Sabes como chegou o 25 de xullo a converterse no Día Nacional de Galicia?

Cada ano, cando o mes de xullo acada o seu cénit e as cidades se renden ao sol do verán, Galicia enteira vístese coas súas mellores galas. As gaitas soan nas prazas, os pendóns ondean con orgullo e en Santiago de Compostela --a cidade da pedra milenaria-- unha celebración desborda o institucional para converterse en símbolo. Afeccións relixiosas, reivindicacións culturais e emocións populares confúndense nunha mesma xornada, na que milleiros de persoas miran cara o corazón espiritual do país. Non é só unha festa: é tamén unha afirmación colectiva, unha data marcada a lume na memoria galega. Pero, como chegou o 25 de xullo, festa do Apóstolo Santiago, a ser tamén o Día Nacional de Galicia?

UNHA ORIXE LENDARIA

A historia comeza moito antes de que existira a Galicia que coñecemos actualmente. Segundo a tradición cristiá, os restos do Apóstolo Santiago O Maior foron trasladados dende Palestina ata as costas galegas polos seus discípulos, viaxando nunha barca de pedra. Atracaron --segundo o relato-- en Iria Flavia, agora unha parroquia pertencente ao concello de Padrón, pero naquel entón unha das vilas máis importantes de Galicia, con entidade propia--, e remontaron o río Ulla ata o corazón do bosque libredón, onde séculos despois nacería Compostela. Esa viaxe mítica non só fundou unha cidade, senón tamén unha identidade espiritual e cultural que marcaría a Galicia para sempre. Santiago non só se convertiu no patrono de Galicia, senón tamén en símbolo de resistencia e unidade durante séculos de conflitos, dende a Reconquista ata a Idade Moderna.

A IDEA DE GALICIA: DO REXIONALISMO AO GALEGUISMO

Xa no século XIX, cos primeiros brotes do rexionalismo galego, comezou a xestarse a noción dunha Galicia con voz propia. Escritores coma Rosalía de Castro ou Manuel Murguía recuperaban a historia e a lingua galega non como pezas de museo, senón coma cimentos dunha nación cultural. Pero foi coa chegada do Rexurdimento político de comezos do século XX cando apareceu unha proposta concreta: a de dotar a Galicia dun día simbólico, ao estilo do que facían cataláns e vascos. Nese contexto, en 1919, o Seminario de Estudos Galegos e sectores do nacionalismo galego propuxeron elixir unha data para celebrar a existencia colectiva de Galicia.

25 DE XULLO: UNHA DATA CON DÚAS ALMAS

A elección non foi casual. O 25 de xullo xa era festivo en Galicia: dende a Idade Media celebrábase esta data como día do Apóstolo Santiago, patrono de Galicia. Pero os nacionalistas galegos viron nesa data un dobre sentido poderoso: por unha banda, a espiritualidade xacobea; e, pola outra, unha oportunidade de reapropiación simbólica. O primeiro acto político-cultural organizado como 'Día de Galicia' tivo lugar no ano 1920, promovido polas Irmandades da Fala e outros intelectuais. Celebrouse en Santiago de Compostela e mesturou discursos, homenaxes á lingua galega e a figuras culturais, ademais de manifestacións relixiosas.

O FRANQUISMO: CENSURA E RESIGNIFICACIÓN

Trala Guerra Civil e a chegada do franquismo, a festa do 25 de xullo foi absorbida polo réxime ditatorial, que a consagrou como festa nacional-católica e militar, baleirándoa de calquera contido galeguista. Durante décadas, o Día de Galicia prohibiuse como celebración cultural ou política, pero seguiu latexando en círculos clandestinos, no exilio, ou mesmo en misas con dobres lecturas. Mentres tanto, os exiliados galegos, especialmente en América Latina, mantiveron a chama viva do 25 de xullo como Día da Patria. En lugares como Bos Aires ou Caracas, os galegos emigrados celebraban o día con fervor cultural e político.

A TRANSICIÓN E A OFICIALIZACIÓN

Coa chegada da democracia, Galicia foi recoñecida como comunidade autónoma en 1981, e o 25 de xullo foi oficialmente declarado Día Nacional de Galicia. Dende entón, a xornada convertiuse nunha dobre celebración: relixiosa para uns, cultural e política para outros. En Santiago de Compostela, as rúas énchense cada ano de concertos, discursos institucionais, actos na Praza do Obradoiro, e tamén de reivindicación galeguista, con manifestacións de partidos e colectivos que reclaman unha Galicia máis soberana, máis xusta e máis súa.

UN SÍMBOLO PLURAL

Hoxe por hoxe, o 25 de xullo non pertence a unha soa idea de Galicia, senón a todas as que conviven no seu territorio. É festa maior, pero tamén xornada de reflexión. É a Compostela milenaria e a emigración que retorna. É misa solemne e pancarta política. É gaita, é discurso, é foliada e é demanda. É, en definitiva, unha data que resiste ao baleiro e ao esquecemento, porque cada ano vólvese encher de sentido. E, aínda que a figura do Apóstolo siga presidindo a Catedral de Santiago dende o seu altar, e a súa sombra aínda se proxecte sobre as pedras do casco vello da cidade, o 25 de xullo é, por enriba de todo, o día en que Galicia se mira a si mesma, co orgullo dun pobo soberano. 

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)