O Constitucional dá a razón á Xunta: a lei do litoral sairá adiante sen que haxa que modificar o Estatuto de Autonomía

O Pleno do Tribunal Constitucional (TC) avalou por unanimidade a lei galega de litoral despois de que o Goberno central presentase recurso contra diversos preceptos, o que deu lugar á súa suspensión parcial. A sentenza do Constitucional, que foi aprobada por unanimidade e da que é relatora o maxistrado César Tolosa Tribiño, desestima 70 das 72 impugnacións incluídas no recurso de inconstitucionalidade interposto o pasado 11 de outubro polo Goberno central. Así, descarta que Galicia deba modificar o seu Estatuto de Autonomía para "outorgar autorizacións de utilización e ocupación do demanio" ao entender esta función "na competencia exclusiva sobre ordenación do territorio e do litoral".

O Parlamento de Galicia aprobou en xullo de 2023 a nova lei do litoral (con votos a favor do PP e abstención do BNG e PSdeG), que contempla a asunción por parte da Xunta das competencias en xestión do espazo marítimo terrestre. A sentenza rexeita que a regulación dos instrumentos de ordenación do litoral e dos concretos usos que podían realizarse no mesmo sexan contrarios ás disposicións da lexislación estatal de preservación do dominio público marítimo terrestre.

O fallo basea a desestimación en varios argumentos: en primeiro lugar, en que os preceptos impugnados en abstracto non contraveñen a normativa estatal e que a lei galega salvagarda o cumprimento das esixencias establecidas na lexislación estatal de costas; e, en segundo lugar, en que "permanecen incólumes as facultades estatais, como titular do dominio público marítimo-terrestre, se no caso concreto, a autorización ou o concreto plan aprobado incumprise a lexislación en materia de costas".

Unicamente, decláranse inconstitucionais a posibilidade de que os sistemas de recollida, almacenamento, tratamento e vertedura de augas residuais poidan ocupar o dominio público marítimo-terrestre ao contravir a lexislación estatal, así como o trato privilexiado das embarcacións galegas fronte ao resto de embarcacións. O Pleno do TC atrasara esta decisión ata en dúas ocasións "debido á súa complexidade xurídica e técnica". Apuntaba á "transcendencia" que terá esta resolución sobre a Lei 4/2023, de ordenación e xestión integrada do litoral de Galicia, "xa que se pode converter nun precedente importante".

Finalmente, interprétase que "os establecementos da cadea mar-industria alimentaria poderán ocupar terreos de dominio público marítimo-terrestre ou comprendidos na zona de servidume de protección unicamente cando requiran a captación e retorno de auga de mar para o desenvolvemento dos seus procesos produtivos ou comerciais sempre que pola súa natureza non poidan ter outra localización no caso de que a ocupación sexa en terreos do dominio público marítimo-terrestre, e no caso de que a ocupación sexa na zona de servidume de protección, cando presten servizos necesarios ou convenientes para o uso do dominio público marítimo-terrestre".

VOTO QUE ALERTA DE REGAS AMBIENTAIS

Pola súa banda, a maxistrada María Luisa Balaguer está de acordo co fallo de sentencia pero expón un voto concorrente, no que expón o seu criterio en relación co insuficiente alcance da cobertura estatutaria da competencia autonómica. O voto fai fincapé nos riscos de que algúns argumentos da sentenza poidan conducir, na súa proxección a longo prazo, a unha rebaixa dos estándares de protección ambiental que debesen ser particularmente preservados nun indubidable contexto de cambio climático.

REPROCHES ENTRE XUNTA E GOBERNO

O Goberno galego defendía que estas competencias están definidas no Estatuto de Autonomía, agora avalado polo TC, pero Moncloa asegurou que a lei "invade competencias estatais" en distintos ámbitos, ata o punto de incorporar "de maneira unilateral" o mar ao territorio da comunidade autónoma, polo que consideraba que non podía asumir esas funcións sen modificar o seu Estatuto. En novembro de 2023, o Constitucional admitiu a trámite o recurso do Goberno, que sostiña que a lei galega "aprópiase de competencias exclusivas do Estado para regular o réxime xurídico do dominio público marítimo terrestre", con "reiterada doutrina do Tribunal Constitucional respecto diso".

O Executivo central impugnou 31 artigos da lei, o que cifraba nun 40 % da norma, co aval do Consello de Estado, ao consideralos inconstitucionais. Con todo, a vicepresidenta segunda da Xunta e conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, rebaixaba ao 15 % da lei o texto que estaba recorrido. E é que a Xunta acusaba o Goberno de realizar un "ataque" contra a costa galega con este recurso e de "pór en perigo" máis de 4.000 edificacións e máis de 100 empresas. Agora, o Constitucional deu a razón ao Goberno galego.

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Ángeles Vázquez, indica: "Unha mensaxe que lle temos que dar ao Goberno central: non nos van a parar cando vexamos que hai un agravio con Galicia", afirmou a preguntas da prensa en Santiago, nun acto con motivo do Día Internacional de Concienciación sobre o Ruído. "A nosa obrigación é defender aos galegos e así o faremos", sentenza. Vázquez critica que "foi un recurso político, non foi xurídico" e avisa que "non pode ter cabida a ideoloxía cando se trata do ben de todos". Asegura que "o diálogo foi imposible" ao sentirse Galicia "menosprezada", polo que "iso non pode volver pasar".

RUEDA: "GALICIA PODERÁ EXERCER O DEREITO A ORDENAR A SÚA COSTA"

O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, valorou que Galicia "poderá exercer o seu dereito a ordenar a súa costa" tras o fallo do Tribunal Constitucional (TC) que avalou por unanimidade a lei galega de litoral despois de que fose recorrido polo Estado. "Lamento a falta de diálogo e o trato discriminatorio do Goberno central, que agora o deixan quedar en evidencia", afirma.

Así o expuxo nunha mensaxe na rede social X no que asegura que "isto era perfectamente evitable". Igualmente, dá as grazas a "todos os que traballaron e achegaron no esforzo colectivo desta lei". "Galicia sae gañando", conclúe.

A sentenza do Constitucional, que foi aprobada por unanimidade e da que é relatora o maxistrado César Tolosa Tribiño, desestima 70 das 72 impugnacións incluídas no recurso de inconstitucionalidade interposto o pasado 11 de outubro polo Goberno central. Así, descarta que Galicia deba modificar o seu Estatuto de Autonomía para "outorgar autorizacións de utilización" ao entender esta función "na competencia exclusiva sobre ordenación do territorio e do litoral".

BNG DI QUE SEMPRE DEFENDEU TER A COMPETENCIA DO LITORAL

A portavoz de Mar do BNG, Rosana Pérez, subliña que o Bloque "sempre" defendeu que o Estatuto de Autonomía "recoñece a competencia de Galicia para ordenar e xestionar o seu litoral". Así o expuxo este martes despois de que o Tribunal Constitucional avalase por unanimidade a lei galega de litoral, que fora recorrida polo Goberno central. Rosana Pérez lembra que esta cuestión tamén foi avalada polo informe do Consello Consultivo que "daba un argumento moi sólido" en relación con este tema.

Igualmente, Rosana Pérez defende que a abstención do BNG á lei de litoral debeuse a que non compartía determinados posicionamentos, como o relativo á eólica mariña e a súa tramitación por vía de urxencia, pois demandaba un debate máis amplo. "Non porque entendésemos que Galicia non puidese desenvolver esa competencia", aclara.

Así mesmo, a deputada do Bloque asegura que tamén apostou por que "a base era o diálogo" entre Xunta e Goberno para chegar a un acordo. Con todo, lamenta que o Executivo autonómico usou a vía de urxencia "sen falar" co seu homólogo en Madrid e o Estado optou por un recurso que o BNG "non avalou" no seu momento

CEG

A Confederación de Empresarios de Galicia (CEG) aplaude a decisión do Tribunal Constitucional (TC) de avalar por unanimidade a lei galega de litoral, o que "é importante para a seguridade xurídica". Nun comunicado, a patronal galega sinala que este fallo "fortalece a autonomía de Galicia na xestión costeira, indicando un equilibrio entre poderes estatais e rexionais".