Influíu o vento na propagación dos lumes que azoutaron Galicia estes días? Isto din os datos

Entre o 27 e o 30 de xullo de 2025, Galicia viviu unha das semanas máis críticas do verán no que se refire a incendios forestais. Mentres os lumes avanzaban con furia por Portugal, afectando a máis de 35 focos simultáneos e obrigando a evacuacións masivas, en terras galegas tamén se sucederon varios lumes que, se ben non acadaron a mesma magnitude, si puxeron en alerta ás brigadas de extinción e ás administracións locais. A pregunta que se impón é: ata que punto tiveron que ver as condicións meteorolóxicas nesta cadea de incendios? A resposta, segundo os datos recollidos en catro estacións da rede meteorolóxica de MeteoGalicia --San Nomedio, Castrove, Amiudal e Marroxo-- próximas aos focos dos lumes --A Cañiza, Arbo, Salvaterra de Miño, Meaño, Carballeda de Avia e Carballedo--, semella clara: o calor e o vento foron dous aliados fundamentais do lume nestes días.

Os expertos sinalan que a velocidade do vento é precisamente un dos factores máis decisivos na propagación dun incendio forestal. A partir dos 20 km/h de vento sostido, o lume comeza a avanzar con rapidez, especialmente en terreos con pendente ou vexetación seca. Se os refachos superan os 30 km/h, a propagación faise moi rápida, podendo saltar cortalumes e camiños. Con refachos de máis de 50 km/h, como os rexistrados estes días nalgunhas das estacións analizadas, a situación vólvese explosiva: as brasas poden ser transportadas a gran distancia, créanse focos secundarios e o comportamento do lume vólvese imprevisible. A isto súmase o factor da temperatura: por enriba dos 30 ºC, a humidade da vexetación redúcese drasticamente, facilitando a ignición e facendo que calquera chama, por pequena que sexa, teña potencial de converterse nun lume incontrolable. Estes datos explican por que, mesmo con resposta rápida, os lumes desta última semana de xullo medraron con tanta forza en tan pouco tempo.

A CAÑIZA, ARBO E SALVATERRA SUFRIRON UN VENTO CONSTANTE

Na contorna de Arbo --8 hectáreas calcinadas-- e Salvaterra de Miño --20 hectáreas--, onde o lume rexistrado na Cañiza foi o máis grave do verán galego ata o momento, con 270 hectáreas arrasadas, houbo incendios que puxeron en perigo vivendas e obrigaron a activar a situación 2 de emerxencia. A estación meteorolóxica de San Nomedio rexistrou datos extremos estes días:

• Refacho máximo o 29 de xullo: 86,8 km/h
• Temperatura máxima o 30 de xullo: 30,6 ºC
• Vento sostido durante catro días entre os 10 e os 15,5 km/h

Estes valores, especialmente o refacho case ciclónico, explican a rapidez coa que se propagou o lume no val do Miño. Nun terreo seco e con pendentes, un vento deste tipo actúa coma un soprido continuo sobre un campo de pólvora.

MEAÑO E O PERIGO DA BRISA CONSTANTE

Na comarca do Salnés, onde se produciu un incendio de grande extensión en Meaño --60 hectáreas arrasadas--, a estación meteorolóxica de Castrove amosa condicións que agravan calquera ignición:

• Refachos máximos o 28 de xullo: ata 71,1 km/h
• Vento sostido máximo: 28,8 km/h o día 29
• Temperaturas por enriba dos 28 ºC o día 30

O que destaca aquí é o vento sostido, que se mantivo en valores moi altos durante varios días seguidos. Isto non só dificultou o traballo das brigadas, senón que multiplicou a superficie afectada. Non sorprende, por tanto, que Meaño ardera durante tantas horas, obrigando a un despregue aéreo masivo.

CARBALLEDA DE AVIA E A CALOR EXTREMA NO CORAZÓN DE GALICIA

No interior ourensán, a estación meteorolóxica de Amiudal tamén tivo rexistros intensos:

• Temperatura máxima o 30 de xullo: 31,2 ºC
• Refachos superiores a 43 km/h o día 28
• Temperatura media durante o período: sempre por enriba dos 20 ºC

Neste contexto, o incendio que afectou Carballeda de Avia --con máis de 20 hectáreas calcinadas-- encaixa nun patrón claro: alta temperatura, baixa humidade e vento moderado, unha combinación perfecta para a ignición espontánea, intencionada ou por neglixencia humana.

CARBALLEDO E O LUME DISCRETO, PERO PERIGOSO

Finalmente, na estación meteorolóxica de Marroxo, preto de Carballedo, outro lume queimou tamén 20 hectáreas estes días. A estación recolleu:

• Refacho máximo o 28 de xullo: 48,2 km/h
• Temperatura máxima: 29,4 ºC o 27 de xullo
• Velocidade media do vento entre 9,5 e 16,7 km/h

Aínda que os valores neste caso non son tan extremos como na provincia de Pontevedra, si son suficientes para facer avanzar as lapas con rapidez. O lume aquí foi estabilizado cedo, pero podería ter derivado nun foco moito máis agresivo.

NON É UNHA COINCIDENCIA, É UNHA ADVERTENCIA

O verán de 2025 está a deixar nesta última semana do mes de xullo rexistros preocupantes. A simultaneidade entre as condicións meteorolóxicas extremas e os incendios forestais non pode ser vista como unha casualidade. Os datos climáticos amosan que Galicia, estivo, durante estes días, literalmente en chamas, mesmo antes de que comezasen os lumes. A isto hai que sumar a acumulación de biomasa seca, a expansión de especies inflamables como o eucalipto polos nosos montes e a escaseza de medios humanos e materiais para chegar a tantos focos simultáneos. O resultado é unha treboada perfecta, na que abonda unha faísca --un raio, unha máquina, unha queima mal controlada ou mala intención-- para que o monte rebente.

ALGO ESTÁ A MUDAR NO CLIMA GALEGO, TAMÉN NO VENTO

En Galicia o vento forma parte da nosa identidade. Acompaña as romarías, move as velas das dornas e fai xirar os muíños eólicos que hoxe salpican as serras. Sempre estivo aí, ás veces como brisa fresca do norte e outras coma refacho repentino que obriga a recoller a roupa do tendal. Pero nos últimos anos, moitos galegos comezan a compartir unha mesma sensación: o vento sopra agora con máis intensidade ca antes. Non é só unha percepción popular. Tomando como referencia a estación meteorolóxica Santiago-EOAS, pódese apreciar que a frecuencia e forza dos refachos fortes medrou. Neste estación, nos últimos dez anos, a tendencia é clara. Entre 2015 e 2020, as velocidades medias situábanse maioritariamente entre os 10 e os 15 quilómetros por hora (km/h), e só en ocasións excepcionais aparecían refachos por enriba dos 70 km/h. Eran episodios illados, que chegaban sen avisar e marchaban case tan rápido coma viñan.

Mais dende 2020 a 2025 a historia mudou. Os datos históricos de MeteoGalicia amosan máis xornadas con velocidades medias superiores aos 20 km/h e un aumento notable dos refachos intensos. Non só son máis frecuentes, senón tamén máis potentes: por primeira vez rexistráronse varios episodios con refachos superiores aos 90 km/h, algo que antes case non se vía. O vento non sopra con forza todos os días, pero, cando chega, faino con máis intensidade e persistencia. Así o explican os expertos: non se trata de que a atmosfera galega se volvese permanentemente máis ventosa, senón de que os episodios extremos se repiten con maior frecuencia. Este incremento tradúcese en máis alertas meteorolóxicas, en consecuencias para a seguridade marítima e aérea, e en retos para sectores como o forestal ou o agrario, que sofren as consecuencias de refachos cada vez máis agresivos.