Yolanda Castaño: "Hai un ambiente máis proclive a recoñecer os valores creativos e culturais de linguas minorizadas"

Yolanda Castaño foi galardoada co Premio Nacional de Poesía, correspondente ao ano 2023, pola súa obra 'Materia', a proposta do xurado reunido este 27 de setembro. A obra, en palabras da propia autora, busca "cuestionar" o concepto de familia, "contribuír ao debate", pero "sempre desde o amor".

A galega recibiu a noticia en México, onde se atopa para participar nun festival de poesía e desde onde charla con Europa Press. Tras a "gran sorpresa" --comunicáronlle a noticia ao redor das 6,00 da mañá, hora local--, Castaño congratúlase de que "os froitos do traballo che collan traballando".

"Supoño que tamén é a recompensa a 30 anos de traballo duro. Ao final, se entregas moito, ás veces, tamén recolles moito", comenta. Foi a directora xeral do Libro e Fomento da Lectura, María José Gálvez, a que lle comunicou a noticia; unha petición expresa da responsable estatal, segundo relatou Castaño, xa que foi un libro que a emocionou moito, dos máis conmovedores da súa carreira. "A min tamén me fixo unha especial ilusión porque teño unha relación próxima desde hai anos", sinalou.

'Materia' tardou oito anos en xestarse, relata Castaño; un tempo no que a poetisa galega estivo entregada a outro "ambicioso proxecto" como era crear unha Residencia Literaria. "Con todo, durante ese tempo, "algo se foi compondo dentro de min e fun facendo anotacións, aos poucos", explica. Desta forma, viu a luz unha obra coa que a escritora pretendía contribuír á conversación sobre a familia, "un tema sobre o que pivotan moitas obras galegas ultimamente", pero desde unha perspectiva "cuestionadora".

"Como o impulso, as ás, que pode representar a familia, e tamén como todo o contrario, como ese lugar de represión, de frustración, de medos e complexos, de expectativas demasiado pesadas (...). Quería ser crítica, quería cuestionar o concepto, pero sempre desde todo o amor ao que representa a familia", detalla.

CONTEXTO "MÁIS PROCLIVE" A RECOÑECER ÁS LINGUAS MINORIZADAS

Preguntada pola saúde da produción literaria en galego e o seu recoñecemento a nivel estatal, Yolanda Castaño reivindica a "alta calidade" que presenta a literatura galega desde hai varias décadas. "Creo que (o maior recoñecemento) débese máis a un devir histórico desde un contexto máis hostil a un máis proclive a recoñecer os valores creativos e culturais de linguas minorizadas", defendeu.

FEMINISMO E GALEGO

Castaño defende que un país como España debería "enorgullecerse" do seu plurilingüismo, lamentando o "pensamento único" que vai en contra da diversidade e rexeita a "inmensa riqueza" de contar ata con tres linguas cooficiais.

A escritora insiste en mostrarse en contra do "pensamento único" que avoga por unha "lingua única, un cultivo único, unha talla única". Ela móstrase a favor "a diversidade ecolóxica, lingüística, de sexo, xénero e a todos os niveis". "Este mundo é máis rico canta máis diversidade haxa a todos os niveis. Iso é riqueza e un Estado debería enorgullecerse de ser plurilingüe, como así ocorre desde a India ata México", explica.

Preguntada por se a poesía está a vivir unha época dourada, a galega indica que o xénero "foise amoldando a cada momento". "Non son das que pensa que calquera tempo pasado foi mellor", aclara, aínda que fixa a pandemia como un punto de inflexión para os lectores.

"Desde a pandemia viuse que non só conta aquela que é economicamente rendible, senón que para o ser humano hai moitas cousas máis importantes e moitas delas son inmateriais. A poesía pode estar en libros, pero tamén fóra deles", subliña. Neste contexto, Yolanda Castaño defende que a igualdade e a perspectiva de xénero "vén para facer do mundo un lugar máis hospitalario para todos e para todas". "Sempre seguirei facendo unha poesía o máis honesta comigo mesma. Por tanto, ten que ter ese rumbo de xénero, porque senón sería fría, impersonal, pouco crible e artificiosa", subliña.

Imaxe da poeta Yolanda Castaño no Festival dos Eidos, en 2021 | Fonte: FESTIVAL DOS EIDOS - Arquivo