Os outros amigos de papel

Para Antón Álvez Agora que os libros de cómics – maiormente estadounidenses ou franceses - ocupan máis espazo que a Literatura Galega nalgún centros comercial, podemos programar os controis cara o corazón dos anos 70 e facer unha pequena viaxe no tempo coa misión de observar as publicacións de banda deseñada española desa época.

Por Ramón Torrado | Ribeira | 17/10/2015

Nunca me gustaron algúns dos personaxes máis famosos, como “El botones Sacarino” ou “Anacleto” (este último, protagonista dunha película recente que espanta co seu atroz avance). En contraste, hai outros considerados secundarios que merecían mellor sorte, como é o caso de “Segis y Olivio” e “Sir Tim O’Theo”. Gustaríame parar un intre nas creacións saídas da imaxinación de dous autores concretos.

O primeiro, José Peñarroya Peñarroya (Focall, Castellón, 1910 – Barcelona, 1970), falaba de humildes heroes. “Gordito Relleno” representaba a bondade, “Pepe el hincha” o fanatismo deportivo, “Don Pío” a decencia e “Pitagorín” a intelixencia infantil. Hoxe en día parecerán anticuados, ou tan forzados como o nariz de Gordito, pero no seu tempo eran fascinantes figuras da realidade social. Xuntos, conformaban unha análise sociolóxica e causaban á súa maneira unha impresión semellante á que producen algúns dos mellores novelistas da tradición humanista española: Pío Baroja, Benito Pérez Galdós, Miguel Delibes ou Ignacio Aldecoa.

O segundo, Roberto Segura Monje (Badalona, 1927 – Premià de Mar, Barcelona, 2008), era totalmente distinto a Peñarroya. Máis que ofrecer un espello da sociedade, Segura creaba nas súas divertidas viñetas con caras “aceleradas” de La Panda unha sorte de anticipo das series televisivas que chegarían despois como “Sensación de vivir”, “Friends” ou “Verano azul”. Nos debuxos ofrecía un toque sexy e naif a un tempo, con corpos moi estilizados como os de Lupita e a Dolly que lembra un pouco á Vilma dos debuxos animados americanos de Scooby Doo. A simpática beleza destas mozas complementábanse co elemento “chic” da súa roupa, de forma parecida á das eternas mulleres pintadas por Recal da revista Semana. Os mozos servían de contrapunto para as magníficas aventuras que sen dúbida merecían máis que o único álbum que se lles dedicou, ó contrario que os numerosos álbums que se fixeron dos excelentes pero algo reiterativos “Mortadelo y Filemón” ou “Zipi y Zape”.

Como sucede coas películas que nos ocupan durante un par de horas ou coas novelas que nos leva días ler, era importante que nos sentíramos na casa cos personaxes, que nos atraera o seu mundo e que nos gustaran as súas peripecias.

Cando lía estas máxicas historietas, eu sentía unha ledicia pura e non adulterada. Non era necesario pensar moito, nin facer un grande esforzo da imaxinación, dado que os debuxos xa describían con graciosa elocuencia cada situación. Producíanse nos nenos lectores risa interior e exterior.

Estes autores que son grandes descoñecidos a nivel popular son merecedores dun maior respecto e recoñecemento, pois foron quen de iluminar anos grises de ditadura e de traer un humor amable e reconfortante. Sería bo que se fixera un gran documental sobre eles e sobre as súas creacións sen deixar de ser críticos. Víanse demasiados golpes e “porrazos”, e habería que explicar, por certo, algúns detalles de carácter machista, sexista ou racista que chocarán aos lectores modernos e que amosan a necesidade dos adiantos sociais que apareceron posteriormente.

Quédame por rematar esta fugaz viaxe a un tempo feliz con dúas reflexións: había nas historias destes queridos seres de ficción un fondo conmovedor dentro do sabor de época que transmitían. O pobriño Carpanta causaba a tenrura dun Charlot español, e lembro un detalle que me afecta especialmente: el collía do chan os horrendos restos de tabaco que a xente tiraba para vendelos e obter así unhas pesetas. Segis e Olivio eran trapeiros que recollían polas rúas o que encontraban para vivir. Rompetechos, solitario e case cego, sería como un Mr. Magoo á española. Eran personaxes entrañables! Emociona lembrar a estas caricaturas menos famosas: a presuntuosa Deliranta Rococó, a criada Petra, o reporteiro Tribulete e o neno Aníbal entre moitas outras.

Agora que moitos nenos pequenos teñen teléfonos móbiles e ordenadores, unha segunda idea forte coma un lóstrego vén á mente: sería esencial recuperar algo de inocencia, algo da perdida inocencia que constitúe unha parte marabillosa do ser humano que nos redime un pouco das atrocidades que veñen a diario nos medios de comunicación. Para tal fin, é posible encontrar unha axuda neses amigos de papel ilustrado que marcaron a infancia e a adolescencia de moitos de nós e que aínda poden facer gozar na actualidade aos máis novos.

Aquí remata a viaxe. Agradecemos a súa compaña.