Iniciado o procedemento para declarar San Simón como Lugar de Memoria: "Debemos sacar do esquecemento ás vítimas"

O Boletín Oficial do Estado (BOE) publica este mércores a resolución da Secretaría de Estado de Memoria Democrática pola que se publica o acordo de incoación do procedemento de declaración das illas de San Simón e San Antón, en Redondela, como Lugar de Memoria Democrática. Un paso que pretende "sacar do esquecemento" a todas as vítimas, segundo subliñou o secretario de Estado, Fernando Martínez, durante unha visita a San Simón, na que estivo acompañado polo delegado do Goberno en Galicia, Pedro Blanco; a alcaldesa de Redondela, Digna Rivas; e representantes de asociacións memorialistas, entre outros asistentes.

Fernando Martínez, nunha intervención moi emotiva, tivo palabras de recoñecemento para as vítimas que, como os presos de San Simón, "loitaron pola liberdade" e que foron "inxustamente" condenadas, levadas a prisión e criminalizadas polo franquismo, "estigmatizadas como vermellos e vermellas" e "invisibilizadas". O secretario de Estado proclamou que hai que "lembrar" a quen foron levados a San Simón, para ter unha existencia nunhas condicións de clausura, de enfermidades, etc. Así, por San Simón pasaron máis de 5.600 persoas entre finais de 1936 e 1943, e polo menos 517 faleceron por esas condicións.

"Todo iso hai que lembralo, o mesmo que hai que lembrar os paseos, as sacas. Pensade que aquela xente que estivo aquí era a mellor xente que tiña o noso país. A mellor xente. Porque querían un proceso de modernización deste país, un proceso aberto de liberdades, querían o benestar da xente (...). Por iso os trouxeron aquí. Por defender a liberdade e por defender a democracia. E por defender un réxime lexítimo que era o réxime republicano", subliñou de forma entrecortada pola emoción.

MENSAXE Á XENTE NOVA

Igualmente, incidiu na necesidade de dar a coñecer estas historias á xente nova e subliñou que "o mellor antídoto contra o que está a ocorrer dos avances do populismo, dos avances da extrema dereita, dos bulos, das mentiras que se están producindo, o mellor antídoto é a memoria e é precisamente a memoria das vítimas". Para Martínez, é "preocupante" que parte dos mozos admitan que os importaría vivir nun réxime autoritario, e pediu contarlles "o que é vivir en democracia e o que foi vivir baixo unha ditadura", con situacións como "o sometemento que tiñan as mulleres".

DARLLE "VIDA" Á MEMORIA

Con respecto a San Simón, o secretario de Estado lembrou que foi un penal durante o franquismo, e que acolleu a presos detidos por ser sindicalistas, por ser de esquerdas ou por non apoiar o golpe, veciños inicialmente da comarca e da provincia, pero máis tarde presos doutros puntos de España. Igualmente, referiuse na súa intervención nas mulleres da zona, as "madriñas" deses presos, que "fixeron un acto de resistencia espectacular e de solidariedade", axudando a eses represaliados, e pediu que se fale desas "historias concretas" para que a sociedade comprenda o que ocorreu. "Se falamos en xeral da represión está moi ben, pero entremos, humanicemos a memoria como un elemento fundamental, démoslle vida á memoria", reclamou.

PRESERVAR E EVITAR ACTIVIDADE QUE NON "HUMILLEN" ÁS VÍTIMAS

Segundo insistiu, a memoria non é só unha mirada ao pasado, senón que debe ser "unha clara aposta de futuro" ante os momentos que se viven actualmente, e avogou pola preservación deste espazo. Precisamente, a incoación do expediente para declaralo como Lugar de Memoria prevé esa protección e conservación, pero significa "algo máis". "Dicimos que as actividades que se teñen que realizar aquí non poden de ningunha das maneiras humillar, menosprezar ás vítimas", proclamou, e engadiu que San Simón "é un lugar de recollemento", para acoller actos que lembren ás vítimas, que "nunca perderon a dignidade", e ese é o "compromiso" do Estado.

Entre as posibles actividades, referiuse a unha exposición permanente ao aire libre contando as actividades ás que se destinaban cada un dos pavillóns da illa, e dar a coñecer o que alí sucedeu, aínda que "o franquismo tratou de ocultalo todo", querendo "borrar a memoria". "O goberno de España ten un compromiso á hora de iniciar o proceso. Ímolo facer conxuntamente con todas as asociacións, coas que están aquí na zona, coas que están noutros lugares (...), o Estado vai seguir traballando a lume de biqueira para que isto sexa un lugar digno de memoria", reafirmou Fernando Martínez. Finalmente, emprazou ás autoridades e asociacións a un futuro encontro, cando se confirme a declaración de Lugar de Memoria, para celebrar un acto de "reparación" das vítimas, antes de sentenciar que "sen memoria, non hai democracia".

ACTO DE XUSTIZA COAS VÍTIMAS

Pola súa banda, o delegado do Goberno, Pedro Blanco, destacou que a declaración como Lugar de Memoria de San Simón, lugar "marcado pola dor e a inxustiza", e pola "dignidade", é un "acto de xustiza" coas vítimas e as súas familias e tamén "con Galicia". Respecto diso, subliñou que o Goberno segue dando pasos "no camiño da verdade, da reparación e da dignidade democrática", devolvendo a palabra ás persoas represaliadas por defender a liberdade, unha defensa que "non pode quedar no pasado". "Por iso, fronte aos discursos que trivializan a ditadura, nós reafirmamos a nosa aposta pola memoria democrática como unha ferramenta esencial de convivencia, de xustiza e de liberdade", proclamou.

O delegado agradeceu o compromiso e o traballo da Secretaría de Estado, da alcaldesa de Nigrán, e das asociacións de memoria histórica para facer posible que San Simón ou San Antón sexan "un espazo vivo de recordo, pero sobre todo un espazo de dignidade". "Unha illa que gardaba silencios, pero que ten voces que resoan desde hoxe con máis forza que nunca. Hoxe vimos aquí escoitalas, honralas e a dicir alto e claro que lembrar o pasado é construír un mañá máis libre e un mañá máis xusto", concluíu. Pola súa banda, a comisionada para a celebración dos 50 anos de España en Liberdade, Carmina Gustrán, lembrou que a illa de San Simón "foi un dos principais campos de concentración de presos republicanos" durante o franquismo, persoas que estiveron sometidas a "condicións inhumanas". "Isto era o franquismo, o poder cruel e omnímodo da ditadura", recalcou.

Visita do secretario de Estado de Memoria Democrática á illa de San Simón, con motivo do inicio do procedemento para declarala Lugar de Memoria | Fonte: DELEGACIÓN DO GOBERNO EN GALICIA