O desastre agrario detrás dos lumes, cando se recuperarán as terras e a que prezo?

CUANTIFICACIÓN: MISIÓN IMPOSIBLE

O secretario de Coordinación Sectorial e Área externa de UUAA, Félix Porto, non se atreve a dar cifras, nin sequera das hectáreas queimadas durante os lumes das últimas semanas. O baile de cifras entre os apuntamentos da Xunta e os do sistema satelital Copérnicus ofrecen unhas diferenzas moi marcadas. Mentres o goberno galego fala de 80.000 hectáreas afectadas polos lumes en Galicia, o sistema Copérnicus fala de 160.000-170.000 hectáreas. “É imposible facer unha cuantificación en extensión e perdas económicas” de todo o queimado e logo de todo canto suporá a recuperación polo menos, de parte do perdido.

Félixo Porto sinala que o máis preocupante é a ausencia de táboas que permitan medir o volume de animais afectados. Así, nin as táboas de saneamento gandeiro nin as da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE) permiten ter unha imaxe dos danos sobre as cabezas gandeiras. As perdas mesmo afectaron a áreas de castiñeiros onde o seu froito supuña unha renda para cooperativas e particulares.

O Sindicato Labrego Galego (SLG) apunta danos segundo áreas. Así no Macizo Central de Ourense perdéronse cabezas de ovino e vacún de carne. Tamén ardeu silo e herba seca, alimento para o gando durante o inverno. En casos como o Concello de Oímbra, apunta Anxo Pérez, do SLG, “o lume afectou a explotacións intensivas de porco e polo”. Tamén o lume consumiu fincas de concentración parcelaria “que estaban a xestas” e a Xunta non ten interese en coidar. Este fenómeno é cíclico, apunta Anxo Pérez, pois eses mesmos terreos estaban inzados de xestas que arderon hai catro anos, agora as plantas volveron medrar e mesmo cerca das casas.

Tampouco o SLG pode dar unha cuantificación aproximada das perdas por culpa do lume. En tal caso, Pérez apunta as perdas materiais como casas, vehículos, colmeas e outros elementos cuxo valor é probable que non poidan cubrir as axudas anunciadas polo Goberno. Este último, recoñeceu que as cuantificacións poden non estar actualizadas pois a Lei 17/2015, de 9 de xullo, do Sistema Nacional de Protección Civil ten dez anos de antigüidade e os baremos, como IPC, variaron durante este tempo.

REORDENAR O AGRO

Sobre axudas económicas para os e as afectadas, Félix Porto apunta a necesidade de activar os Fondos Europeos de solidariedade, aínda que os danos dos lumes entre España e Portugal poidan superar amplamente os orzamentos solidarios europeos. Aínda así, hai sistemas solidarios de axuda para alimentar animais que quedaron sen pasto. “O problema vai para meses” declara Porto. É necesario repoñer sistemas de pozos para o gando, mellora de infraestruturas inmediata para 33 concellos con poboacións menores a 2.000 persoas.

Aí é onde radica gran parte do problema, ese abandono do rural está permitindo que as terras non traballadas, os montes con propietarios descoñecidos e que permanecen sin limpar. Xunto a isto, Porto recorda que na provincia de Ourense a Superficie Agraria Útil (SAU) en Ourense é do 10% e en Lugo é o 30%, sinala Porto. “As áreas cultivadas pararon o lume”. Ademais sinala que o 60% do queimado era mato, o outro 40% estaba composto dun 24% de piñeiro, 15% de frondosas e 1% de eucalipto. “O 98% da superficie queimada non ten eucalipto”, algo indicativo de que ordenar o monte e o seu traballo continuo pode evitar lumes.

Durante os lumes, e como se vén sinalando nos últimos anos, púidose ver como a maioría da poboación nas aldeas son persoas maiores e en moitos casos, non poden traballar as terras coa mesma capacidade de persoas de entre 40 ou 50 anos. Tampouco é xente que poida contratar persoal para desbrozar ante a falta de man de obra. “Sen actividade agraria e gandeira o lume avanza” di Anxo Pérez. Como el puido constatar, as zonas de viñas e horta non presentaban grandes danos ao revés de zonas sementadas de millo.

Por outra parte, Anxo Pérez apunta tamén que a actual Política Agraria Común (PAC) aplicou unha tábula rasa sobre toda a Península Ibérica, aplicando unhas normas xerais sen ter en conta peculiaridades de cada área. Por iso, ante a obriga de deixar sen desbrozar un 4% da superficie das fincas até o mes de setembro, pode haber un cúmulo de terreos con herba que poida servir como elemento pirófito. Estas superficies do 4% actuarían como reservorios para insectos, paxaros e outro tipo de fauna.

“Non están facilitando o asentamento de nova poboación no rural” sinala Porto, quen remarca a excesiva burocracia tanto para abrir explotacións como para facer un cambio de foresta a agrario. Se esta burocracia fose reducida habería máis posibilidades de aumentar a presenza de terras labradas e unha maneira de ordenar o terreo e previr lumes. Por iso piden ligar a PAC ao futuro do aro para que non marche xente e revitalizar os espazos agrarios. Isto permitiría a prevención de lumes, “máis barato que a extinción”.