African Soccer

Por Xurxo Ayán | | 26/06/2010

Unha grande porcentaxe da poboación deste país detesta a enchente de fútbol que invade o día a día co gallo da celebración do Mundial en Sudáfrica. En troques, outra parte conta as horas para ver un Serbia-Ghana, por poñer un exemplo de partido exótico, ou case. Aparte das fobias e querencias de cada quen, o que está fora de toda dúbida é o poder do fútbol como ferramenta da globalización e medio de comunicación universal. Aconsello vivamente seguir os artigos xornalísticos ao respecto de John Carlin.

As imaxes que a cotío proveñen da patria de Mandela concordan coa vivencia deste deporte na África subsahariana. A nosa experiencia en Etiopía occidental nos últimos catro anos dános algunhas claves para comprendermos este fenómeno global no mal chamado Terceiro Mundo. O fútbol etíope praticamente non existe. O equipo máis potente é o Saint George de Addis Ababa, patrocinado por unha marca de cervexa que fora propiedade do negus Haile Selassie. Nunca chegou moi lonxe na Copa de África de clubes. Na capital prefiren seguir a liga exipcia e as dos emiratos. O Estado adoita potenciar o atletismo, referente de prestixio do país polo seu dominio olímpico xunto con Kenya e maila escindida Eritrea.

O fútbol en Etiopía é a Premier League inglesa. Os catro equipos míticos son auténticos deuses: Manchester, Liverpool, Arsenal e Chelsea. Os xogadores comparten espazo sacral na cabinas dos camións xunto cos santos da igrexa cristiá ortodoxa etíope. Dende a capital até a vila de estrada máis agochada topamos cos pósters e fotografías de xogadores en perruquerías, telecenters, cantinas e choupanas reconvertidas en controis militares. Por suposto, toda esta parafernalia é de fabricación chinesa, como as camisolas de licra que os rapaces das aldeas do Nilo Azul levan postas coa faciana desfigurada de Beckham, Henry, Ronaldinho ou Messi, sen saberen os nenos quen carallo son. Incluso constatamos un curioso proceso de apropiación identitaria de marcado carácter político: na capital, en Addis Ababa, son do equipo que máis gaña, do Manchester United, mentres no W a xente é do Arsenal, a xeito de reivindicación periférica. Cando falamos de afección falamos de algo serio. Un partido de equipos menores como pode ser un Fulham-Everton paraliza unha capital de comarca. Mesmo existen soccer-clubes que non son outra cousa ca un pendello de corcoro (sorte de uralita metálica) e pallabarro, con parabólica e pantalla grande, ateigado de centos de homes que acoden a ver a sesión de fútbol inglés, a un módico prezo. Por suposto, non hai unha soa muller. En Etiopia occidental ao fútbol chámaselle soccer, pola influencia norteamericana, as misións evanxélicas e o apoio ianqui a Sudán do Sur.

Fóra da Premier unicamente existe o Barcelona, sobre todo a partir de que a camisola oficial culé leva como publicidade UNICEF, que regala o equipamento do equipo catalán nos campos de refuxiados sudaneses. Cando chegamos en 2006 aínda podiamos intuír unha certa incidencia serodia do Real Madrid da primeira etapa de Florentino Pérez nas camisolas roídas dos pequenos (Figo, Zidane, Ronaldo). Sen embargo, xa daquela, o Barcelona de Ronaldinho, Messi e Eto’o non tiña rival. O xogador camerunés do Barça daquela e Drogba do Chelsea foron e seguen a ser irmáns que abandeiran a loita africanista para grande parte da poboación. Recordo especialmente un partido de cuartos de final da Champions a comezos de marzo de 2006 en Gilgel Beles, un Barcelona-Chelsea. Non cabía un alfinete. A min tocoume sentar ao carón dun pedazo home de case 2 m co Kaláshnikov entre as pernas e a súa enésima cervexa sobre o taboleiro. Xúrovos que non fixen nin un só aceno durante o partido, nunca se sabe... el tampouco. Cando Ronaldinho meteu un gol antolóxico houbo rapaces que comezaron a chorar da emoción, como volo conto; outros berraban como se lles fose a vida con cada contragolpe do Chelsea aquel de Mourinho. Un panorama moi semellante vivímolo o ano pasado coa eliminación do Madrid a mans do Liverpool.

Nas pequenas capitais e vilas de estrada a vida xira arredor das parabólicas. Inesquencible un camareiro no Dashen Hotel de Asosa, perto de Sudán, que coñecía todos os equipos españoles, incluidos o Celta de Vigo e o Deportivo. De feito, chegou un momento que para respostar de onde eramos diciamos o nome dos equipos galegos. Volvímolo atopar nunha feira este ano. O rapaz quería sacar o carné de autobús e axudámoslle para acadar os cartos que lle pedían. Agradecido, díxonos que nos viría buscar a Madrid co seu autobús. Como se pode apreciar, a Liga española non é un lugar deste mundo. No parte da radio nacional ao mediodía, unha das noticias de alcance eran os resultados da Premier League e da Liga Española.

Todo este contexto trasládase ás aldeas, que coma as parroquias galegas, contan todas co seu enxebre campo de fútbol. A rapazada agarda do faranji branco (do guiri) un detalle técnico ao xeito Beckham, un bo toque de balón, regates imposibles... e non sempre pode ser así, sobre todo porque aos cinco minutos un non pode coa alma. A última pachanga que botamos tivo a súa gracia. Ao querer entrevistar ao bruxo da aldea, soubemos que nunha hora había partido, polo que o señoriño pechaba o churinguito daquela para ver o soccer match. Dous faranji alá fomos participar do encontro. Houbo todo un debate para ver con quen xogaban estes guiris, se un en cada bando (eran dúas aldeas), os dous nun equipo, etc... Estando nestas, saquei o pasaporte e amoseillo aos organizadores do partido. Non houbo dúbida: eu tiña que xogar cos da aldea e por riba sen ocupar praza de estranxeiro, porque a aldea en cuestión chamábase... Lugo. Non metín un só gol pero case me fan fillo adoptivo.