Obxectivo: recuperar variedades de oliveira autóctona galega

Buscar o 'ADN' das variedades autóctonas da oliveira de Galicia. Ese é o principal obxectivo dun proxecto que lidera o Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), en colaboración coa Fundación Juana de Vega e a asociación de produtores de aceite e oliva de Galicia, co obxectivo de, nun futuro próximo, poder vender estes produtos co nome de Galicia como orixe na etiquetaxe.

A directora do grupo de viticultura da misión biolóxica de Galicia, Carmen Martínez, destacou que "se está repetindo a historia" que ocorreu co viño en Galicia, ao divisar "moitísimo percorrido" no que supón "toda unha liña de investigación" para caracterizar e recuperar as variedades de oliveira galegas.

Martínez falou da existencia de olivas "totalmente distintas" ás do resto do territorio do Estado e europeo en Galicia, e cifrou en polo menos nove as variedades diferentes existentes, unicamente dúas delas con nome: a 'brava' e a 'mansa'.

Segundo a súa estimación, no primeiro ano de catro que contempla o proxecto poderá haber "avances importantes" para estas dúas variedades, coa posibilidade de que se consiga a súa inscrición nos correspondentes rexistros. "Que se recoñezan como variedades únicas autóctonas", resaltou. Con todo, como é un tema legal, asumiu que os prazos poderán oscilar.

Nese momento, poderase incorporar a denominación de Galicia nas etiquetas, cousa que non ocorre ata agora, segundo explicou, xunto á investigadora, o presidente da asociación de produtores (APAG), José Antonio García. De feito, neste momento, segundo indicou, o que se fabrica é aceite na súa maioría "mestura" de variedades e con olivas foráneas.

O presidente da Fundación Juana de Veiga, Enrique Sáez, reivindicou a colaboración público-privada, ao partir deste ente o financiamento desta iniciativa, de 250.000 euros. Respecto diso do propósito, subliñou que o que se pretende é "xerar valor" mediante a diferenciación. "Olivas propias, adaptadas ao noso territorio e cun valor diferenciador, porque en volume non podemos competir", incidiu.

Mentres, o director da fundación, José Manuel Andrade, expuxo que a idea é identificar que variedades teñen "verdadeiro interese comercial", para lograr a súa inscrición no rexistro de variedades comerciais e tamén no de variedades de conservación.

MEDIO CENTO DE OLIVEIRAS CENTENARIAS

A científica do grupo de viticultura da Misión Biolóxica de Galicia (Pontevedra), que lidera a investigación, chamou a atención sobre a recollida de mostras de 50 oliveiras centenarias, que xa está feita, e que agora se prevé examinar. "Poden saír máis variedades", avanzou, dando por feito que polo menos existen nove de carácter único galego (a 'brava' e a 'mansa' e outro sete aínda por bautizar).

Estes bosques de oliveiras centenarias atópanse en Quiroga, pero tamén na provincia de Pontevedra e na de Ourense, nas zonas de Valdeorras e Oímbra.

A maiores de todo isto, Carmen Martínez apuntou que a oliva en Galicia, ademais dunhas cualidades organolépticas distintas, "ten historia", pois existiu cultura de plantación de oliveiras pero na Idade Media a suba de impostos para incentivar o seu cultivo en áreas de Castela e Andalucía "foi o que fixo que se abandonase". "Non é un tema de novo", fixo fincapé.

O PROXECTO

A investigación que se acaba de iniciar, sobre a que o delegado do CSIC en Galicia, Eduardo Pardo de Guevara, se felicitou por abrir "unha fronte nova", ten catro obxectivos fundamentais. O primeiro, ampliar e completar a recuperación das variedades de oliveira autóctona galega, a través da realización de prospeccións exhaustivas. "Moitísimo traballo de campo", salientou Martínez.

O segundo consistirá en caracterizar os exemplares localizados a nivel botánico, molecular e agronómico, así como os aceites daquelas que resulten diferentes e únicas.

O terceiro, pór a disposición do sector e das administracións autonómica e estatal os datos científico-técnicos necesarios para o recoñecemento legal e comercial como variedades de oliveira autóctonas de Galicia e únicas no mundo.

Por último, o cuarto será pór a disposición de viveiristas e olivicultores as variedades de oliveira autóctona galega que presenten interese comercial.

O proxecto levarase a cabo a través de prospección exhaustiva e marcado de novos exemplares de oliveira centenarios nas catro provincias galegas, recolección de oliva e mostras foliares, entre outros aspectos, para a súa posterior caracterización molecular, botánica e agronómica dos novos exemplares de oliveira localizados.

Está planificada tamén a obtención e caracterización de aceites e posta a piques da técnica de enraizamiento de cada unha das variedades.

COLABORACIÓN

O grupo de viticultura da Misión Biolóxica de Galicia e Juana de Vega comezaron a colaborar en 2006 con investigacións como a relativa á variedade 'branco lexítimo' na zona vitícola de Betanzos.

Outra cooperación materializouse no ámbito das poboacións de fungos responsables do 'muldiu', 'oidio' e 'botrytis' en distintas denominacións de orixe galegas.