O 'Speedwatching', as ansias de escoitar rápido Youtube ou WhatsApp que fai de nós "seres máis primitivos"

Desde que a plataforma de vídeo YouTube introduciu a posibilidade de acelerar a velocidade dun vídeo en 2010, distintas aplicacións de mensaxería como WhatsApp ou Telegram, redes sociais como TikTok, e os pódcast ou plataformas de vídeo en directo como Netflix ou Amazon Prime Vídeo ofrecen entre as súas funcións a opción de incrementar a velocidade do contido de 1x até 1.25x, 1.5x e mesmo 2x. Unha ferramenta que hoxe en día é unha pauta común para o consumo de audios, vídeos e conferencias que o alumnado utiliza na súa etapa educativa.

E como pode afectar poñer audios e vídeos en xeito rápido?. O 'speedwatching' é como se coñece a este fenómeno recente máis común nas xeracións novas, aínda que afecta a todos os sectores da poboación. Cada vez máis persoas reproducen os vídeos e pódcast das plataformas a velocidades máis rápidas das que foron producidos e, especialmente, os audios entre usuarios particulares de aplicacións como WhatsApp. Isto pode ter consecuencias?

 

"O speedwatching é un modelo de consumo actual que ofrece varias vantaxes, aínda que tamén ten consecuencias, máis aínda nas xeracións novas que se atopan nun período de formación e aprendizaxe, así como nun proceso de madurez de capacidades como a atención, a retención, a comprensión e a memoria", apunta Sylvie Pérez, psicopedagoga e profesora dos Estudos de Psicoloxía e Ciencias da Educación da Universitat Oberta de Catalunya (UOC).

 

UN MUNDO CON PRÉSAS

"É a resposta a visualizar as cousas desde un mundo con présas, no que a xestión dos tempos de espera non é suficiente. De feito, en moitas ocasións e en moitos campos está a irse demasiado rápido neste proceso, especialmente para os máis novos, mesmo adolescentes", comenta Pérez.

En canto a datos concretos sobre o speedwatching, segundo o xigante tecnolóxico Google e Alphabet, "os usuarios de YouTube aforraron unha media de máis de 900 anos de tempo por día ao mirar vídeos a velocidades máis rápidas". "Aínda que a moitos dos nosos usuarios encántalles esta función, para algúns a velocidade aínda non é o suficientemente alta. Mesmo recibimos solicitudes para agregar velocidades de reprodución de 3x, 3.5x e 4x", destacaba Neal Mohan, director de produto de YouTube en 2022.

 

Entre os factores que explican o speedwatching destacan a dispoñibilidade desta función no reprodutor, a falta de tempo, o ritmo de vida ou a ansiedade por non participar dalgunha acción ou actividade, tamén coñecida como medo a estar ausente ou fenómeno FOMO, polas súas siglas en inglés. A xuízo desta experta, a estimulación rápida e permanente xera unha gratificación no cerebro e non require tanto esforzo mental. "E debido a esta estimulación constante, é normal que non se procese toda a información achegada e pérdase a valoración do esforzo que fai o emisor da mensaxe, xa sexa o profesor, un compañeiro ou o propio produto audiovisual", advirte Pérez.

E no caso do pódcast, ocorre unha situación similar. As estatísticas do consumo do pódcast en español de 2023 publicadas pola plataforma iVoox reflicten que a maioría da poboación consome a velocidade normal os pódcast, con todo, o 10,48 % escóitaos a unha velocidade acelerada. "A retención e comprensión da información permite interiorizarla e desenvolver sobre esta base a capacidade crítica, pero co consumo acelerado estamos a anular esa capacidade, así como a atención ou a xestión dos tempos de espera", explica a experta sobre os posibles efectos desta tendencia de consumo.

CONSECUENCIAS

A pesar de ser un fenómeno relativamente recente, xa existen investigacións sobre as posibles consecuencias e riscos do consumo de produtos audiovisuais a unha velocidade acelerada. Neste aspecto, un recente traballo da Asociación Americana de Psicoloxía (APA, polas súas siglas en inglés) detalla que reproducir máis rápido un vídeo, neste caso unha conferencia, afecta á comprensión do contido, aínda que tamén ten o beneficio de recibir unha maior cantidade de información en menos tempo. No entanto, hai que ter en conta que as consecuencias e os réditos desta forma de consumo dependen do coñecemento previo sobre a temática, o modelo de aprendizaxe e o interese de cada persoa.

"Actualmente, vivimos na cultura da présa e a tensión, un modo de vida que pode afectar en maior medida aos mozos e menores en etapas educativas. Os adultos maiores teñen o cerebro formado, pero un menor, adolescente ou mozo atópase nunha fase de construción, polo que o seu cerebro é máis fráxil e moito máis débil", argumenta a psicopedagoga, quen detalla que, se este tipo de consumo prolóngase ou se converte en costume, "necesítase moito máis esforzo para contrarrestar o dano que isto puidese ocasionar en capacidades como a atención, a concentración, a retención, a memoria ou a crítica, así como no desenvolvemento cognitivo, emocional e social".

VOLVERSE "MÁIS PRIMITIVOS"

Doutra banda, estudos recentes explican que os adultos máis novos poden ver vídeos de conferencias a velocidades máis rápidas sen déficits significativos na memoria, mentres que o rendemento dos adultos maiores a velocidades máis elevadas vese afectado. É máis, as velocidades de reprodución máis rápidas poden chegar a reducir as distraccións nos mozos, un grupo social máis propenso a distraerse.

Con todo, a pesar de que non existen inconvenientes demostrados en adultos ou estudantes universitarios, os expertos móstranse contrarios a acelerar os vídeos simplemente para aforrar tempo. De forma destacada, porque cada vídeo ou audio ten unha complexidade, dificultade, diálogo e superposición audiovisual específica que poden perderse ao aumentar a súa velocidade.

"Ante tanto estímulo acelerado, o cerebro 'abúrrese' e, se non recibe este tipo de estímulo a esa velocidade, vólvese máis pasivo, xa que non está afeito estar atento nin concentrado, senón exclusivamente á recepción de estímulos. Fenómenos como o speedwatching fan que nos volvamos máis primitivos e só actuamos ante o estímulo-resposta sen procesamiento da información", detalla a experta da UOC.

Neste aspecto, débese ter en conta que o consumo de vídeo e audio está totalmente vinculado a unha pantalla, en concreto, ao teléfono móbil ou móbil intelixente. E no caso dos menores, os riscos derivados dun uso excesivo da pantalla están relacionados cos malos hábitos, a falta de descanso e horas de soño insuficientes que poden derivar no desenvolvemento de enfermidades non transmisibles.