Paremias galegas equivalentes á castelá “en todas partes cuecen habas”

Para expresarmos que en todas as partes existen problemas ou circunstancias negativas, e que non hai sitio ningún que se libre deles, en castelán é moi habitual escoitar a paremia en todas partes cuecen habas. Polo que atangue ó idioma galego, temos paremias de noso que dan conta tamén deste mesmo significado. Vexamos algunhas:

En todas partes cuecen habas

{= Expresión con que se indica que en todos os lados teñen as súas, e que dos problemas e adversidades ninguén se zafa.}

En toda (a) terra espiga o pan && En todas (as) partes espiga o pan

En todas (as) partes hai cans descalzos

En todas (as) partes hai pícaros descalzos

En todas (as) partes erguen e baixan

En todas (as) partes hai qué ver

Ex.: Tras combatir la delincuencia en la capital durante más de veinte años pidió el traslado a un pueblo, pensando que ya era hora de vivir con sosiego y tranquilidad... pero no tardó mucho en comprender que en todas partes cuecen habas.

Tras combater a delincuencia na capital durante máis de vinte anos pediu o traslado a unha vila, pensando que xa era hora de vivir con acougo e tranquilidade... pero non tardou moito en comprender que en toda (a) terra espiga o pan # que en todas partes hai cans descalzos # que en todas partes hai pícaros descalzos # que en todas partes erguen e baixan # que en todas as partes hai qué ver.

● Tamén:

En todas (as) partes cocen fabas

En todas (as) partes cocen pan

En todas (as) partes hai fabas que mondar

En todo lugar hai fabas que tostar # que torrar

● Tamén:

Todo el mundo es país

Toda a terra é país && Toda a terra é unha

Ex.: Tras combater a delincuencia na capital durante máis de vinte anos pediu o traslado a unha vila, pensando que xa era hora de vivir con acougo e tranquilidade... pero non tardou moito en comprender que en todas (as) partes cocen fabas # que en todas (as) partes hai fabas que mondar # que en todas partes hai fabas que tostar # que toda a terra é país # que toda a terra é unha.

● Tamén:

En todas partes cuecen habas, y en algunas a calderadas

En todas (as) partes cocen fabas, e nalgunhas a caldeiradas # e nalgunhas ás caldeiradas

● E inda, probablemente asociada a contextos de uso máis familiares:

En todas (as) partes hai roedores de cañotos

● E mesmo, máis ou menos axeitadas en función dos contextos:

Chove para todos && “Todos aramos”; dixo Balboa && De aquí ó mar todo é terra

[GARDANDO CERTA RELACIÓN, INDA QUE NON HABITUALMENTE INTERCAMBIABLES COAS ANTERIORES, EXISTEN TAMÉN AS SEGUINTES PAREMIAS]:

● Nunha liña semellante, mais só en certos casos, na medida en que adoitan indicar que toda persoa, contexto, situación ou lugar que parecen bos e positivos teñen algún punto negativo:

En todas partes tiene cada semana su martes && [E, PARECIDO]: Por doquiera hay su legua de mal camino && En cada legua hay un pedazo de mal camino

En todas (as) partes cada semana ten o seu martes # toda semana ten o seu martes && [E, PARECIDO]: En todas (as) partes hai un anaco de mal camiño

● Nun sentido parecido, como paremias que igualan o que acontece en todas as partes ó dar a entender que en todos os sitios hai cousas boas e malas:

Buenas y malas artes hay en todas partes

En todas (as) partes hai bo e malo # hai de todo

NOTAS:

1. Na totalidade das paremias reflectidas, a locución “en todas (as) partes” é susceptible de ser substituída por “en todos (os) sitios” ou “en todos (os) lados”.

2. Nótese que nos decidimos por acentuar a partícula qué (partícula en principio tónica na oralidade) na locución en todas partes hai qué ver, malia que tamén sería posible a súa grafía sen acento.

A este respecto, lembremos que a regra xeral é que as partículas interrogativas e exclamativas non leven acento en galego, a non ser en casos de posible anfiboloxía ou ambigüidade (así, as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego din: «Tampouco se acentúan as formas do interrogativo e exclamativo cando introducen interrogativas indirectas (pregúntalle cando volve, pregúntalle onde está, preguntoulle cal quería), agás cando for preciso para evitar posibles anfiboloxías: dille qué queres, / dille que queres, xa sabes qué hai? / xa sabes que hai?, xa sabes cánto lle custou / xa sabes canto lle custou etc.»). Pois ben, nós entendemos que aquí poderiamos estar ante un deses casos, sen prexuízo de que o máis normal sería que practicamente todo o mundo entendese que o que se quere manifestar é a segunda das posibilidades significativas que a seguir discriminamos: en todas partes hai que ver (=en todas partes cómpre ver, en todas partes é necesario ver) VS. hai qué ver (=en todas partes hai cousas que ver –con ese que, ademais, que en principio, ou en orixe, sería tónico na oralidade–).

3. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Buján Otero, Patricia & Ferro Ruibal, Xesús & Paz Roca, Mª Carmen & Rodríguez Añón, Marta & Vidal Castiñeira, Ana: “Refraneiro do Seminario de Santiago (1947-1958)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2003, páxs. 173-343. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Cerviño Ferrín, María Victoria: “Fraseoloxía e paremioloxía de Sebil, 2”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 15, 2013, páxs. 441-462. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Graña Núñez, Xosé: Vacilacións, interferencias e outros “pecados” da lingua galega. Ir Indo Edicións, Vigo, 1993

- Irmandades da Fala: Vocabulario Castellano-Gallego de las Irmandades da Fala. Imprenta Moret-Galera, 48, A Coruña 1933.

- Luaces Pardo, Narciso: “Ditos e refráns recollidos na comarca do Ortegal”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 16, 2014, páxs. 439-453. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades

- Paz Roca, Mª Carmen: “Aportazón ao refraneiro. Coleición de refrás recollidos da tradizón oral por Lois Carré (1898-1965)”. Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2003, páxs. 129-141. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Pereira Ginet, Tomás: “Fiando paremias (I): glosario paremiolóxico multilingüe galego, portugués, castelán, francés, italiano e inglés”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 7, 2005, páxs. 191-223. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Requeixo Cuba, Armando: “Sobre fraseoloxía galega: algunhas mostras da área mindoniense”. Cadernos de Lingua, 9, 1994, páxs. 89-110. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Valladares Núñez, Marcial: Diccionario castellano-gallego. Publicado en 1884. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Vázquez Saco, Francisco: Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.

- VV.AA.: Refráns e ditos da Ulla. Obra á que no seu día se accedeu a través de Internet, e que hoxe en día non se atopa dispoñible.