Expertos avisan da importancia de xestionar o monte: "Un bosque que non cheira a madeira, cheirará a fume"

Expertos forestais reuníronse este xoves na Asociación da Prensa de Madrid (APM), nun foro organizado pola Fundación Pau Costa, para pór sobre a mesa sete eixos de traballo "craves" para facer fronte aos incendios en España, entre eles a xestión dos montes, a planificación territorial, a creación de comunidades rurais vivas, aproveitar o uso e a ecoloxía do lume, incidir na educación e formación, mellorar a capacidade de resposta e analizar escenarios futuros.

Sete eixos que xa foran presentados no ano 2023 nun foro organizado pola Fundación Pau Costa e a comunidade de incendios forestais. "Lamentablemente, dous anos despois, podemos dicir que pouco ou nada do consensuado se levou a cabo", destacou Luís Berbiela, padroado da Fundación Pau Costa. Berbiela lamentou unha "falta de vontade política" e sinalou que "o reto dos incendios forestais é un reto de país", no que estes eixos "deberían servir como folla de ruta" máis aló das "disidencias políticas".

Ante as "máis de 400.000 hectáreas ardidas", os expertos insistiron, especialmente, na importancia de xestionar montes e a súa "inmensa" biomasa para previr lumes. "Un bosque que non cheira a madeira cheirará a fume", sinalou Marta Corella, vicedecana do Colexio de Enxeñaría Forestal e do Medio Natural. Tamén Arantza Pérez, vicedecana do Colexio oficial de enxeñeiros de montes, destacou que o sector forestal debe ser un sector "alicerce, forte e atractivo sobre o que todo o demais constrúese".

Afeou que "tan só un 0,008 % do PIB nacional" estea destinado a "xestionar, previr e extinguir" e insistiu en que a xestión facilita a prevención, minimiza a "carga de combustible" dispoñible para arder e convértese na "ecuación perfecta" para "regular o ciclo hídicro" ou facer fronte ao "emprego rural". Tamén a planificación territorial é clave para evitar incendios, segundo trasladou Juan Picos, profesor de Enxeñaría Forestal da Universidade de Vigo. "É o único que nos permite elixir o taboleiro sobre o que xogamos, e hai que traballalo cun certo criterio", explicou.

Incidiu na necesidade de establecer "sinerxías entre administracións" para defender a "gran magnitude" dos incendios posto que "os recursos son e serán sempre escasos" e "a planificación permite asignalos onde sexan óptimos". Picos recalca que a planificación do territorio facilitará "facer a prevención onde se debe, non onde se pode" para que "cada millón de euros" se execute "onde mellor vai resultar".

COMUNIDADES RURAIS VIVAS

Así mesmo, Marta Corella subliñou a importancia de "xerar bosques máis resilientes" e prestar atención a comunidades rurais "inmensamente ricas en patrimonio" que "están a vivir en indixencia económica". Lamentou unha "inxusta distribución" dos tributos do Estado ante territorios de "poucos habitantes" que "non poden xerar oportunidades de traballo para os seus pobos". "A pesar de ter o 56 % do seu territorio ao servizo da sociedade, estas comunidades non computan á hora de distribuír estes tributos", engadiu. Corella denuncia unha sociedade "moi miope e descoñecedora" da "historia" dos seus montes e sostén que a clave é incidir "nos recursos que xera o monte". "Temos que tomar unha gran decisión: se queremos bosques ou queremos choralos cando os atravesemos sobre carbono", engade.

USO E ECOLOXÍA DO LUME

Tamén "aprender dos usos de lume" é "clave" para influír na súa prevención, segundo destacou Luís Berbiela, recorrendo a "queimas prescritas" ou "queimas pastoreadas" para aumentar as "oportunidades de extinción". Incidiu en que "recuperar a cultura do lume controlado é vital no país" con "leis que apoien esta xestión". "temos que saber que imos convivir co lume, pero é mellor convivir cun lume controlado e programado que con lumes que nos desbordan", engadiu.

EDUCACIÓN E FORMACIÓN

En palabras de Ferran Dalmau, enxeñeiro de montes e director de Medi XXI GSA, outra das claves é incidir na "formación e educación" para crear "comunidades máis preparadas" que "miren máis" polos seus ecosistemas. Dalmau fai unha petición á comunidade educativa para "fomentar o consenso en tempos de polarización" porque "fai máis ruído unha árbore que cae que un bosque que crece" e lamentou unha sociedade que "carece de conciencia situacional". "Temos que empezar a gañarnos o apelido Sapiens", lamentou.

CAPACIDADE DE RESPOSTA

Para mellorar a capacidade de resposta fronte ás chamas, Juan Caamaño, responsable da área de Capacitación e Operacións da Fundación Pau Costa, destacou a necesidade de "crear" un "Centro de Investigación sobre o comportamento do lume" para adquirir "máis coñecementos" que "reduzan a incerteza". Así mesmo, insistiu en "aumentar a cooperación" entre comunidades autónomas a través dun "organismo ou entidade" que facilite a "coordinación entre elas" e crear un "sistema de certificación" que inflúa en "esa capacidade de colaboración".

ESCENARIOS FUTUROS

Segundo Joaquín Ramírez, agora é necesario asumir "incendios que arderon con extrema intensidade" e que afectarán á "colmatación de encoros", "avenidas" e a territorios que xa foron "castigados no ámbito humano". "O que vén vai ser moito pero do que temos se non o abordamos como sociedade", lamentou. Ademais, outra das claves é "adaptarse ao cambio climático", en palabras de Mónica Grella, enxeñeira forestal e responsable das campañas de incendios forestais en Greenpeace España, aínda que "o cambio climático non orixina", senón que "agrava as situacións de perigo dos incendios". Sinala que as condicións meteorolóxicas incidiron na realidade vixente de "abandono do rural" que supuxo "máis cantidade de combustible", unha situación que "seguirá aumentando" se "non se incide nela".

Vista tras o incendio en San Vicente de Leira,en Villamartín de Valdeorras | Fonte: Rosa Veiga - Arquivo