Florencio Delgado Gurriarán, o homenaxeado nas Letras Galegas do 2022

O pleno da Real Academia Galega (RAG) acordou este venres que as Letras Galegas de 2022 homenaxeen a Florencio Delgado Gurriarán (Vilamartín de Valdeorras, 1903 - Fair Oaks, Estados Unidos, 1987), escritor, editor literario e activista político e cultural do exilio galego en México.

A súa candidatura obtivo 14 votos, fronte ao catro da candidatura de Ánxel Casal e García Lorca, outro catro levouse Fiz Vergara Vilariño, mentres un académico votou en branco. A candidatura seleccionada este venres estivo impulsada polos académicos e profesores Xesús Alonso Montero, Ramón Villares Paz e María Rosario Álvarez Branco.

O presidente da RAG, Víctor Freixanes, valorou a figura do homenaxeado como poeta das terras de Valdeorras, que escribiu co "enxebrismo da zona", ao usar as características dialectales desa comarca ourensá. Freixanes resaltou tamén a importancia de pór en valor o exilio mexicano, do que "non se fala tanto" como doutros países de Latinoamérica nos que houbo exiliados galegos.

Pola súa banda, Xosé Alonso Montero explicou a figura de Florencio Delgado Gurriarán e valorou as outras candidaturas. Así, dixo ter "as emocións a flor de pel", ante a vitoria dunha figura que representa "unha vida cívica verdadeiramente plausible e encomiable".

Ademais, considerou que a opción de García Lorca daría á literatura galega "un carácter internacional", e que aínda que non sexa votado nesta ocasión, non quere dicir que non o sexa no futuro, igual que a se Fiz Vergara, que tamén eloxiou.

ACTIVISTA CULTURAL

Florencio Delgado Gurriarán foi avogado de formación, pero desenvolveu unha carreira como poeta, articulista, editor literario, pioneiro na tradución poética interligüística e ponte entre a Galicia exiliada e a Galicia de interior.

Como activista cultural, foi promotor de iniciativas como o Padroado da Cultura Galega en México (en 1953), a revista 'Vieiros', que dirixiu con Carlos Velo e Luís Soto, a audición radiofónica 'Horas de Galicia', que estivo en antena durante dúas décadas, e outras publicacións de carácter político e cultural.

Delgado Gurriarán foi un membro moi activo do Partido Galeguista de Valdeorras e chegou a México tras escapar de Francia no ano 1939. Fíxoo a bordo do 'Ipanema', un barco que levou a outros refuxiados como Roxelio Rodríguez de Bretaña, Andrés Valín, Carlos Tomé, Johan López Durá, Serafín Ferro e Elixio Rodríguez.

Cando chegou a América, continuou co seu compromiso cívico e cultural que desde moi novo achegouno ás Irmandades da Fala e ao Seminario de Estudos Galegos, do que foi socio protector.

FIGURA COMO POETA

A súa figura como poeta abarca cinco décadas nas que publicou en revistas, xornais ou libros. En 1934 saíu o seu primeiro poemario, 'Bebedeira', co que participou na renovación da estética da poesía galega.

No exilio, momento no que a cultura galega vivía o seu peor momento en España, pero un gran momento en México ou Buenos Aires, publicou 'Cancioneiro da loita galega' (1943), que foi a primeira publicación do Partido Galeguista en México.

Tamén destaca 'Poesía inglesa e francesa vertida ao galego' (1946), en que a que traduciu poetas consagrados da literatura universal ao galego.

VIEIROS

'Vieiros' (1959-1968) foi outro gran logro de Delgado Gurriarán en México. Nas súas páxinas dialogaron voces do exilio mexicano que falaron sobre Galicia.

Grazas a esta publicación coñeceu a distintos intelectuais que facilitaron a publicación de novas obras en Galicia. Así chegaron 'Galicia infinda' (1963) na que falou de Valdeorras e tamén incluíu un capítulo de 'Poemas mexicanos'.

Os seus dous últimos volumes: Cantareras (1981) e 'O soño di guieiro' (1986) tamén foron publicados na terra natal do autor homenaxeado nas próximas Letras Galegas.

Florencio Delgado Gurriarán foi elixido membro da Real Academia Galega no ano 1981 en recoñecemento ao seu labor como escritor e activista cultural desde o exilio. Faleceu en 1987 aos 83 anos na casa dun dos seus fillos, en California.

Florencio Delgado Gurriarán.