A exaldea

Aí vai o noso territorio entregado en parcelas. Son compradores pequenos para unha riqueza elaborada durante séculos. Digamos, por exemplo, que se cede unha aldea abandonada en Ourense por 0 euros. Vostede só ten que xestionala, talvez poida facer dela un “resort” de luxo, unha comuna hippy, un complexo de meditación, un mosteiro budista, unha aldea museo. Todo menos o que se supón que pode ofrecer unha aldea: nada de gando, nin falar de vacas pacendo ou churras poñedoras, nin a panadeira pitando con présa, o cheiro a estrume das mañás, a campá tocando a morto, un can ouveando ou nenos brincando entre as casas deshabitadas… Esquézao.

Por Mariña Pérez | Ames | 09/10/2013

A intención é a recuperación dun rico patrimonio: fontes, pontes, valiosas casas en pedra comestas polas silveiras. Todo de gran valor etnográfico. Pero a idea pasa por convertela en aldea ambiental, escenario turístico. Semella un paradoxo que a aldea moderna -previamente á súa supervivencia- deba deixar de ser aldea. A aldea vangardista. A aldea 2.0. A non-aldea. Perdido o seu espírito respira coma unha exaldea. Perde significado. Muda en algo irrecoñecible, moi ecoturística, e iso si, bastante ben conservada.

Desde a aldea gala de Astérix á aldea dos devanceiros de Fidel Castro, pasando pola reconstrución de aldeas coma as da serra do Suído, ou á miña propia aldea, á que lle van desaparecendo todos os hórreos coma unha dentadura chea de caries, o sentido da aldea foise esvaecendo no tempo. Perdeu utilidade. No fondo de todo está o abandono do rural, o desleixo que temos polo monte e polo que pertence ao pasado. O despoboamento. Certa soberbia. Lume e desmemoria. E quedarán ergueitos petos de ánimas e cruceiros sen ningún significado. Pero daquela, que é exactamente o que conservamos? Non se nos perdeu algo polo camiño? Venme ao acordo aquilo que cantaba Amalia nun fado: “Pra terem feito da casa o que fizeram, melhor fora que a mandassem prás alminhas”.

Véndense pequenos anacos da Galicia máis auténtica. Aldeas recónditas a prezo de saldo para o capital estranxeiro. Galician country homes. Tamén os nosos mellores produtos gastronómicos. As adegas da Ribeira Sacra poden pasar a ser propiedade de empresas suízas, inglesas… Vostede vese na taberna pedindo un viño from the Canyon of the river Sil?

E se a cultura fose un ben humano, universal, sen darlle máis relevancia a quen a explote ou a protexa? Talvez haxa que afacerse á perda do que é autóctono, do que sentimos como noso. Se cadra non nos pertence nin a propia cultura. Só a gozamos, a xestionamos e a transmitimos. Se o patrimonio é mutable, se pode ser contaxiado por outras mans e arrequecido por outras tantas culturas, xa intuímos cal é o futuro máis ou menos inmediato. Pensemos no referente de Grecia. Disque a súa solvencia e o seu presente económico pasa por venderlle o seu rico patrimonio a Alemaña. Die Akropolis von Athen. Der Parthenon. Aínda soa un pouco forte. Desmesurado!

Mariña Pérez Rei é unha escritora amiense afincada na cidade de Santiago de Compostela. Licenciada en Filoloxía Hispánica e en Filoloxía Galego-portuguesa, actualmente exerce como profesora de Lingua e Literatura Galega no Ensino Secundario. Entre a súa obra publicada destaca a poesía e a novela curta. Tamén colabora en xornais e revistas con artigos de opinión. No ano 2005 acada o premio de poesía Eusebio Lorenzo Baleirón polo libro Fanerógama e comeza a publicar. No 2006 obtén o Premio Manuel Lueiro Rei de novela por Canícula, editorial Sotelo Blanco. No 2009 publica o libro de poesía en edición limitada e artesanal: Apuntamentos para un cuarto confuso e cambiante, na editorial Bourel. Un ano despois publica o libro de poesía Paquidermo na editorial Bubela co que ingresa na corrente filosófico- poética do sentimental-ISMO, e nese mesmo ano obtén o premio de relato de aventuras Antón Avilés de Taramancos coa narración Costa necrópole. Escenarios para deslembrar, publicada na editorial Toxosoutos. No 2011 participa nas antoloxías de poesía sentimental-istas da editorial Bubela e colabora co grupo musical Loaira.