A Xunta segue sen adxudicar a xestión de toneladas de plástico agrícola que acaban en queimas e verteduras

O plan da Xunta para a recollida e o tratamento dos miles de toneladas de plástico agrícola que xera ao ano Galicia ten sen sacar a concurso desde decembro do ano pasado o servizo de xestión, que inclúe o seu transporte e valorización. En concreto, o último contrato do servizo tiña vixencia ata novembro de 2017 e empresas de reciclaxe do sector consultadas por Europa Press non saben nada sobre se haberá unha nova licitación.

Pola súa banda, a Consellería de Medio Ambiente apunta que está "a analizar as posibilidades" tendo en conta que a licitación en anos anteriores se facía "en parte" con fondos Feder, pero agora non se pode seguir xestionando con eles, segundo explicaron fontes do departamento de Beatriz Mato.

O Goberno galego recoñece un problema ambiental "pola práctica habitual da vertedura ou da incineración de forma incontrolada", segundo recolle a web do sistema de recollida de residuos, á que se accede a través da páxina da Consellería.

CASE 8.000 TONELADAS

De acordo cos datos que manexa a Xunta desde hai anos, o campo galego xera unhas 7.700 toneladas anuais de plásticos agrícolas, das que 4.800 son de silo, 900 de invernadoiro e 2.000 de bolsas para silo.

Aínda sen ter a magnitude que presenta no sur da Península, debido á expansión nesa zona dos invernadoiros, o problema dos plásticos agrícolas foi obxecto de atención por parte dos executivos galegos desde hai anos.

En 2004, o por entón conselleiro de Medio Ambiente de Fraga, Xosé Manuel Barreiro, anunciou un plan dotado con 1 millón de euros que incluía a previsión de construír unha planta de tratamento en Guntín (Lugo), pero este proxecto non saíu adiante e en 2005 foron as eleccións autonómicas tras as que se conformou o bipartito de PSOE e BNG.

Na época Feijóo investíronse polo menos máis de 1,5 millóns de euros neste ámbito, segundo informou a Consellería en 2014, cando anunciaba un contrato por 205.000 euros coa empresa pública Seaga como encargada. Por entón, Medio Ambiente aseguraba que este plan se puxo en funcionamento, precisamente, en 2004.

O balance do que dispón a Xunta é o seguinte: en 2017 recolléronse 1.559 toneladas baixo o paraugas do plan e eran 86 os concellos adheridos; o ano en que se obtivo un dato máis baixo foi en 2005, 799 toneladas; e o exercicio en que máis foi 2010, 4.028.

CHINA E AS RECICLADORAS

Catorce anos despois, a problemática vese alterada por unha variante xeopolítica: China, que ata agora absorbía grandes cantidades de plástico procedente de Europa, prohibiu en xaneiro de 2018 as importacións de lixo do estranxeiro para mellorar o seu medio ambiente.

Respecto diso, o Goberno de Mariano Rajoy asegurou que confía en que as recicladoras españolas poidan asumir parte da xestión dos residuos que se xeran en España e que xa non se poden exportar ao país asiático.

En Galicia, unha destas compañías é Tyrma (Tecnoloxía e Reciclaxe de Materiais) e sitúase nos terreos da antiga mina de cobre de Touro (A Coruña), desde hai meses obxecto de atención por parte de colectivos medioambientalistas e partidos da oposición polo proxecto que presentaron dúas empresas para relanzar esta explotación.

O xerente de Tyrma, Javier Díaz Tejeiro, explica que nas súas instalacións en Touro se reciclan unhas 14.000 toneladas de plástico ao ano, a maior parte delas (sobre 11.000) procedentes de bolsas de uso doméstico.

Aínda que comezou o proxecto en 2006 dedicado ao 100% ao plástico agrícola, agora potencia a reciclaxe de plástico que na xerga do sector se denomina flexible: 'films' de bolsas e envases do estilo, que xa representan case o 80% en Touro e son o 100% noutras dúas fábricas das que Tejeiro é socio en Teruel e en Francia.

Estes plásticos son máis rendibles (custa menos reciclalos ao favorecer a utilización de procesos automáticos) e os que impulsarán un incremento de persoal proximamente en Tyrma (actualmente son 40 traballadores e sumaranse tres ou catro máis). Con todo, o seu xerente asegura que segue recollendo plásticos agrícolas, sobre todo dos concellos da contorna, por un sentimento de "compromiso" con eles.

MERCADEO EXTRAOFICIAL

Na última encomenda que lle fixo a Xunta, un ano ata novembro de 2017, por uns 20.000 euros, Díaz Tejeiro estima que a súa planta se ocupou dunhas 1.000 toneladas de plástico agrícola, ás que suma outras 1.000 de industrias, pero doutro tipo (conserveira, etcétera).

"Onde están as outras toneladas?", pregúntase, interpelado respecto diso. Para empezar, o xerente de Tyrma rebaixa a cifra de plásticos agrícolas que produce Galicia a unhas 4.000 ou 5.000, e agrega que, ademais de haber outras empresas no mercado oficial, existe un mercadeo extraoficial, debido ao valor dalgúns destes residuos, os máis limpos e en mellor estado.

En paralelo, son numerosos os consistorios de Galicia que contan con puntos de provisión, onde agricultores e gandeiros depositan os seus plásticos para que despois a empresa adxudicataria do plan os recolla.

DO RESIDUO AO SISTEMA DE REGA ANDALUZA

Nas plantas de reciclaxe como a de Tyrma (dentro do centro de valorización ambiental de Touro-O Pino, no que se integran tamén unha empresa de áridos, unha de compostaxe e outra de ensaios e análises técnicas), os residuos plásticos lávanse e secan para obter granza, as partículas de entre 15 e 25 milímetros resultantes dun proceso mecánico.

A granza plástica comercialízase para utilizala como materia prima na fabricación de novos produtos, como bolsas de lixo e tubos de polietileno, en boa medida dirixidos á rega por goteo no sur peninsular.

"Será o negocio do futuro, porque do presente...", ironiza Javier Díaz Tejeiro, aínda que admite unha situación económica "estable". A clave, ao seu xuízo, está na concienciación, xa que, a diferenza do que ocorre co papel, onde si hai "mentalización", no plástico aínda persiste "a barreira do cheiro", posto que o material reciclado desprende un aroma característico.

Xunto aos usuarios, os fabricantes, agrega, tamén deben pór da súa parte se a sociedade aspira a diminuír a produción de plásticos, posto que a día de hoxe moitos envases non son reciclables.

Tyrma acode ás poxas que periodicamente organiza Ecoembes, que é a entidade da que se nutre de plásticos utilizados para reciclalos. Se unha tonelada de granza virxe costa uns 1.200 euros, a reciclada véndea pola metade.

Por iso é polo que as bolsas de lixo que se atopan nos supermercados son máis baratas se empregan material reciclado, segundo chama a atención, "pero a xente segue sen compralas", opina, por esa "barreira" que impón o cheiro.

Por todo iso, insiste en que o labor que teñen as administracións, desde o seu punto de vista, máis aló da subvención, á que el personalmente presta pouca atención, é a de "informar e concienciar" á sociedade, coa vista posta en cumprir os requisitos que a Unión Europea fíxase para 2030.

MÁIS ACCIÓN PARA FREAR A CONTAMINACIÓN POR PLÁSTICOS

Neste escenario, coincidindo coa celebración do día da terra, este domingo, a asociación Amigos da Terra solicita máis acción para frear a contaminación por plásticos.

Só se recicla un 30% do plástico de usar e tirar, segundo os datos que manexa este colectivo, mentres o 70% restante acaba en vertedoiros, incineradoras e abandonados na contorna.