Biólogos e ecoloxistas sosteñen que a presenza masiva de moscas en 20 concellos non pode considerarse praga

A proliferación de mosca común nalgúns puntos do territorio autonómico denunciada a pasada semana pola Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) en nome dunha vintena de concellos galegos non pode ser considerada unha praga, segundo o xuízo de biólogos, ecoloxistas e expertos en ciencias ambientais.

No entanto, en municipios como Tomiño ou Narón --dous dos 20 concellos afectados, distribuídos no catro provincias, de acordo aos datos entregados desde os propios consistorios á Fegamp-- a presenza destes insectos, detectados nalgúns casos en "densidades absolutamente intolerables", dista moito de ser unha problemática que tomar a treo.

"Coa información que nós temos, aínda non podemos falar de praga. O que si sabemos é que hai 'booms' poboacionais desproporcionados de moscas nalgunhas zonas do concello de Tomiño", explica, en declaracións a Europa Press, Salustiano Matogueira, catedrático de Zooloxía da Universidade de Vigo e membro do equipo de investigación do Grupo de Bioloxía Ambiental que leva un ano estudando a evolución e prolifiración da especie nesta zona da comarca do Baixo Miño. "Se tras a denuncia do resto de alcaldes eses procesos danse tamén noutras partes e teñen unha magnitude importante, o aconsellable é que a Xunta proceda a encargar un estudo xeral da situación", puntualiza acto seguido.

Foi por mor das queixas manifestadas polos veciños que o Concello de Tomiño encargou ao grupo de estudo da Universidade de Vigo a investigación e isto, sumado ás denuncias formuladas con anterioridade noutros municipios galegos pola mesma problemática, levou á Fegamp a elevar unha consulta a todas as administracións locais da comunidade en busca dun diagnóstico xeral.

Os resultados da devandita consulta, trasladados á Xunta de Galicia, sosteñen desde a Fegamp, no mes de decembro, "para cumprir cos requirimentos dos concellos afectados e axilizar a celebración dunha reunión de coordinación" para traballar na "prevención" de "situacións máis graves", arroxou que seis municipios da provincia da Coruña, outro seis da de Pontevedra, cinco da de Ourense e tres da Lugo atopábanse aburados por unha praga de moscas. Con todo, varios dos concellos consultados por Europa Press que figuran na lista entregada pola Fegamp, negan ter calquera tipo de problema con estes insectos. É o caso, por exemplo, de Paradela e Riotorto, ambos na provincia de Lugo.

Montserrat Mulet, rexedora do primeiro dos municipios, achaca a "un erro administrativo" a información facilitada desde o consistorio, mentres que Clemente Igrexas, alcalde de Riotorto, asegura non ter constancia de queixas de veciños nin de remitir ningunha información municipal respecto diso. "Iso é mentira, é unha información errónea", sostén. Desde o Concello da Gudiña afirman decatarse da suposta praga de moscas tras ler o comunicado.

"Creo que pode haber tamén un efecto de inercia derivado dunha alarma social. Certo efecto contaxio. Como no sur da provincia de Pontevedra saíu nos medios que estaban infestados, faise un pouco un efecto de imitación e parece que agora está a suceder algo excepcional cando en realidade o que sucede é relativamente excepcional", reflexiona respecto diso Antón Lois, membro da asociación ecoloxista 'Amigos dá Terra'.

CAMBIO CLIMÁTICO

A pesar de que non existe, polo momento, maneira algunha de conectar a problemática que afecta a concellos xeograficamente tan distantes entre si e con incidencias e intensidades moi diferentes en termos de concentración de poboacións de moscas, si que existe, coinciden os expertos, certos indicadores comúns capaces de explicar este fenómeno.

"A combinación dos factores climáticos, a temperatura e a humidade poderían estar detrás de todo isto. Danse un conxunto de circunstancias ambientais que favorecen unha eclosión, unha irrupción ou unha reprodución masiva das moscas. Probablemente estamos ante unha treboada perfecta", sinalan desde a asociación galega de empresas e profesionais ambientais, 'Galicia Ambiental'.

Un concepto, o de "treboada perfecta", que se repite ao avaliar as potenciais causas da proliferación. "Os elementos que favorecen esta situación son o cambio climático, o aumento de temperaturas e o cambio de usos do chan. Unha treboada perfecta", apunta o catedrático e investigador Salustiano Matogueira, antes de precisar que a mosca común, que ten un ciclo de vida de "entre sete e 30 días" e que "en condicións óptimas" chega a pór "mil ovos" ao longo do devandito período, pode agora reproducirse "todo o ano" como consecuencia do cambio climático.

O aumento das temperaturas previsto en Galicia para os próximos días podería empeorar a situación nas zonas máis afectadas, polo que ecoloxistas como Antón Lois, que considera que "falar de praga neste momento é un pouco esaxerado", animan ás persoas damnificadas a tomar certas medidas de protección para reducir as molestias: "Hai determinadas plantas que son repelentes para moscas e mosquitos como algunha variedade de margarida ou a albahaca. Telas preto das xanelas non van eliminar a súa presenza pero pode chegar a mitigala", explica.

Para Salustiano Matogueira, que apunta que o exceso de alimento nos campos resultado das prácticas de abonado actuais poden favorecer tamén a eclosión descontrolada desta especie, indica que as mellores ferramentas de prevención son a compostaxe e "unhas boas prácticas agrícolas en zonas sensibles e con condicións perfectas para os 'booms' poboacionais".

"LEVAMOS CATRO ANOS SEN ATOPAR UNHA SOLUCIÓN"

A máis de 200 quilómetros de distancia de Tomiño, no municipio coruñés de Narón, os veciños dalgunhas parroquias levan case un lustro denunciando a proliferación descontrolada destes insectos en determinadas épocas do ano. "Nós levamos catro anos xa pondo de manifesto que temos problemas coas moscas. Catro anos e non atopamos unha solución. E prevemos que agora, co aumento das temperaturas, vai suceder outra vez", confesa a Europa Press a alcadesa da localidade, Marián Ferreiro.

Unha localidade que puxo en marcha no seu día un estudo sobre 22 vivendas da parroquia de O Val para tratar de establecer patróns e determinar os focos capaces de proliferación das moscas domésticas, pero do que non chegaron a extraerse resultados concluíntes.

"Os veciños falan entre eles das cousas que lles funcionan a uns e a outros e podes ver a súa desesperación. Eu non se se é unha praga, pero se ti ves as casas e iso non é unha praga, que é?", cuéstionase en voz alta a alcaldesa. E é que por máis que a mosca común, explican os expertos, non teña o perigo doutros insectos, non provoque o impacto ambiental que provocan as especies exóticas invasoras nin sexa un vector de enfermidades directo, pode chegar a representar máis que unha molestia.

"O 'boom' poboacional ás veces é tan esaxerado que a densidade resulta intolerable. E iso é algo que hai que tentar controlar porque non vives. Non vanche a transmitir enfermidades, pero non podes vivir porque abres a porta e entra un alude de moscas. É algo espectacular", finaliza Matogueira, á mantenta da súa experiencia como investigador en Tomiño. E Marián Ferreiro, a alcaldesa de Narón que segue en pé de guerra contra as moscas, apuntilla: "É tal a cantidade que afecta á saúde mental dos veciños e iso tampouco é calidade de vida".

Aspecto da porta dunha das casas da parroquia de O Val, Narón, afectada pola praga de moscas | Fonte: Europa Press