y se presenta a la alcaldía. ¡Tócate los cojones!
¡Cago na gloria ‡ no ceo # na lúa ‡ no arroz, como che cambiou o conto!: así que, antes, todos os partidos políticos eran unha merda, e agora vai o guicho e preséntase á alcaldía. ¡Tócalle o carallo!
3. E obsérvese tamén que en non poucos contextos estas secuencias interxectivas poderían confluír ou ser trocables –cando menos en ámbitos de uso familiares e coloquiais– coas que abordaremos na vindeira entrega, que son aquelas que en trazos xerais se virían a corresponder coa castelá ¡manda cojones!
4. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:
- Recolleita propia da oralidade galega.
- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).
- Acevedo y Huelves, Bernardo & Fernández y Fernández, Marcelino: Vocabulario del bable de occidente. Publicado en 1932. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Carré Alvarellos, Leandro: Diccionario galego-castelán. De entre 1928 e 1931. Publicado por entregas en 1926. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Cuns Lousa, Xulio: “Rabusco”. En Anuario Brigantino, 12, 1989, páxs. 259-287.
- Franco Grande, Xosé Luís: Engadidos inéditos ó Diccionario galego-castelán (1972-). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Goce Denis, Amparo: “Parucadas: un ‘dialecto’ vivo nacido en Baiona”. Blog no enderezo de Internet http://parucadas.blogspot.com/
- Hermida Alonso, Anxos: “Fraseoloxía de Matamá (Vigo)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 11, 2009, páxs. 283-304. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Ibáñez Fernández, José: Diccionario galego da rima e galego-castelán. Publicado en 1950. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Pintos Villar, Juan Manuel: Vocabulario gallego-castellano. Datado cara a 1865. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Real Academia Galega: Dicionario da Real Academia Galega. Edición en liña.
- Rivas Quintas, Elixio: Material lexicográfico da súa elaboración consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina):
a. Frampas, contribución al diccionario gallego, publicado en 1978.
b. Frampas II, contribución al diccionario gallego, publicado en 1988.
c. Frampas III, contribución al diccionario gallego, inédito e cedido polo autor para o Diccionario de diccionarios da lingua galega.
- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
- Santamarina, Antón (dir.) & Ernesto González Seoane & María Álvarez de la Granja: Tesouro informatizado da lingua galega (TILG). (Versión 4.1). Santiago de Compostela. Instituto da Lingua Galega.
- Valladares Núñez, Marcial: Diccionario castellano-gallego. Publicado en 1884. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).
Se tes problemas ou suxestións escribe a webmaster@galiciaconfidencial.com indicando: sistema operativo, navegador (e versións).
Agradecemos a túa colaboración.