Todos os homes son intelectuais

“Todos os homes son intelectuais; porén non todos cumpren a función de intelectuais na sociedade”. Esta soada cita de Antonio Gramsci ofrece unha reflexión profunda sobre o papel dos intelectuais na sociedade. Gramsci expón que todos os seres humanos teñen a capacidade de ser intelectuais, é dicir, de pensar, razoar e analizar de maneira crítica. Porén, non todos exercen esta función de maneira efectiva nin contribúen ao progreso intelectual e social.

Por Óscar Lomba | VIGO | 18/01/2024

A idea central de Antonio Gramsci, un dos principais pensadores marxistas do século XX, é que ser un intelectual implica moito máis que ter coñecementos académicos ou ser parte dunha elite educada. Gramsci cría no papel fundamental dos intelectuais na sociedade e na súa capacidade para influír na forma en que as persoas pensan e actúan.

Na súa obra, Gramsci desenvolve o concepto de “intelectual orgánico”, que se refire a aqueles individuos que non só posúen coñecementos especializados nun determinado campo, senón que tamén están comprometidos coa transformación positiva da sociedade. Estes intelectuais teñen a capacidade de analizar e cuestionar as estruturas de poder, as desigualdades sociais e as inxustizas, e buscan xerar cambios a través do seu traballo intelectual.

Gramsci argumentaba que os intelectuais orgánicos non só deben estar preocupados pola análise teórica, senón que tamén deben ser activos na loita política e social. Cría que a transformación da sociedade non podía lograrse simplemente a través da revolución violenta, senón que tamén era necesario crear unha “hexemonía cultural” baseada en ideas e valores que desafien o status quo.

Para Gramsci, os intelectuais orgánicos non son só académicos distantes e illados, senón que tamén poden ser traballadores, campesiños, sindicalistas ou líderes comunitarios. A súa tarefa principal é levar a cabo un labor pedagóxico, difundindo novas ideas e mobilizando á xente para que se convertan en axentes activos de cambio social.

A idea central de Gramsci é que ser un intelectual implica comprometerse coa transformación positiva da sociedade, analizando e cuestionando as estruturas de poder, as desigualdades sociais e as inxustizas. Os intelectuais orgánicos teñen a responsabilidade de utilizar os seus coñecementos e capacidades para promover un cambio social significativo.

Neste sentido, Antonio Gramsci, o teórico e político italiano, realizou unha distinción entre dous tipos de intelectuais: os “intelectuais orgánicos” e os “intelectuais tradicionais”. Segundo Gramsci, os intelectuais orgánicos son aqueles que se atopan directamente vinculados á sociedade na que viven e loitan polo cambio social desde dentro.

A diferenza dos intelectuais tradicionais, que exercen a súa influencia principalmente a través da súa posición social ou educación, os intelectuais orgánicos van máis aló da produción e difusión de coñecementos. Estes intelectuais desempeñan un papel activo na loita pola igualdade e a xustiza na súa sociedade.

Os intelectuais orgánicos non só están comprometidos coa análise e a crítica das problemáticas sociais, senón que tamén se involucran na acción colectiva. A través da súa participación en movementos sociais e organizacións de base, buscan transformar as estruturas e relacións de poder existentes para construír unha sociedade máis xusta e equitativa.

Estes intelectuais son conscientes de que o cambio social non pode lograrse só a través da produción de ideas ou teorías, senón que require da participación activa da cidadanía. O seu compromiso vai máis aló das palabras e maniféstase en accións concretas, como a organización de eventos, a mobilización social, a promoción de dereitos humanos e a defensa dos sectores máis vulnerábeis da sociedade.

Os intelectuais orgánicos son aqueles que non só se dedican á xeración de coñecementos, senón que tamén se involucran de maneira activa na loita pola igualdade e a xustiza social. Son axentes de cambio que buscan transformar a realidade a través da acción colectiva e o compromiso social. O seu labor é fundamental para construír sociedades máis inclusivas, xustas e participativas.

Doutra banda, os intelectuais tradicionais son aqueles que se limitan a exercer a súa función intelectual de maneira illada, sen comprometerse cos problemas e realidades sociais. Poden ter gran erudición e coñecemento, pero non utilizan a súa capacidade intelectual para desafiar as estruturas de poder ou contribuír ao cambio social.

A cita de Antonio Gramsci convídanos a reflexionar sobre o papel dos intelectuais na sociedade e lémbranos que todos temos a capacidade de ser intelectuais, pero que é fundamental comprometerse coa función intelectual en beneficio da sociedade.

Óscar Lomba Álvarez (Vigo 1966). Coordinador de Diem25 en Galicia e candidato ás eleccións europeas por Podemos. Licenciado en Dereito-Económico pola Universidade de Vigo e Diplomado en Maxisterio pola Universidade de Santiago de Compostela. Foi colaborador de Radio Piratona. Ex-vicepresidente da Cooperativa Árbore. Ten colaborado cos seguintes medios: Coiote, Diario 16 de Galicia, A Nosa Terra, A Peneira, Kalaikia, Galicia Hoxe, Xornal de Galicia, A Trabe de Ouro, La Voz de Galicia, Atlántico Diario, El Foro Metropolitano, Pensamiento Crítico e Tribuna Socialista.