Temas: FRASEOLOXíA

“Furtarlle as voltas a alguén”, expresión galega equivalente a “dar esquinazo a alguien”

O lingüista Xosé Antonio Pena Romay publica unha nova entrega da sección de fraseoloxía "Verbas sisudas non queren testemuñas".

Por Xosé Antonio Pena | Compostela | 07/10/2018 | Actualizada ás 12:00

Comparte esta noticia

Naquelas ocasións en que alguén procura evitar atoparse con outra persoa –ou en que intenta que esta persoa lle perda a pista, se o está a seguir– mudando de dirección, dobrando unha esquina ou intentando despistala, ¿cantas veces non teremos oído, sobre todo en películas ou series de televisión que chegan a nós a través do castelán, iso de darle esquinazo?

Correndo cara a meta
Correndo cara a meta | Fonte: @atletismoRFEA

Pois ben: independentemente de que as institucións que validan e sancionan a normativa acaben por integrar, ou non, esta paremia como un mero calco (a día de hoxe, no galego estándar non está nin presente o substantivo esquinazo, que en castelán non deixa de designar coloquialmente a esquina dun edificio, segundo o Diccionario de la Real Academia Española), na nosa lingua dispomos doutras formas de transmitir ese mesmo contido, as máis delas non fraseolóxicas, pero algunha (malia que, como ides poder comprobar, case totalmente instalada na gabeta do esquecemento) si. Adentrémonos, xa que logo, no tema en cuestión:

Dar esquinazo a alguien

{= Procurar unha persoa evitar atoparse con alguén –ou intentar que este alguén lle perda a pista no caso de que a estea a seguir– mudando de dirección, dobrando unha esquina ou intentando despistalo.}

Furtarlle as voltas a alguén

Ex.: El grupo de ultras le perseguía, pero consiguió darles esquinazo.

O grupo de ultras perseguíao, pero conseguiu furtarlles as voltas.

● Tamén, mediante o emprego de secuencias non fraseolóxicas, máis ou menos acaídas en función de cada contexto:

Esquivar a alguien && Evitar a alguien && Eludir a alguien

Esquivar a alguén && Evitar a alguén && Eludir a alguén

● Tamén, igualmente máis ou menos acaídas en función de cada contexto, e para dar conta de casos en que alguén intenta que unha persoa lle perda a pista ou o deixe de seguir:

Despistar a alguien && Librarse de alguien && Zafarse de alguien && Escabullirse de alguien

Despistar a alguén && Librarse de alguén && Zafarse de alguén && Escapulirse de alguén

● E inda tamén, en certos contextos:

Eludir # Evitar el encuentro con alguien && Eludir # Evitar encontrarse con alguien

Eludir # Evitar o encontro con alguén && Eludir # Evitar encontrarse con alguén # atoparse con alguén # toparse con alguén

NOTAS:

1. Polo material que tivemos ó noso alcance para consultar, parece ser que a expresión furtar as voltas ten como significado orixinal ou primixenio o de facer fintas ou xiros co corpo para tratar de evitar ser atrapado (Marcial Valladares, por exemplo, rexistra a dita expresión deste xeito: «Furtoull'as vòltas. Huyóle el cuerpo, le sorteó las vueltas»), e a partir de aí, por un proceso de ampliación semántica, pasaría a abranguer os contextos de uso dos que estamos a tratar neste artigo. Por outra banda, é unha locución tamén existente en portugués, como se pode apreciar nestes casos que a seguir reflectimos:

Infopédia (Dicionarios Porto Editora):

furtar as voltas a

seguir caminho diferente do que segue alguém que se quer evitar

Dicionario Priberam da Língua Portuguesa:

furtar as voltas

Mudar rapidamente de direcção, para não ser apanhado ou colhido.

Ou, botando un ollo a obras máis antigas:

Diccionario da Lingua Portugueza de António Moraes Silva (ano 1881):

furtar as voltas a alguém

fazer giros para se não encontrar, e escapar, e fig. para se não ver, ou concluir com alguem que o busca

Novo Diccionario Critico e Etymologico da Lingua Portugueza, de Francisco S. Constancio (ano 1836):

furtar as voltas a alguém

procurar evitar ou frustrar os seus ataques, ou designios hostis

Obsérvese tamén, abundando nesta mesma liña, o que rexistra no seu Diccionario enciclopédico gallego-castellano o lexicógrafo Eladio Rodríguez:

Furtar as voltas, eludir el encuentro con alguno.

Furtar o corpo, tratar de escabullirse; evitar o esquivar cualquier compromiso o responsabilidad.

Furta voltas, juego de muchachos, consistente en perseguir uno a los demás y procurar éstos, con vueltas rápidas, que no les toque con la mano, pues si lo consigue él queda libre y panda aquel a quien alcanzó.

Furtavoltas s.com. Persona que huye de encontrarse con otra u otras, ya sea por deuda o por otra causa.

E inda tamén, gardando relación directa, téñase en conta que o verbo furtar presenta en portugués significados coma os seguintes (sen contar con que xa Marcial Valladares Núñez, no seu Diccionario gallego-castellano de 1884, recollía tamén como unha acepción do galego furtar a de “desviar”):

Dicionario Michaelis on-line:

Livrar-se de (algo) que desagrada, agride ou incomoda; desviar(-se), evitar: Furtou o corpo (ao golpe). Furtou o rosto (ao beijo). Não pôde furtar-se ao encontro.

Dicionario Aurélio on-line:

verbo pronominal Esquivar-se: Furtar-se a um compromisso.

Dicionario Aulete Digital:

4. Esquivar-se de; EVITAR [tdr. + a: "...não me posso furtar a este rápido comentário" (Cecília Meireles , Crônicas de educação)]

[...]

6. Desviar-se de (algo) que não lhe convém [tdr. + a : Furtou os lábios aos avanços do amante] [td.: Furtou-se de comparecer à reunião]

7. Fugir ao dever, a obrigações [td. : Nunca furtou-se a pagar pensão à família]

2. As expresións e voces galegas están tiradas das seguintes fontes:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Pintos Villar, Juan Manuel: Vocabulario gallego-castellano. Datado ó pé de 1865. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Santamarina, Antón (dir.) / Ernesto González Seoane / María Álvarez de la Granja: Tesouro informatizado da lingua galega (TILG). (Versión 4.1). Santiago de Compostela. Instituto da Lingua Galega.

- Valladares Núñez, Marcial: Diccionario castellano-gallego, publicado en 1884. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

Temas: FRASEOLOXíA
Comparte esta noticia
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA
Comenta