O arquitecto David Chipperfield, Pritzker de arquitectura 2023, pide ter en conta o medioambiente antes de construír

O recentemente proclamado Premio Pritzker (coñecido como o Nobel da arquitectura), David Chipperfield, fixo un chamamento este mércores en Santiago a "cambiar" a forma de entender a arquitectura, pondo o foco nos espazos sociais que "constrúen e fortalecen a comunidade". "Xa non podemos construír edificios sen ter en conta o medio ambiente e a comunidade".

O arquitecto ofreceu unha rolda de prensa acompañado de Jorge Mira, responsable do programa 'Conciencia' que, ao amparo da Universidade de Santiago de Compostela (USC), acolle estancias de Premios Nobel ou os seus análogos noutros campos como as matemáticas ou a arquitectura.

É o caso de Chipperfield, que este ano recibía o máximo galardón a nivel mundial no seu campo, "unha gran honra e unha gran sorpresa", aínda que "quizais algo esaxerado comparalo co Nobel", segundo chanceou, pasa gran parte do seu tempo en Corrubedo desde hai anos.

Preguntado pola súa valoración urbanística de Galicia, terra que "tan ben coñece", destacou que o valor de Galicia é "universalmente coñecida, a beleza das paisaxes e tamén a forma en que a paisaxe é produtivo".

"Pero creo que todos compartimos esa ansiedade sobre como a construción dos edificios ou das infraestruturas nas últimas décadas non foi, digamos, o máis sensato respecto dos valores da paisaxe", matizou.

Con todo, sinala que non é un mal único de Galicia. "Todos os países sufriron isto nos últimos anos, coa escalada do desenvolvemento e a construción. E Galicia non é indiferente ao resto de lugares, pero quizais o contraste destas construcións respecto da beleza da paisaxe, resulta máis impactante, máis incómodo", recoñeceu.

Nesta liña, Chipperfield reflexionou sobre o progreso e como se entende actualmente. "É interesante. Nos últimos 40 anos foi difícil cuestionar o proceso. Cando constrúes unha rúa, iso é progreso. É difícil estar en contra diso. Pero agora, por primeira vez na miña vida, estou a empezar a cuestionarme a autoridade do progreso"

Así, o arquitecto británico comparou a reflexión que se está iniciando coa industria alimentaria e a necesidade de facela sustentable, "como se está volvendo ás orixes", coa que debe iniciarse no ámbito da arquitectura. "Na arquitectura, en canto a sustentabilidade, o mellor é sempre reutilizar e non construír", afirmou.

"Estamos nun momento moi interesante no que podemos cuestionar o progreso. E neste aspecto, Galicia quizais non está tan atrás. Quizais podamos ensinar algo. Se preguntamos se en Galicia a calidade de vida é boa, gran parte da xente diría que si. Como é iso posible se a economía non é tan potente? Os anglosaxóns estamos obsesionados con que a felicidade dáa o diñeiro e o consumismo. Quizais a actitude dos galegos, máis interesados nos aspectos máis cotiáns da vida, teña algo que ensinarnos", considerou.

TALENTO GALEGO

Por outra banda, Chipperfield subliñou o "enorme" talento existente entre os arquitectos galegos, aínda que "sen moitas oportunidades". "É difícil ser arquitecto en calquera sitio. Temos dúas oportunidades: traballar en investimento privado e outra de obras públicas. En Galicia, ningún destes sectores é fácil para atopar traballo", lamentou.

Para loitar contra iso, apuntou, traballa tamén co Colexio de Arquitectos de Galicia, en "cambiar a cultura". "Fortalecer a cultura da arquitectura, non só en defender as obras de arquitectos, senón os procesos, a planificación, a contratación e a execución de todos os contratos".

Para Chipperfield, este cambio de paradigma en arquitectura ten que reforzar o social e non tanto o físico. "Un pobo, ademais de ser algo físico, é tamén algo social. Tes o hardware e o software, e isto último é o máis importante. O hardware constrúese para o soft. Así que é un problema se a arquitectura se ve como unha solución instantánea, que constrúes un museo ou un centro cultural e xa cambia todo", profundou.

Incidiu unha vez máis en que a arquitectura "pode fortalecer un tecido social, a actividade dunha comunidade". E como exemplo "perfecto", puxo a Praza de Abastos de Santiago, onde a "fantástica estrutura" da arquitectura alberga e impulsa a actividade social e comercial.

FUNDACIÓN RIA

David Chipperfield creou en 2017 a Fundación RIA (Fundación de Planificación Territorial Estratéxica), unha axencia independente --como el mesmo remarcou-- e sen ánimo de lucro, coa que o arquitecto británico busca contribuír á análise, a reflexión e a planificación territorial estratéxica.

Niso está centrado agora mesmo da man da fundación, "nas cousas entre edificios". "En restaurar importancia dos espazos públicos, cuestionar o dominio do tráfico nos espazos, fortalecer a conexión entre os distintos aspectos entre as contornas naturais e urbanas; en protexer e desenvolver", detallou.

Tal e como o definiu o propio Chipperfield, asesoran para "crear un concurso, no canto de participar no concurso". "É interesante ser arquitecto e non depender dun edificio", comentou.

Atenden peticións de diversas administracións e sectores, "sen clientes convencionais". "Quizais é un pouco pretencioso pola miña banda, pero para min o cliente é a comunidade. Tratamos de iniciar cousas que poidan axudar a protexer a calidade da contorna e fortalecer a identidade dos pobos", indicou.

Confesou que cando arrincaron coa fundación, preguntáronse se poderían asesorar en canto ao que en Galicia se coñece como 'feísmo', aínda que pronto se deron conta de que o problema "non era tanto o edificio en si, como o proceso polo que se toman as decisións" que desembocan nesas construcións.

Tamén sobre isto, apelou aos novos arquitectos a que sexan "máis comprometidos, máis activistas" e a que fagan máis preguntas. "Vemos por aí un edificio e cando preguntamos por que o construíron dicimos non sei. Adoitámonos a esa resposta, a non facer máis preguntas, a cuestionar", instou.

"O máis importante non son os edificios, si os espazos sociais, o espazo entre edificios, onde se xuntan as persoas. A identidade dun pobo dáa o seu espazo social común. Cando dis 'imos á rúa', esperas que haxa xente na rúa porque vas á rúa social, non á rúa física. Non vas mirar o chan ou o aparcadoiro. A rúa representa á comunidade", concluíu.

David Chipperfield. USC | Fonte: Europa Press