Galicia conta coa atención primaria "máis saturada" de España: 50/60 pacientes por médico e día

A memoria de 2023 do Defensor do Paciente sinala que a atención primaria de Galicia é, xunto con Andalucía, a "máis saturada" de España. Por iso, cre necesario aumentar o seu persoal de médicos e pediatras nun 30 % para minorar a presión, co poderíase "atender entre 20 e 25 pacientes ao día en lugar de axendas con 50 ou 60".

Este informe que publicou este luns apunta que a atención primaria é "a gran debilidade do sistema sanitario" de Galicia. Lembra que houbo unha folga de médicos o ano pasado, aínda que se alcanzou un acordo coa subida de prezos das gardas. Valora que, "ante a falta de profesionais que abura ao resto do país", o Sergas ofertou aos MIR (de último ano) contratos estables de tres anos.

Por outra banda, un total de 41 persoas faleceron en Galicia por neglixencias médicas en 2023, segundo a memoria anual por comunidades que O Defensor do Paciente publicou. En concreto, Galicia rexistrou 651 denuncias por neglixencias en 2023, sexta maior cifra entre comunidades. Supón un descenso de 62 casos (- 8,6 %) en comparación co ano anterior. "Aínda que os niveis son mellorables, é certo que son os de menor incidencia de 2018 cara atrás", asegura.

Por provincias, a repartición de denuncias por neglixencias é a seguinte: A Coruña (367), Pontevedra (223), Ourense (44) e Lugo (17). Os hospitais máis denunciados por orde en Galicia son: CHUS, CHUAC, CHUVI, CHUP e CHUO. Os servizos con máis reclamacións na comunidade galega son: cirurxía xeral, urxencias, traumatoloxía, lista de espera, así como xinecoloxía e obstetricia.

LISTAS DE ESPERA

Pola súa banda, cifra en 47.046 os galegos en lista de espera para operarse, cun período medio de 66 días. O número sobe lixeiramente con 500 pacientes máis, pero as xornadas tenden á baixa. Os servizos con máis problemas son traumatoloxía, neurociruxía e rehabilitación, segundo este informe.

Aínda que di que "as listas de espera son das máis saneadas de España", "obsérvanse nuboeiros", xa que: "Polas queixas que recibimos constatamos que están manipuladas". "Proba diso é o modus operandi que vai pór en marcha a Xunta para reducilas, que pasa por excluír aos pacientes que rexeitan ser intervidos en hospitais de zonas distintas ás que lles corresponden, co agravante de que os enfermos e familiares acompañantes deberán asumir os gastos de transporte e estancia fóra das localidades onde residen". "Esta medida supón o aumento da lista non estrutural do Sergas que tanta polémica xerou estes últimos anos, e vai en favor da privada", agrega.

MANIFESTO IMPULSADO POLAS CONSELLERÍAS DE GALICIA E EUSKADI NO 2022

O manifesto impulsado en xullo de 2022 polas consellerías de sanidade de Galicia e Euskadi, para reclamar ao Ministerio de Sanidade "medidas de choque urxentes" ante a falta de médicos en Atención Primaria, reúne xa o apoio doutras 11 comunidades. Desta forma, son xa 13 de 17 as autonomías que apoian esta reivindicación. Nun primeiro momento, hai case dous anos, aparte da Xunta e o Goberno vasco sumáronse Cataluña, Murcia, Andalucía, Madrid, e Castela e León. Agora sumáronse os executivos de Estremadura, Comunidade Valenciana, Aragón, A Rioxa, Baleares e Cantabria. Todas elas cambiaron de cor política nas autonómicas celebradas en maio de 2023 e teñen presidentes do PP.

Foi nas últimas semanas, entre os meses de decembro e xaneiro, cando as súas respectivas consellerías confirmaron a súa adhesión ao texto que no seu momento asinaron o conselleiro de Sanidade galego, Julio García Comesaña, e a súa homóloga vasca, Gotzone Sagardui, para enviarllo á entón ministra Carolina Darias. Por tanto, tan só faltan por sumarse ao manifesto Asturias, Navarra e Castela-A Mancha, gobernadas polo PSOE; e Canarias, cuxo Executivo o conforman Coalición Canaria (é o partido encargado da Consellería de Sanidade) e o PP.

MEDIDAS DO TEXTO

O documento aborda media ducia de medidas "competencia do Ministerio de Sanidade" e xurdiu despois de que en xuño de 2022 celebrásese unha reunión do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde (CISNS) na que, "novamente, ningún punto da orde do día abordaba o gran problema que afronta a sanidade pública nestes momentos: o grave déficit de médicos especialistas en Medicina de Familia e Comunitaria que padece a nosa Atención Primaria".

"É por iso que, desde a máxima lealdade e co obxectivo de construír xuntos solucións para o Estado español, queremos trasladar unha proposta de medidas urxentes competencia do Ministerio que, de tomarse, poderían contribuír a empezar a resolver a situación que atravesa a nosa Atención Primaria", expoñen no documento. En primeiro lugar, apostan por "garantir que o sistema de elección de prazas MIR non deixe prazas desertas". "Ante as circunstancias excepcionais nas que nos atopamos é necesario arbitrar solucións excepcionais que faciliten que se cubran todas as prazas ofertadas", sinalaron.

En caso de non volver a un sistema presencial, indican, "o proceso telemático debe realizarse coa máxima transparencia, garantindo o coñecemento en tempo real das prazas dispoñibles en cada momento por parte dos aspirantes". "Este cambio debería ser efectivo para a próxima convocatoria MIR", abundaban. Ademais, consideran que "se debe facilitar que a Orde que regula o FSE permitise que non quedasen sen cubrir tampouco aquelas prazas que, sendo adxudicadas, finalmente os seus adxudicatarios non tomen posesión das mesmas, renunciando antes da firma do contrato".

En segundo lugar, defenden estas comunidades que non se debe "seguir dando validez a un sistema formativo que xera un desprazamento crecente a outros escenarios asistenciais que aínda non foron resoltos". "Isto xera un empeoramento de déficit crónico de especialistas en Medicina de Familia e Comunitaria que agranda a problemática que supoñen as xubilacións neste ámbito. Referímonos neste punto á necesidade de que se cre en España a Especialidade de Medicina de Urxencias e Emerxencias", expoñen. Por iso, consideran que se debe "proceder canto antes á creación con tramitación preferente desta nova especialidade", tal e como se fixo "hai poucos meses" coa de Psiquiatría Infantil e da Adolescencia, "a poder ser antes de que se realice o próximo exame MIR".

AMPLIACIÓN DE PRAZAS

En terceiro lugar, cren necesario unha ampliación, "por vía de urxencia", do número de prazas de formación médica especializada en Medicina de Familia e Comunitaria para poder "afrontar a substitución xeracional e as perspectivas de déficit sobre as que alerta o propio informe do Ministerio". "Pero para poder levalo a cabo, necesitamos un sistema de acreditación de unidades docentes máis flexible e máis áxil", aseguran. Así, consideran "necesaria" tamén a aprobación, antes da seguinte convocatoria MIR, da revisión da normativa de requisitos de acreditación de unidades docentes na especialidade de Medicina de Familia que, entre outras medidas, debería manter aberta a convocatoria para a acreditación estea aberta permanentemente.

En cuarto lugar, unha vez ese sistema de acreditación e o programa formativo da especialidade "estean reformados e permitan acreditar un maior número de prazas", consideran "necesario facelo a través dunha convocatoria de prazas MIR extraordinarias na especialidade de medicina familiar e comunitaria". "O Goberno de España e os gobernos autonómicos debemos acordar un plan extraordinario de formación para acometer un importante incremento das prazas formativas desta especialidade nas convocatorias MIR dos próximos anos que corrixa a situación de déficit á que nos levan as previsións de xubilación", solicitan.

Respecto diso, estiman "a necesidade de ampliación urxente dunha orde de 1.000 prazas formativas anuais de medicina familiar e comunitaria en toda España". "É obrigado desenvolver os instrumentos que permitan que o Sistema Nacional de Saúde planifique no futuro con máis rigor a súa oferta formativa", sosteñen. En sentido, apuntan que dado que o sistema MIR "é un instrumento de cobertura estatal no que se forman especialistas nas distintas CCAA para todo o sistema nacional de saúde", resulta "fundamental a creación definitiva dun Rexistro Estatal de Profesionais Sanitarios que poida orientar as necesidades de formación de especialistas para previr a aparición de déficits de profesionais de determinadas especialidades".

No sexto e último punto indican que deben "fomentar e implementar", a través do Plan de Acción Estatal, "todas as medidas posibles que faciliten" o desenvolvemento competencial do médico especialista en Medicina Familiar e Comunitario, "dotándolle de tempo e espazo para recobrar o seu rol como eixo vertebrador da mellor atención integral dos cidadáns".

"MÁXIMA DILIXENCIA"

"Cremos que estas propostas poden servir como base para un gran acordo nacional de medidas de choque para afrontar un problema que está a afectar nestes momentos a profesionais e pacientes de todo o Estado español", sentencian para concluír que "o futuro do Sistema Nacional de Saúde non se pode permitir" que non actúen "coa máxima dilixencia nun asunto de tan capital importancia".

"Non hai agora mesmo na sanidade española un problema máis urxente nin unha necesidade máis perentoria. Por iso, debemos adoptar un compromiso conxunto para sacar adiante co máximo consenso as medidas de competencia estatal que teñen a chave para solucionar esta situación", conclúen.