O Defensor do Pobo denuncia a espera en Atención Primaria de "ata semanas" pola falta de sanitarios

O Defensor do Pobo denunciou que algúns centros de Atención Primaria están a sufrir demoras de "varios días e ata semanas" debido á escaseza de profesionais sanitarios, a precariedade que sofren, a falta de recursos ou os seus problemas orzamentarios.

Así consta no 'Informe Anual 2022' do Defensor, publicado este luns, que, a pesar dos problemas da Atención Primaria ou das listas de espera, rexistrou unha baixada do número de queixas relacionadas con Sanidade: unhas 1.700 este ano fronte a case 2.400 en 2021.

En calquera caso, nesta edición a entidade liderada por Anxo Gabilondo dedicou un apartado especial á Atención Primaria, que, desde antes da pandemia de COVID-19, "enfróntase a unha crise que queda reflectida na perda de capacidade para atender adecuadamente a demanda asistencial, por varios factores, aínda que moi especialmente pola insuficiencia de profesionais sanitarios".

Neste punto, o Defensor criticou que as demoras para recibir atención en consulta con persoal médico ou de enfermaría "superan en moitos centros de Atención Primaria, particularmente en grandes cidades ou zonas metropolitanas, o prazo de varios días e ata semanas".

Así, lamentan que estas cifras "desvirtúan a propia natureza da Atención Primaria, baseada na proximidade e a continuidade asistencial". "Os reaxustes constantes de persoais provocan, ademais, a perda de vinculación entre os profesionais e os seus pacientes, eliminando outro elemento que caracteriza este nivel asistencial", engaden.

Unha das razóns desta situación, segundo o Defensor, é a "menor proporción de orzamento que destinan a ela as administracións autonómicas" fronte á Atención Especializada. Outro dos motivos é "o insuficiente número de profesionais sanitarios dispoñibles". "Todas as administracións citadas coñecen esta circunstancia desde hai anos, sen que pareza que os acordos e medidas que se adoptan eviten o proceso de adelgazamento e envellecemento dos persoais de persoal", esgrimen respecto diso.

Por todo iso, piden un "acordo estable" en toda España e unha "coordinación reforzada" para paliar "derívaa en que se atopa o sistema, polo que se refire a as especialidades médicas máis deficitarias". De entre todas elas, o Defensor destaca o Medicamento Familiar e Comunitario, a "columna vertebral da Atención Primaria".

GRAN CARGA DE TRABALLO

O Defensor indica que "moitas das queixas" son presentadas por médicos e enfermeiros que manifestan a súa "gran preocupación" pola carga de traballo que soportan, como consecuencia do alto número de pacientes que atenden cada día.

Por iso, o Defensor reclama que a forma de medir a presión asistencial sobre os sanitarios vaia "máis aló do indicador que asigna un determinado número de persoas (ou cartóns sanitarios) a cada profesional".

"Ese indicador non reflicte circunstancias determinantes, como é, en primeiro lugar, a desviación entre os persoais teóricos asignadas a cada centro e as moitas incidencias que provocan a ausencia efectiva de persoal, que non se substitúe debidamente e a tempo. Así como outros factores igualmente determinantes e transcendentais, como a desigual demanda asistencial entre distintas zonas xeográficas por razóns demográficas e socioeconómicas", argumentaron.

En consecuencia, reivindican que os profesionais de Atención Primaria "necesitan tempo para realizar en condicións óptimas o seu labor asistencial, para aplicar métodos innovadores que modernicen e fagan máis resolutiva a atención que prestan ou para manter ao día os seus coñecementos en contacto con outros campos e especialidades sanitarias".

A COMUNIDADE DE MADRID, A MÁIS AFECTADA

Por comunidades autónomas, o Defensor explica que tramitou un "número significativo" de queixas de cidadáns sobre a sanidade, especialmente na Comunidade de Madrid, en "máis de sesenta centros sanitarios, entre centros de saúde, consultorios e centros de urxencias extrahospitalarias".

Tamén é a comunidade autónoma á que se dirixiron a maioría das recomendacións do Defensor. Por exemplo, o informe recolle unha petición para reforzar a atención no Centro de Saúde Abrantes, en Madrid, a fin de que poida prestarse servizo en quendas de mañá e tarde, así como reducirse a presión asistencial. Segundo o Defensor, esta petición aínda non foi levada a cabo.

Igualmente, o informe recolle as queixas sobre os peches dos centros de urxencias extrahospitalarios, particularmente en Madrid. Ao fío, o Defensor pide "servizos próximos, capaces de prestar unha atención de 24 horas a situacións de menor complexidade, ou non necesitadas de acudir inmediatamente a un centro hospitalario".

O documento lembra que xa no verán o Defensor dirixiuse á Comunidade liderada por Isabel Díaz Ayuso pedindo que "renovase canto antes" a atención nos centros de urxencias extrahospitalarios, pois permanecían pechados desde marzo de 2020. A Consellería de Sanidade madrileña anunciou a súa reordenación, pero os traballadores seguen convocando paros ante o seu rexeitamento a este novo modelo. O Defensor, mentres tanto, "solicitou máis información" a Madrid.

Outra queixa na que o Defensor se puxo en contacto coa Comunidade de Madrid é na substitución do liderado dos médicos de familia por enfermeiros nos centros de saúde. A entidade non se sitúa neste asunto e só apunta que "solicitou máis información sobre a solución para os centros que non poden contar nalgún momento cun profesional médico de presenza".

Á marxe da Comunidade de Madrid, o Defensor tamén detallou outras actuacións no resto de comunidades autónomas, aínda que "nun número bastante inferior". Así, recibíronse queixas sobre a presión asistencial e a demora para consulta en 14 centros de Andalucía e en dez centros da Comunidade Valenciana, Castela e León ou Castela-A Mancha, sendo menor o número de centros obxecto de supervisión en CCAA como Galicia, Cataluña, Aragón, Murcia e o resto de territorios.

No mesmo sentido, o Defensor critica o "gran impacto" desta situación da Atención Primaria nas zonas rurais. "Aquí a cuestión non se centra na presión asistencial ou nin sequera nos tempos de demora para consulta, senón directamente na continuidade dos propios centros sanitarios que ven suspendida a súa actividade, sexa por falta de medios ou por unha acusada redución de demándaa asistencia", afean.

Segundo a entidade liderada por Anxo Gabilondo produciuse unha suspensión de actividade "definitiva" nalgúns centros de saúde rurais tras a pandemia de COVID-19 "por procesos de planificación que xa estaban en marcha antes de 2020".

Neste ámbito, tamén sinalan a falta de pediatras: "Nas zonas máis despobladas ou afastadas dos grandes núcleos de poboación, a dificultade para acceder á atención pediátrica primaria preséntase ademais con máis frecuencia, cando resultaría conveniente, para avanzar nas políticas de equilibrio territorial, contar precisamente con máis profesionais pediatras".

Varias persoas marchan nunha manifestación pola sanidade pública en Vila de Vallecas desde o centro de saúde Cerro Almodovar, a 5 de marzo de 2023, en Madrid (España).. Alberto Ortega - Europa Press | Fonte: Europa Press